Karaciğer metastazı, vücudun farklı bir dokusunda başlayan ve daha sonra karaciğere yayılan kanserleree verilen addır. Pek çok kanser türü karaciğere metastaz yapmaktadır. Karaciğere metastaz yapan tümörler ileri evre olarak kabul edilir.
Bu yazıda; karaciğer metastazı nedir, karaciğere metastaz yapan tümörler hangileridir, belirtileri nelerdir, teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Karaciğer metastazı, vücudun farklı bir bölgesinden köken alan kanserlerin karaciğere yayılmasına verilen isimdir. Sekonder (ikincil) karaciğer kanseri olarak da adlandırılır.
Primer (birincil) karaciğer kanserleri, karaciğerin kendi dokusundan kaynaklanır. Primer karaciğer kanserlerinin en sık nedenleri hepatit ve sirozdur.
| Karaciğer metastazında bulunan kanser hücreleri, karaciğer dokusunun hücreleri değildir. Bu hücreler, kanserin ortaya çıktığı ilk dokudan köken alır ve karaciğere gelerek burada da kansere neden olur. |
Karaciğere yayılan bu kanserlere şu isimler verilir:
- Karaciğer metastazı
- Karaciğere metastazlar
- Evre IV kanser
- İleri evre kanser
Vücudun başka bir bölgesinde başlayıp, daha sonra karaciğere yayılan kanserlere karaciğer metastazı denir. En sık karaciğer metastazı yapan tümörler; meme, kolon ve akciğer kanserleridir.
Karaciğer metastazını daha iyi anlayabilmek için öncelikle karaciğerin vücudumuzdaki rolünü iyi anlamak gerekiyor. Karnın sağ üst bölgesinde bulunan karaciğer, büyük bir organdır ve yaşam için oldukça önemlidir.
Karaciğerin bazı görevleri şunlardır:
|
Karaciğer iki lob’dan oluşmaktadır. Sağ göğüs kafesinin ve sağ akciğerin altında bulunmaktadır. Vücudun en önemli organlarından biridir ve karaciğer olmadan yaşamak mümkün değildir.
Tüm kanser türleri için geçerli olmasa da, metastaz yapan kanserler şu 6 adımı gerçekleştirerek metastaz yapar:
-
Lokal invazyon
- Kanserli hücreler ilk olarak ortaya çıktığı bölgenin hemen yakınındaki normal dokulara doğru ilerler.
-
İntravazasyon
- Kanser hücreleri, yakınlarında bulunan lenf damarlarına ve kan damarlarına yayılır. Damar duvarından geçer.
-
Dolaşıma katılma
- Lenf ve kan damarlarına geçen kanser hücreleri vücudunun diğer bölgelerine ilerler.
-
Tutunma ve Ekstravazasyon
- Kanser hücreleri uzak bir yere ulaştıklarında hareket etmeyi bırakır. Küçük kan damarlarının duvarlarından geçerek yeni bir dokuyu istila etmeye başlarlar.
-
Proliferasyon
- Kanser hücreleri, yerleştikleri yeni vücut bölümünde büyümeye ve çoğalmaya başlar. Bu dokuyu istila eder. Mikrometastaz adı verilen küçük tümörler oluşur.
-
Anjiogenez
- Metastaz oluşumundan sonra, yeni tümörün büyümesi için gerekli besinleri ve oksijeni sağlayacak yeni kan damarı oluşumları başlar.
Kanserin karaciğere yayılması veya metastaz yapması, kanserin çıkış konumuna bağlıdır. Karaciğere metastaz yapma olasılığı en fazla olan primer kanserler şunlardır:
|
|
Kanserin köken aldığı doku çıkarılsa bile karaciğer metastazı yıllar sonra ortaya çıkabilir. Yukarıdaki maddelerde yer alan bölgelere ait bir kanseriniz varsa, karaciğer metastazı olup olmadığını ve belirtilerini öğrenmek için düzenli kontrollerinize gitmelisiniz.
