Lenfadenopati, bağışıklık sisteminin önemli parçalarından biri olan lenf bezinin şişliğine verilen isimdir. Çeşitli enfeksiyonlar, immünolojik hastalıklar ve bazı kanserler lenf bezi şişliğine neden olabilir.
Bu yazıda; lenfadenopati nedir, LAP nedir, lenfadenopatinin nedenleri nelerdir, lenf bezi şişliği belirtileri nelerdir, lenfadenopati tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Lenfadenopati (lymphadenopathy/kısaca LAP), lenf bezlerinin çeşitli nedenler sonrasında şişmesidir. Lenf bezleri bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve vücudumuzun her yerinde bulunur.
Lenf bezleri/düğümleri, vücuda giren yabancı patojenleri (bakteriler, virüsler vs) öldürmek için çeşitli bağışıklık hücrelerini içeren küçük oval şekilli organlardır.
Lenf bezlerinin temel görevleri şunlardır:
- Vücudun patojenlerle mücadelesini sağlayan beyaz kan hücrelerini barındırmak
- Doku aralıklarında yer alan fazla sıvıyı toplayarak kan dolaşımına aktarmak
- Atık maddeleri ve zararlı patojenleri toplamak ve filtrelemek
|
Lenf bezleri pek çok hastalığın etkisiyle şişebilir ve ağrılı hale gelebilir. Bu durum lenfadenopati olarak adlandırılır.
Şu bölgelerde bulunan lenf bezleri hastalıklara bağlı olarak sıklıkla şişmektedir:
|
Lenf bezleri vücudumuzun her bir bölümünde yer alır. Farklı vücut bölümlerindeki lenf bezleri de hastalıklara bağlı olarak şişebilir.
Lenfadenopati oluşumu her zaman bir hastalığa bağlı olmayabilir. LAP adı verilen bu durum çoğu zaman iyi huylu (benign) bir nedenden kaynaklanır.
LAP, genellikle bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar. Aynı zamanda bağışıklık sisteminden kaynaklı bir bozukluğu veya nadir durumlarda bir kanseri işaret edebilir.
Lenf bezi şişmesi çoğu zaman etkilenen bölgeyle ilgilidir. Kulak enfeksiyonuna yakalanan bir kişinin kulak çevresindeki lenf bezlerinin şişmesi beklenir.
Lenfatik sistem, bazı özellikleri nedeniyle bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve çeşitli enfeksiyon etkenleriyle savaşmak için işlev görür.
Oluşan bir hastalık veya enfeksiyon nedeniyle lenf bezlerinde bağışıklık hücreleri ve bir miktar sıvı birikir. Bu nedenle lenf bezleri büyür ve genişler.
Her insan hayatının bir döneminde lenfadenopati ile karşılaşacaktır. Geçirilen herhangi bir enfeksiyon nedeniyle lenf bezleri şişecek ve LAP oluşacaktır.
Lenf bezi şişmesi hakkında bazı önemli detaylar şunlardır:
|
Lenfadenopatinin görüldüğü vücut bölümü sayesinde hastalığın kaynağı hakkında fikir edinilebilir. Örnek olarak:
- Kafa derisi enfeksiyonunda boynun arka tarafındaki lenf bezleri şişer.
- Diş ve ağız enfeksiyonları nedeniyle çene altındaki lenf bezleri büyür.
- Akciğer enfeksiyonlarında koltuk altındaki veya boyundaki lenf bezleri büyür.
Lenf bezlerinin şişmesine yol açan durum bazen daha ciddi bir nedenden kaynaklanabilir. Lenfoma gibi bazı kanserler lenfadenopati oluşumuna neden olur.
Lenf bezlerinin şişmesine birçok farklı durum neden olabilmektedir. Özellikle baş ve boyun bölgesindeki lenf bezleri pek çok farklı neden sonrasında büyüyebilir.
Grip gibi basit enfeksiyonlar nedeniyle LAP oluşabileceği gibi, bazı kanserler ve otoimmün hastalıklar nedeniyle de lenf bezleri şişebilir.
Çoğu insanda lokalize lenfadenopati ile karşılaşılır. Bu durumda sadece vücudunuzun belirli bir bölgesindeki lenf bezlerinde büyüme ve şişkinlik meydana gelecektir.
Birden fazla vücut bölümünde lenf bezi şişmesiyle karşılaşırsanız, bu durum yaygın lenfadenopati olarak değerlendirilir ve önemli bir hastalığın belirtisi olabilir.
