Tromboflebit, daha çok bacak damarlarında oluşan kan pıhtısının neden olduğu inflamatuar bir süreçtir. Kan pıhtısı kan akışını engelleyerek hafif veya şiddetli semptomlara neden olabilir.
Bu yazıda; tromboflebit nedir, tromboflebitin türleri nelerdir, tromboflebitin nedenleri ve belirtileri nelerdir, tromboflebit tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
Tromboflebit, bir kan pıhtısı nedeniyle meydana gelen inflamatuar bir süreçtir. Tipik olarak bacak damarlarında ortaya çıksa da, vücuttaki herhangi bir damarda da oluşabilir.
Kan pıhtısı, kan hücrelerinin birlikte kümelenmesi ile ortaya çıkar. Kan pıhtıları damardaki kan akışını etkileyerek normal kan akımını engelleyebilir.
Tromboflebite yol açan başlıca nedenler şunlardır:
- Travma
- Uzun süreli hareketsizlik
- Pıhtılaşma bozuklukları
- Cerrahi müdahale sonrası
Kan pıhtıları cildin yüzeyine yakın damarların veya kas tabakaları arasındaki daha derin damarlarda da ortaya çıkabilir.
Tromboflebit hakkında bilmeniz gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
- Trombo “pıhtı” ve flebit “iltihap” anlamına gelir.
- Damar içindeki pıhtılaşmanın neden olduğu iltihaplanmadır.
- Çoğu zaman bacaktaki damarlarda meydana gelir.
- Kollarda veya vücudun diğer bölümlerindeki damarlarda da oluşabilir.
- Kan akışını engelleyerek çeşitli problemlere neden olur.
- Tedavi edilmemesi halinde ciddi sağlık problemlerine neden olabilir.
- Bacaklarda veya kollarda şişkinliğe neden olabilir.
Tromboflebitin tedavisi çoğu zaman kan inceltici ilaçlar ile yapılır. Bununla birlikte trombolitik ajanlar adı verilen bazı ilaçlar da tedavide kullanılabilir.
Tromboflebitin birbirinden farklı özellikleri olan çeşitleri vardır. Bunlar:
| Yüzeyel trombofleit | Superfisial veya yüzeyel tromboflebit olarak bilinir. Cildin hemen altındaki damarlarda kan pıhtılaşması ile karşılaşılır. Genellikle ağrılıdır ve cilt yüzeyinden anlaşılabilen belirtilere neden olabilir. Yüzeyel kan pıhtıları akciğerlere ulaşmaz, bu nedenle büyük komplikasyonlara genellikle neden olmaz. |
| Derin ven trombozu (DVT) |
Derin ven trombozu, genellikle daha büyük ve daha derin yerleşimli kan damarlarında oluşan kan pıhtısıdır.
Çoğu zaman alt bacakta veya uylukta meydana gelir ve vücudun diğer bölgelerine doğru ilerleyebilir. Akciğerlere ulaşabilir ve ölümcül sonuçlara yol açabilir. |
| Trousseau sendromu | Göç eden pıhtı veya migtaruar flebit olarak da bilinir. Oluşan pıhtı vücudun farklı bir bölümüne gidebilir ve geri dönebilir. Genellikle kanserler nedeniyle ortaya çıkar. Akciğer veya pankreas kanserine bağlı olarak oluştuğu görülebilir. |
Tromboflebitin asıl nedeni oluşan kan pıhtısıdır. Travma sonrasında veya ameliyat sonrasında uzun süre hareketsiz kalmak damarda kan pıhtısı oluşması için başlıca nedendir.
Uçak yolculuklar veya araba yolculukları esnasında uzun süre oturursanız kan pıhtısı geliştirme ihtimaliniz artacaktır.
Tromboflebitin başlıca nedenleri şunlardır:
- Damar yaralanmaları
- Kalıtsal kan pıhtılaşması bozuklukları
- Uzun süre hareketsiz kalmak
|
Uzun süreli uçuşlarda veya uzun süreli araba yolculuklarında; ayağa kalkmak, ayaklarınızı germek veya ayaklarınızı düzenli olarak hareket ettirmek kan pıhtısı oluşma ihtimalini azaltacaktır.
Bu tür hareketler, kan akışının normal bir şekilde devam etmesine ve kan hücrelerinin birbirine yapışmasını engellemeye yardımcı olacaktır. |
Kan damarlarının travmaya maruz kalması diğer önemli nedendir. İlgili uzvun travmaya maruz kalması nedeniyle kan akışında bozulma ve kan pıhtılaşması oluşabilir.
Tıbbi bir prosedür esnasında uygulanan iğneler veya kataterler nedeniyle damarlarda hasar meydana gelebilir. Bu tür yaralanmalar tromboflebit oluşması için daha az yaygın bir nedendir.