Bir tümörün karaciğere metastazı erken dönemde hiçbir belirti ortaya çıkarmayabilir. İleri aşamalarda karaciğerin kan ve safra akışını engeller ve karaciğere ait belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Karaciğer metastazında şu belirtiler görülebilir:
- İştahsızlık
- İstemsiz kilo kaybı
- İdrar renginde koyulaşma
- Karın şişkinliği ve distansiyonu
- Cildin ve gözlerin sararması
- Karnın sağ üst bölgesinde ağrı
- Sağ omuzda açıklanamayan ağrı
- Mide bulantısı ve kusma
- Zihin bulanıklığı
- Geçmeyen ağız kokusu
- Karaciğerin büyümesi ve ele gelmesi
Karaciğer dokusu zamanla genişler ve sağ göğüs kafesinin altında bir yumru gibi hissedilir. Kanseriniz varsa ve yukarıdaki belirtileri gösteriyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Yukarıdaki bölümde belirttiğimiz belirtilerden herhangi birine sahipseniz, bir doktora görünmelisiniz. Aşağıdaki ek belirtiler varsa durumun daha acil ve ciddi olduğunu gösterecektir:
- Birkaç gündür, günde birkaç defadan fazla kusma
- Kusmukta kan görülmesi
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Gaitada siyahlaşma, gaitada kan görme
- Yutma problemleri ve zorluğu
- Karın bölgesinde ve bacaklarda şişme
- Gözlerin ve derinin sararması
Karaciğer metastazı belirtileriniz varsa derhal doktorunuzu görmelisiniz. Karaciğer metastazına yol açabilecek bir kanseriniz varsa, doktor kontrollerinize düzenli olarak devam etmelisiniz.
Doktorunuz şikayetlerinizi dinleyecek ve fizik muayenenizi yapacaktır. Karaciğer bölgesini özellikle muayene edecek ve karaciğerin boyutunu anlamaya çalışacaktır.
Karaciğer metastazından veya karaciğer kanserinden şüphelenirse şu testleri yapmanız gerekebilir:
Karaciğer Fonksiyon Testleri
Karaciğer fonksiyon testleri, karaciğerin ne kadar iyi çalıştığını gösterir. Kandan bakılan bir testtir. Karaciğerde bir sorun varsa, enzim seviyeleri yükselir.
Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselmeye neden olabilecek onlarca farklı neden bulunmaktadır. Kanser ve metastazlar da bu nedenlerden bazılarıdır.
Karaciğerden köken alan bir kanser varsa, kanda tespit edilen alfa-fetoprotein (AFP) düzeylerinde yükselme görülebilir. Bu enzim, karaciğer kanseri ile karaciğer metastazı arasında ayrım yapılmasına yardımcı olabilir. AFP düzeyi, karaciğerden köken alan kanseri izlemek için de kullanılabilir.
Abdominal BT
Karın bölgesinin bilgisayarlı tomografi ile ayrıntılı taranması, karaciğer gibi organların görüntülenmesi için oldukça iyi bir yöntemdir.
Abdominal tomografi, karaciğer metastazını ve karaciğerdeki çeşitli problemleri ortaya koyacaktır. Kanserli doku güve yemiş gibi bir görünüme sahiptir.
Karaciğer Ultrasonu
Ses dalgaları kullanarak uygulanan ultrason ile karaciğer dokusunun görüntüsü alınabilir. Karaciğer bölgesinin ultrasonu ile metastazlar ortaya çıkarılabilir.
Abdominal MRG
Manyetik rezonans görüntüleme ile iç organların ve yumuşak doku yapılarının son derece net görüntülenmesini sağlar. Karaciğer dokusunun görüntülenmesi için kullanılabilmektedir.
Karaciğer Biyopsisi
Karaciğerde yerleşmiş olan tümör yapısının, karaciğerden mi yoksa bir metastaz mı olduğunu anlamak için karaciğer biyopsisi yapılabilir. Bu biyopsi yardımı ile tümörün alt tipi ve özellikleri belirlenebilir.
Laparoskopi
Laparoskopi, invaziv bir yöntemdir. Bir kesiden karın içine sokulan kamera ve biyopsi iğneleri ile karın içindeki yapılar detaylı şekilde incelenir. Kanser teşhisinde önemli ve güvenilir yöntemlerden biridir.