Lenfadenopati nedenleri şunlardır:
Enfeksiyonlar
Pek çok enfeksiyon etkeni nedeniyle lenfadenopati oluşur. Lenf bezi şişmesine neden olan enfeksiyonlar büyük oranda virüs kaynaklıdır.
Lenfadenopatiye yol açan yaygın bazı enfeksiyonlar şunlardır:
|
Bazı enfeksiyonlar bir veya birden fazla lenf düğümü bölgesinde şişmeye neden olabilir. Lenfadenopatiye yol açan daha ciddi bazı enfeksiyonlar şunlardır:
- Su çiçeği
- Tüberküloz
- Kızamık
- Kızamıkçık
- Lyme hastalığı
- Kedi tırmığı hastalığı
- Toksoplazmozis
- HIV/AIDS
Çeşitli bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler enfeksiyon oluşumuna neden olarak lenfadenopatiye yol açmaktadır. Yazımızın bu bölümünde öne çıkan bazı enfeksiyonları paylaştık.
İmmünolojik Hastalıklar
İmmün sistemdeki bozulmalar nedeniyle oluşan bazı hastalıklar da LAP oluşumuna neden olabilmektedir. İmmün sistem bozukluklarında vücudun birçok bölümünde lenf bezi şişmesine rastlanabilir.
Lenfadenopatiye yol açan bazı immün sistem hastalıkları şunlardır:
- Romatoid artrit
- Sjögren sendromu
- Sistemik lupus eritematozus
Kanserler
Lenfadenopati oluşumuna yol açan en ciddi nedenler kanserlerdir. Bazı kanser türleri lenf bezleri aracılığı ile metastaz yapabilir.
Kanser nedeniyle oluşuna lenf bezi büyümesi daha çok yaygın LAP‘lar şeklinde ortaya çıkar. Vücudunuzun birden fazla bölümünde lenf bezi şişliği ile karşılaşabilirsiniz.
Lenfadenopatiye yol açan bazı kanserler şunlardır:
- Lenfoma
- Hodgkin Lenfoma
- Lösemi
- Meme kanseri
- Akciğer kanseri
- Kaposi sarkomu
- Metastazlar
Lenf bezlerinden köken alan lenfomalar, lap oluşumuna neden olabilmektedir. Lenfoma için risk oluşturan bazı durumlar şunlardır:
- 40 yaşından büyük olmak
- Erkek olmak
- Beyaz tenli olmak
Kanserler ile beraber görülen lenfadenopatiye eşlik eden bazı belirtiler vardır. Lenfadenopatiyle beraber şu belirtilerin olması önemli bir sorunun göstergesi olabilir:
- Lenf düğümünün sert veya lastik gibi olması
- Ateş yüksekliği
- Gece terlemeleri
- Açıklanamayan kilo kaybı
Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), tipik olarak kasık bölgesindeki lenf nodlarında şişkinliğe neden olabilirler.
Sifiliz ve bel soğukluğu gibi enfeksiyonlar kasık bölgesinde lenfadenopatiye yol açabilir. Şüpheli cinsel ilişki geçmişiniz ve kasık bölgesinde lenf bezi büyümeniz varsa bir doktora gitmelisiniz.
Lenf bezlerinin büyüdüğünü kendiniz farkedebilirsiniz. Derinizin altında küçük ve hareketli topaklar hissedebilirsiniz.
Lenfadenopatinin belirtileri lenf nodunun şişme nedenine ve şişmiş lenf bezinin konumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Lenfadenopati belirtileri şunlardır:
|
LAP ile beraber görülen diğer belirtiler şunlar olabilir:
- Ateş yükseliği
- Burun akıntısı
- Boğaz ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Deri döküntüsü
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Gece terlemesi
- Dalak büyümesi
Lenfatik sistemin tıkanması nedeniyle ilgili uzuvda şişme meydana gelebilir.
Lenf bezlerinizin birinde veya birkaçında şişme meydana gelmesi çoğu zaman kötü bir sağlık koşulunu göstermemektedir.
Vücudunuzun enfeksiyon etkenleriyle başarılı bir şekilde mücadele etmesi nedeniyle birçok kişide lenfadenopati ortaya çıkabilmektedir.
Bu noktada en önemli ayrım LAP’ın süresidir. Birçok vakada lenf bezi şişliği 2 hafta içerisinde kaybolur. Lenf bezi şişmesi 2 haftadan daha fazla sürüyorsa bir doktora gitmeniz gerekebilir.