Tromboflebitin oluşumuna yol açan temel nedenler damar hasarı ve hareketsizliktir. Bazı sağlık koşullarına sahip olmak kan pıhtılaşması ihtimalini arttırmaktadır.
Tromboflebit için risk faktörleri şunlardır:
- Uzun süreli uçak veya araba seyahatleri
- Uzun süreli yatağa bağlı olarak yaşamak (kemik kırıkları vs)
- Varisli bir damara sahip olmak
- Hamilelik
- Yeni doğum yapmış olmak
- Doğum kontrol hapı kullanmak
- Hormon replasman tedavisi almak
- Aşırı kilolu olmak
- Sigara kullanmak
- Ailesel kan pıhtılaşma bozukluğuna sahip olmak
- Daha önce geçirilmiş tromboflebit atakları
- İnme geçirmek
- 60 yaşından büyük olmak
- Kalp pili kullanmak
- Santral venöz katetere sahip olmak
- Kanser hastası olmak
Bir veya daha fazla risk faktörüne sahipseniz, uzun uçuşlara veye yolculuklara çıkmadan önce veya uzu süre hareketsiz kalmanıza neden olabilecek ameliyatlar öncesinde doktorunuzla konuşarak önleme stratejilerini belirleyebilirsiniz.
Tromboflebitin belirtileri, hangi tür tromboflebite sahip olduğunuza bağlıdır. Tromboflebit nedeniyle kan kışı yavaşlarsa aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Etkilenen bölgenin kızarması
- Etkilenen uzuvda ısı artışı
- Etkilenen bölgede ortaya çıkan ağrı ve hassasiyet
- Cilt altında hissedilen sert bir damar yapısı
- Etkilenen ayağın hareketleri esnasında ağrı
- Ayağın veya kolların şişmesi
Yüzeyel tromboflebite sahipseniz, cilt yüzeyinde şu belirtileri farketmeniz olasıdır:
|
Yüzeyel tromboflebit, bazen damarların gözle görülür şekilde iltihaplanması ve kırmızılaşmasına neden olabilir. Tanı amacıyla ilgili bölgenin muayenesi oldukça önemlidir.
Tromboflebitin belirtilerine sahipseniz, kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurarak tıbbi yardım almalısınız. Doktorunuz gerekli tıbbi müdahaleleri gerçekleştirecektir.
Bacak ağrısı veya bacak şişmesi ile birlikte aşağıdaki belirtileri farketmeniz durumunda, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız:
- Bir bacak diğerine göre daha sıcaksa, kızarıksa, ağrılıysa veya şişmişse
- Etkilenen uzuv daha soğuk veya soluk olur
- Titreme ve ateş yüksekliği gelişiyorsa
- Öksürük ile birlikte kan görülüyorsa
- Göğüste keskin bir ağrı ve sıkışma varsa
- Omuz, kol, sırt veya çenede ani ve şiddetli ağrı
- Hızlı hızlı nefes alma veya nefes darlığı hissetme
- Nefes alırken ağrı hissetme
- Kalp atışında artış
- Şiddetli baş dönmesi
Bu belirtiler damardaki kan pıhtısının akciğerlere veya vücudun diğer bölümlerine ilerlediğini işaret ediyor olabilir. Gerekli müdahaleler için sağlık kuruluşlarına başvurmalı ve destek almalısınız.
Tromboflebit vaka örnekleri – Saglik.li
Doktorunuz şikayetlerinizi soracak ve etkilenen ekstremitenizi muayene etmek isteyecektir. Cildinizin yüzeyini etkileyen damarları kontrol etmek isteyecektir.
Tromboflebitin çeşidine göre yapılması gereken farklı testler vardır. Doktorunuz aşağıdaki testleri yaptırmanızı isteyebilir:
D-Dimer Testi
Kan pıhtısı gelişen hemen herkeste D-dimer adı verilen maddenin değeri kanda yükselir. Ancak D-dimer seviyelerini yükseltebilecek birçok farklı neden vardır.
D-dimer sonucunun yüksek olması kan pıhtısı varlığını kanıtlamaz ancak doktorunuzun şüphesini arttıracaktır. Bu nedenle daha fazla test yapılması gerekebilir.
Görüntüleme Testleri
Doktorunuz tromboflebiti tanımlamak için bazı görüntüleme testleri kullanabilir. Bunlar:
- Ultrason
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
Etkilenen uzvun ultrason ile görüntülenmesi tanı açısından oldukça önemlidir. Doppler ultrason adı verilen özel bir cihaz ile kan akışının engellendiği bölge tespit edilebilir.
Venografi
Bazı durumlarda kan pıhtısının teşhisi için venografi adı verilen özel bir teste ihtiyaç duyulur. Damardan enjekte edilen özel bir boya kullanılır.
Daha sonra kan pıhtısının yerinin tespiti için röntgen çekilecektir. Teşhis aşamasında kullanılabilecek testlerden biridir.
