Parestezi, çeşitli tıbbi nedenler sonucunda oluşan ve deride hissedilen uyuşukluk, karıncalanma veya yanma hissidir. İğnelenme veya batma hissi de oluşabilir.
Bu yazıda; parestezi nedir, parestezinin nedenleri ve belirtileri nelerdir, parestezi tedavisi nasıl yapılır ve önleme yolları nelerdir gibi soruların kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Parestezi (parethesia); eller, kollar, bacaklar veya ayaklar gibi ekstremite bölümlerinde görülen uyuşukluk ve yanma hissidir. Vücudun herhangi bir bölümünde de ortaya çıkabilir.
Paresteziyi tarif edebilmek için şu kelimeler kullanılabilir:
|
Ciltte hissedilen ve birbirinden farklı şekilde ifade edilen tüm bu durumlar parestezinin ifade ediliş şeklidir.
Bacakların sıkışması veya uzun süre ayakta durma gibi durumlarda geçici paresteziler meydana gelir. Geçici paresteziler, sinire basınç uygulandığında ortaya çıkar. Basınç ortadan kalkarsa rahatsızlık son bulur.
Bazı paresteziler ciddi sinir hasarları veya kronik hastalıklar neticesinde oluşabilir. Bu özelliği nedeniyle önemli bir belirti olarak değerlendirilmelidir.
Parestezi ile ilgili bazı önemli özellikler şunlardır:
- Basit ve geçici bir neden ile oluşabilir.
- İnme, diyabet veye multiple skleroz gibi önemli bir neden sonucunda da oluşabilir.
- Tedavi seçenekleri parestezinin nedenine bağlıdır.
- Belirtileriniz yeni ve sürekliyse bir doktora gitmeniz faydalı olacaktır.
Parestezinin nedenini belirlemek her zaman mümkün değildir. Geçici paresteziler, genellikle kısa süreli sinir basısı ve zayıf kan dolaşımı nedeniyle ortaya çıkar.
Uyurken kolunuzun üstüne yatmak veya bacak bacak üstüne atarken oluşan durumlar geçici parestezidir. Karpal tünel sendromuna bağlı olarak da parestezi görülebilmektedir.
Kronik paresteziler, sinir hasarının veya dolaşım bozukluğunun bir işareti olabilir. Özellikleri itibariyle iki tür sinir hasarı vardır:
Radikülopati
Radikülopati, sinir köklerinin sıkışması, tahriş olması veya iltihaplanması durumudur. Radikülopati şu hallerde oluşabilir:
- Sinire bası yapan fıtıklaşmış bir disk
- Siniri ileten kanalda darlık
- Siniri sıkıştıran herhangi bir kitle
Bel bölgesini etkileyen radükolopati tipine lomber radikülopati denir. Lomber radikülopati bacağınızda veya ayağınızda paresteziye neden olabilir.
Daha ciddi vakalarda siyatik sinir sıkışması meydana gelir ve bacak kaslarında zayıflığa neden olur. His ve motor kaybına kadar ilerleyebilir.
Servikal radikülopati kollarınıza his ve güç sağlayan sinirleri etkiler. Sercikal radikülopatiye bağlı olarak şu belirtiler oluşabilir:
- Kronik boyun ağrısı
- Üst ekstremite parestezisi
- El zayıflığı
- Kol zayıflığı
Nöropati
Nöropati, kronik sinir hasarına bağlı olarak oluşan bir durumdur. Nöropatinin en yaygın nedeni diyabet hastalığı ve hiperglisemidir.
Nöropatinin olası nedenleri şunlardır:
- Travma
- Tekrarlayan hareket yaralanmaları
- Romaoid artrit
- Çeşitli otoimmün hastalıklar
- Multiple skleroz
- Karaciğer hastalıkları
- Böbrek hastalıkları
- İnme (stroke)
- Beyin tümörleri
- Sinir basısı yapan tümörler
- Bağ dokusu hastalıkları
- Hipotiroidizm
- Çeşitli vitamin eksiklikleri
- Çok fazla D vitamini alımı
- Lyme ve zona hastalığı
- AIDS veya HIC
- Kemoterapi ilaçlarının yan etkileri
- Kimyasal ve ağır metal maruziyeri
Bu gibi nedenler sinirlerde kalıcı hasara yol açabilir. Kronik sinir hasarında ortaya çıkan en önemli belirtilerden biri parestezidir.