LAP nedeniyle doktora gitmenizi gerektiren diğer durumlar şunlardır:
- Lenf bezinin çok sert bir yapıda olması
- Serbestçe hareket etmeyen lenf bezi
- Çapı 1 cm’den daha büyük ise
- Dokunulmayacak kadar çok ağırması
- Gece terlemelerine ile birlikteyse
- Açıklanamayan kilo kaybı eşlik ediyorsa
Doktorunuz şikayetlerinizi dinleyecek ve lenf bezi şişliğini kontrol edecektir. Ek semptomlarınızı ve diğer şikayetlerinizi sorarak tıbbi öykünüzü alacaktır.
Muayenenizden sonra lenfadenopatinin nedenini belirlemek için bazı tıbbi testler yaptırmanız gerekebilir. Bu testler rutin kan testlerini içermektedir.
Lenfadenopatiye bağlı bazı durumlarda görüntüleme testleri yapmak gerekebilir. Doktorunuz lenf bezlerine ve çevresindeki dokulara bu sayede bakabilir.
Yapılabilecek görüntüleme testleri şunlardır:
- Ultrason
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
Lenf bezi büyümesi uzun süredir devam ediyorsa ve beraberinde başka belirtiler varsa, doktorunuz lenfadenopati biyopsisi isteyebilir.
İşlem esnasında ilgili bölge lokal olarak uyuşturulur ve lenf bezinden biyopsi alınır. Lenf bezi biyopsisi incelenmek üzere laboratuvara gönderilir.
Lenf bezi biyopsisi yapmak için bazı durumlarda ince iğne biyopsisi kullanılabilir. Doktorunuz biyopsi konusunda sizleri yönlendirecektir.
Lenfadenopati tedavisi nedenine bağlıdır. Lenf bezi şişmesine yol açabilecek onlarca farklı neden vardır ve yol açan nedenin tespit edilmesi oldukça önemlidir.
LAP için bazı durumlarda tedavi gerekmeyebilir. Basit enfeksiyonlar için sadece enfeksiyona göre tedavi planlanmalıdır.
Lenfadenopati tedavisi için şu yöntemler uygulanabilir:
Evde Tedavi
Lenfadenopatiye yol açan nedenlerin büyük bölümü basit enfeksiyon hastalıklarıdır. Soğuk algınlığı ve grip gibi nedenlerle sık sık lenf bezi büyümesi oluşabilir.
Basit enfeksiyonlar için doktorunuzun önereceği semptomatik tedavi seçenekleri büyük oranda yeterli olacaktır.
Basit ağrı kesiciler, ateş düşürücüler ve LAP üzerine yapılacak sıcak kompres tedaviniz için faydalı sonuçlara yol açabilir.
İlaç Tedavisi
Lenfadenopatiye yol açan birçok hastalık ilaçlar ile tedavi edilmektedir. Enfeksiyon etkenlerine yönelik ilaçlar sayesinde lenf bezi şişmesi iyileştirilebilir.
Çeşitli immünolojik hastalıklar da ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilmektedir. Doktorunuz ilaç tedavisi konusunda sizleri bilgilendirecektir.
Apse Tedavisi
Bazı durumlarda lenf nodunun kendisi enfekte olabilir ve bu durum apse ile sonuçlanabilir. Apsenin küçük bir işlem ile boşaltılması gerekebilir.
Apse içeriği küçük bir kesi veya ince bir enjektör ile boşaltılabilir. Bu sayede lenf dokusunun enfeksiyonu tedavi edilebilir.
Kanser Tedavisi
Lenfadenopati bazı kanserlerin ilk belirtilerinden biri olabilir. Lenf bezinin şişmesi kanserden kaynaklanıyorsa birçok farklı tedavi seçeneği gündeme gelebilir.
Kanser tedavisi için uygulanabilecek bazı tedaviler şunlardır:
- Kemoterapi
- Radyoterapi
- Ameliyat
Kansere bağlı olarak oluşan lenfadenopati ancak kanserin tedavisi ile iyileşebilmektedir.
Lenf bezi şişliğini kendiniz kontrol edebilirsiniz. Şişmiş lenf düğümleri şu özelliklere sahiptir:
|
Lenfadenopatiyi kontrol etmek için deri üzerine hafifçe bastırmalısınız. Büyüyen lenf bezlerini elinizle hissedebilir ve hareket ettirebilirsiniz.
Lenf düğümleri vücudun her iki tarafında paralel olarak bulunur. Vücudunuzun her iki tarafındaki lenf düğümlerini kontrol edebilirsiniz.
Lenfadenopati ile beraber var olan diğer semptomlarınızı farketmelisiniz. Ek semptomlar çoğunlukla altta yatan probleme bağlı olarak oluşmaktadır.