Karaciğere metastaz yapmış olan kanserleri tedavi etmek amacıyla çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Metastaz yapmış kanserler için tedavi planı çoğu zaman palyatiftir.
Palyatif tedavi, kanser belirtilerini kontrol altına almak ve hastanın ömrünü uzatmak için uygulanan tedavilerdir. Palyatif tedavi, kanser tedavisinin muhtemelen tedaviyle sonuçlanmayacağı anlamına gelir.
Karaciğer metastazı için tedavi seçimi şunlara bağlıdır:
|
Karaciğer metastazı tedavisinde kullanılan tedavi metotları şunlardır:
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bazı sağlıklı hücrelerin de ölümüne yol açabilmekte ve çeşitli yan etkiler ortaya çıkarabilmektedir. Hızla çoğalan hücreleri hedef alır.
Biyolojik Cevap Değişimi Terapisi (BRM)
BRM terapisi, bağışıklık sistemini güçlendirmeyi amaçlar. Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve eski haline getirmek amacıyla antikor, büyüme faktörleri ve aşılar kullanılır.
Bu terapi metodu ile bağışıklık sisteminizin kanserle savaşma yeteneği güçlenir. BRM terapisi, diğer kanser tedavilerine göre daha az yan etkiye neden olur ve çoğu zaman iyi tolere edilir.
Hedefe Yönelik Tedavi
Hedeflenmiş tedavi, kanser hücrelerini hedef alır. Kemoterapi ilaçlarının aksine, kanser ve sağlıklı hücreler arasında ayrım yapar. Kanser hücrelerini öldürebilir ve sağlıklı hücrelere zarar vermeyebilir.
Hedefe yönelik tedaviler üzerine araştırmalar devam etmektedir. Yeni nesil olan bu tedavi yönteminin bazı yan etkileri bulunmaktadır. Yorgunluk ve ishal en sık görülen yan etkileridir.
Hormon Tedavisi
Bazı kanser türleri hormon etkisi altında ortaya çıkmaktadır. Meme ve prostat kanserleri gibi büyümek için hormonlara ihtiyaç duyan kanserler bulunmaktadır. Hormonal tedaviler ile bazı kanserlerin büyümesi yavaşlatılabilir ve durdurulabilir.
Radyoterapi
Radyoterapi, bazı kanser türlerinde sıkça kullanılan bir tedavi metodudur. Kanser hücrelerini öldürmek ve kanseri küçültmek için yüksek enerjili radyasyon enerjisi kullanılır.
Radyoterapinin farklı uygulanma şekilleri bulunmaktadır. Dış ışın veren makineler, kanser hücrelerinin içerisine yerleştirilen radyoaktif maddeler ve kan dolaşımından geçen radyoaktif maddeler bunlardan bazılarıdır.
Radyofrekans Ablasyonu
Radyofrekans ablasyonu, primer karaciğer kanserini tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan bir tedavi metodudur. Karaciğer metastazı tedavisi için de kullanılabilmektedir. RFA, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek frekanslı elektrik akımı kullanır ve ısı ile hücreleri öldürür.
Cerrahi Tedavi
Karaciğerin sadece küçük bir bölgesini etkileyen az sayıda tümör bölgesi olduğunda cerrahi tedavi metodu kullanılabilmektedir.
Primer bir kanser karaciğer metastazı yaptıysa veya karaciğere yayıldıysa, neredeyse tedavi olma ihtimali yoktur. Çeşitli tedavi metotları ile yaşam beklentisi uzatılır ve hastanın semptomları en aza indirilir.
| Karaciğer metastazı için yaşam süresi belirtmek doğru değildir. Hastanın asıl kanserinin bulunduğu yer, karaciğere yayılma miktarı, vücudun diğer bölgelerine yayılma miktarı ve hastanın genel sağlık durumu yaşam süresini değiştirmektedir. |
Yapılan araştırmalar ve çalışmalar, bağışıklık sistemini güçlendirmeyi ve metastaz sürecini engellemeyi amaçlar. Kanser hücreleri ile savaşan ve onları öldürmeyi amaçlayan yeni tedaviler geliştirilmektedir.