Parestezi, altta yatan nedene göre vücudun herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilir. Genellikle görüldüğü vücut bölümleri şunlardır:
- Eller
- Kollar
- Bacaklar
- Ayaklar
Ortaya çıkan paresteziler geçici veya kalıcı olabilir. Birbirinden farklı şekillerde ortaya çıkıyor olsa da olası semptomları şunlardır:
|
Parestezinin görüldüğü bölgeyi tarif ederken hastalar “şu bölgenin uykuya daldığını hissediyorum” gibi cümleler kurabilmektedir.
Parestezi belirtileri sabit veya aralıklı olabilir. Belirtiler genellikle etkilenen bölgeye özeldir anca bazen dış bölgelere doğru yayılma eğiliminde olabilir.
Kronik parestezide bıçaklanma gibi bir his oluşabilir. Etkilenen uzuvda fonksiyon kaybı veya sakarlık gelişebilir. Bacaklarda veya ayaklarda sakarlık gelişirse yürümek zorlaşabilir.
Parastezi belirtilerine sahipseniz ve bu durum yaşam kalitenizde bozulmaya yol açıyorsa bir doktora görünmeniz faydalı olacaktır.
Açık bir nedeni olmadan yaşadığınız karıncalanma, uyuşukluk ve yanma hissi gibi belirtileriniz varsa bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Bu belirtiler paresteziniz olduğunu gösteriyor olabilir.
Doktorunuz tıbbi geçmişiniz ve mevcut şikayetleriniz hakkında sorular soracaktır. Son zamanlarda yaptığınız aktivitelerden ve hareketlerden bahsetmenizi isteyecektir.
Paresteziye yol açabilecek onlarca farklı sağlık nedeni vardır. Bunlar arasında ayrım yapabilmek için detaylı öykü ve muayeneler yapılacaktır.
Parestezi nedeni diyabet veya kullandığınız ilaçlar olabilir. Mevcut hastalıklarınızı doktorunuzla paylaşmalısınız.
Parestezinin teşhisi için şu testlerden biri veya birkaçı yapılabilir:
- Sinir ileti çalışması
- EMG
- MR görüntüleme
- Ultrason
Çeşitli kan ve idrar testleri yapılacaktır. Tüm bu testler sonucunda paresteziye yol açan neden teşhis edilmeye çalışılacaktır.
Parestezi tedavisi için uygulanacak tedavi yaklaşımları, büyük oranda altta yatan nedene yönelik olacaktır. Altta yatan nedenin ortadan kaldırılması ile parestezinin belirtileri ortadan kalkacaktır.
Parestezi tedavisi için uygulanabilecek tedavi yöntemleri şunlardır:
Dinlenme ve Destekleme
Dinlenme, özellikle sıkışık sinirlerin varlığında tavsiye edilen bir yöntemdir. Dokuların iyileşmesini sağlamak için sinir sıkışmasına yol açan aktiviteleri azaltmak veya durdurmak oldukça önemlidir.
Dinlenme tüm vücut olarak yapılabileceği gibi, sadece belli bir vücut bölümünün desteklenmesi şeklinde de olabilir. Destekleyici bir atel kullanılabilir.
Karpal tünel sendromu olan bir kişide bilekleri hareketsiz hale getirmek için bir bileklik kullanılabilir.
Destekleme ve dinlenme yaklaşımının da çok uzun süreli olmaması gerekir. Bu noktada doktorunuzla aralıklı görüşmeler yapmalısınız.
Fizik Tedavi Yöntemleri
Etkilenen siniri çevreleyen kasları güçlendirmek oldukça önemlidir. Bu amaçla çeşitli fizik tedavi yöntemleri uygulanabilir.