Tromboflebit tedavisi, kan pıhtısının görüldüğü bölgeye ve türüne göre değişiklik gösterebilir. Daha derin damarlarda meydana gelen pıhtıların tedavisi daha zorludur.
Yüzeyel tromboflebitin tedavisinde şu metotlar uygulanabilir:
|
Yüzeyel tromboflebit, genellikle 2 haftalık bir süreçte kendiliğinden geriler ve tedavi olur. Daha ciddi vakalar için çeşitli tedavi metotları geliştirilmiştir.
Tromboflebit tedavisi için uygulanabilecek tedavi yöntemleri şunlardır:
Kan İncelticiler
Derin ven trombozunuz varsa, doktorunuz muhtemelen kan inceltici bir ilaç reçete edecektir. İlk basamakta heparin türevi kan incelticiler reçete edilecektir.
Bu ilaçlar yeni kan pıhtısı oluşumunu önleyecek ve mevcut pıhtının büyümesini genişlemesini engelleyecektir.
Kan inceltici olarak kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Heparin
- Fondaparinuks
- Warfarin
- Rivaroksaban
Doktorunuz tarafından reçete edilen kan inceltici ilacı reçete edilen dozda ve sürede kullanınız. En ciddi yan etkileri aşırı kanamadır.
Trombolitikler
Pıhtı çözücüler olarak bilinen bu ilaçlar önemli vakaların tedavisinde kullanılır. Derin ven trombozu ve pulmoner emboli vakalarında etkindir.
Alteplaz ve türevi ilaçlar pıhtı çözücüler sınıfındaki ilaçlardandır.
Kompresyon Çorapları
Doktorunuz derin ven trombozu için kompresyon çorapları kullanmanızı söyleyebilir. Bu çoraplar bacakların şişmesini önler, kan akışını iyileştirir ve DVT’ye bağlı komplikasyon olasılığını azaltır.
Tromboz Filtresi
Bazı hastalar mevcut sağlık koşulları nedeniyle kan inceltici ilaçlar kullanamazlar. Bu hastalar için özel hazırlanan filtreler vardır ve büyük venlere yerleştirilir.
Tromboz filtreleri, bacak damarlarında oluşan pıhtıların akciğerlere kaçmasını önlemek için takılır. Gereklilikler ortadan kalktığında çıkarılır.
Damarın Çıkarılması
Tekrarlayan ağrılara ve tekrarlayan tromboflebit oluşumuna neden olan varisli damarın cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
İlgili damarın çıkarılması bacağınızdaki kan dolaşımı etkilemez. Bacağın daha derinlerindeki damarlar artan kan hacmine yanıt verirler.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Tıbbi tedavilere ek olarak tromboflebitin iyileşmesine yardımcı olabilecek bazı bakım önerileri ve yaşam tarzı değişiklikleri mevcuttur.
Yüzeyel tromboflebit için:
- İlgili bölgeye günde birkaç kez ısı uygulayın.
- Bacağınızı yükseltin.
- Doktorunuzun reçete ettiği basit ağrı kesicileri kullanın.
Derin ven trombozu için:
- Doktorunuzun reçete ettiği ilaçları kullanın.
- Bacağınızı yükseltin.
- Kompresyon çoraplarınızı talimatlara uygun şekilde kullanın.
- Kullandığınız diğer ilaçları doktorunuza bildirin.
- Ek hastalıklarınızı doktorunuzla paylaşın.
Yüzeyel tromboflebite bağlı olarak komplikasyon gelişme ihtimali oldukça düşüktür. Derin ven trombozu nedeniyle ciddi komplikasyonlar oluşabilir.
Tromboflebitin komplikasyonları şunlardır:
| Pulmoner emboli | Derin ven trombozundan kopan bir kan pıhtısının akciğer damarlarını tıkaması sonucunda meydana gelir. Potansiyel olarak hayatı tehdit edebilecek ciddiyette bir komplikasyondur. |
| Postflebitik sendrom | Tromboflebit sonrası sendrom olarak da bilinir. DVT’den aylar veya yıllar sonra gelişebilir. Etkilenen bacak veya kolda ağrı, şişme ve ağırlık hissine neden olur. |
Tromboflebit, damar hasarına ve hareketsizliğe bağlı olarak oluşabilir. Kan pıhtısı oluşumunu önlemek için şu önerileri uygulayabilirsiniz:
- Susuz kalmayın, bol miktarda sıvı alın.
- Alkol ve sigara kullanmayın.
- Yürüyüşe çıkın.
- Bacaklarınızı sık sık hareket ettirin.
- Bol giysiler giyin.
Uzun süreli uçuşlarda veya uzun süreli araba yolculuklarında; ayağa kalkmak, ayaklarınızı germek veya ayaklarınızı düzenli olarak hareket ettirmek tromboflebit oluşma ihtimalini azaltacaktır.