Daha güçlü kas yapısı, dokuların sıkışmasını hafifletebilir ve sinir basısının tekrar oluşmasını önleyebilir. Kasların güçlendirilmesi esnekliği sağlar ve hareket kabiliyeti arttırır.
İlaç Tedavisi
Parestezi tedavisi için ilaçların önemli bir yeri vardır. Altta yatan hastalıklar ilaçlarla tedavi edilebilir ve bu sayede parestezi belirtileri ortadan kalkar.
Paresteziye bağlı ağrılarda şu ilaçlar kullanılabilir:
- İbuprofen
- Naproksen sodyum
Parestezinin görüldüğü alandaki ağrıyı hafifletmek ve şişliği azaltmak için steroid enjeksiyonları yapılabilir.
Cerrahi Tedavi
Paresteziye yol açan neden çeşitli tedavi yöntemleri ile ortadan kaldırılamazsa cerrahi tedavi seçenekleri gündeme gelir. Sıkışmış bir sinir üzerindeki basıncı azaltmak için ameliyat gerekebilir.
Karpal ligamentin gevşetilmesi, kemik çıkıntısının çıkarılması ve bel fıtığı olan bir diskin tedavi edilmesi gibi seçenekleri içerebilir.
Parestezi tedavisinde kullanılacak ameliyat seçenekleri, kişinin yaşadığı semptomlara ve yol açan sebeplere bağlı olacaktır.
Tüm bireyler hayatlarının bir döneminde parestezi belirtileri yaşayabilir. Bazı faktörlerin sizlerde bulunması parestezi oluşumu riskini arttırabilir:
| Cinsiyet | Kadınlarda dar sinir kanallarına daha sık rastlanır. Özellikle karpal tünel sendromu açısından kadınlar daha fazla risk altındadır. |
| Obezite | Fazla kilo sinirlere baskı yaparak paresteziye yol açabilir. Özellikle obez bireyler daha fazla risk altındadır. |
| Gebelik | Hamilelik esnasında kilo artışı olur ve vücutta daha fazla sıvı biriktirilir. Bu durum sinirlere bası yaparak paresteziye yol açabilir. |
| Tiroid hastalıkları | Tiroid hastalıklarına sahip bireylerde karpal tünel sendromunun daha sık görüldüğü bilinmektedir. |
| Diyabet | Diyabetin uzun dönem komplikasyonlarından biri de nöropatidir. Sinir hasarına yol açan diyabet, kronik paresteziye yol açan en önemli nedenlerden biridir. |
| Romatoid artrit | Romatoid artir bir tür romatolojik hastalıktır ve eklemlerde iltihaplanmaya yol açarak sinir sıkışması yapabilir. |
| İmmobilite | Uzun süreli yatak istirahati gibi bazı durumlar sinir sıkışmasına yol açabilir. Az hareket eden kişiler parestezi açısından daha fazla risk altındadırlar. |
| Aşırı kullanım | Ellerin, dirseklerin ve ayakların tekrarlayan hareketleri sürekli yapması sonucunda sinir sıkışması gerçekleşebilir. Tekrarlayan hareketler yapan kişiler daha fazla risk altındadırlar. |
Tüm bireyler sinir sıkışması ve buna bağlı olarak oluşan parestezi açısından risk altındadır. Tek bir noktada olabileceği gibi, birçok noktada da ortaya çıkabilir.
Parestezi, her zaman önlenebilir bir sağlık problemi değildir. Uyurken kollarınızın üzerine yatma eğilimindeyseniz muhtemelen bu konuda yapabileceğiniz bir şey yoktur.
Yine de parestezinin oluşumunu veya ciddiyetini azaltmak için adımlar atabilirsiniz. Karpal tünel sendromu için bileklik kullanmak iyi bir yöntem olabilir.
Paresteziyi önlemek için şu ipuçlarını dikkate alabilirsiniz:
|
Parestezi, altta yatan çeşitli tıbbi nedenlere bağlı olarak oluşan karıncalanma, uyuşma veya yanma hissidir. Önemli olan altta yatan tıbbi durumu tespit etmek ve gerekli tıbbi yardımı almaktır.
