Alzheimer hastalığı, zaman içinde daha da kötüleşen ilerleyici bir nörobilişsel bozukluktur. Davranış, düşünme ve dil becerilerindeki değişikliklerin yanı sıra, aşamalı olarak hafıza kaybı da oluşmaktadır.
Alzheimer hastalığı, en sık görülen demans (bunama) şeklidir. Kişilerde hastalığın görülme şekli farklılık gösterse de ortak bir ilerleyişi vardır. Bu ortak ilerleyiş sayesinde Alzheimer hastalığı evreleri ortaya konmuştur. Bu yazıda; Alzheimer hastalığı evreleri ve belirtilerini, Alzheimer hastalığının ilerleme hızını ve ilerlemesini yavaşlatacak önerileri bulabileceksiniz.
Alzheimer hastalığına aşamalar halinde bakmak, hastaya tanı konduktan sonra ortaya çıkabilecek olası değişiklikleri anlama konusunda net bir fikir verebilir.
Alzheimer üzerine araştırma yapan uzmanlar, yıllar boyunca pek çok evreleme sistemi önerdiler. Bazıları bu hastalığı yedi evreye ayırırken bazıları üç evreye ayırmaktadır. Zamanla Alzheimer hastalığı evreleri 5 aşamada ele alınmaya başlandı. Bu beş aşama şunlardır:
|
Demans (bunama); düşünmeyi, problem çözmeyi, dili ve hafızayı etkileyen bir dizi semptomu tanımlar. Demans hastalarında bu belirtiler günlük yaşamı etkileyecek kadar şiddetlidir.
Alzheimer hastalığı demansın en sık sebebidir. Alzheimer hastalığı evreleri hakkında detaylı bilgiler almak için aşağıdaki başlıklara bakabilirsiniz.
Alzheimer hastalığı nedeniyle ortaya çıkan fonksiyonel değişiklikler, tanı almadan yıllar hatta on yıllar önce başlamış olabilir. Bu uzun faz Alzheimer hastalığının preklinik evresi olarak bilinir.
Bu aşamada hastaların gözle görülür herhangi bir klinik semptomu yoktur. Klinik öncesi aşamada gözle görülür semptomlar olmamasına rağmen, MR veya tomografi gibi cihazlarla yapılacak görüntülemelerde beta amiloid adı verilen protein birikimleri tespit edilebilir.
Alzheimer hastalığı olan kişilerde bu protein bir araya toplanır ve plaklar oluşturur. Bu plaklar hücreden hücreye sinyal gönderilmesini engelleyebilir ve inflamasyonu tetikleyerek problemli yapıları yok eden bağışıklık sistemi hücrelerini aktive edebilir.
Beta amiloid kümeleri, biyobelirteç tespiti, genetik testler ve görüntüleme teknolojisi Alzheimer hastalığının gelecekte daha erken evrede tespit edilmesine yardımcı olacaktır.
Bu hastalık üzerine yapılan araştırmalar preklinik evre üzerine yoğunlaşmıştır. Alzheimer tedavilerinin preklinik aşamada daha etkili olabildiği bilinmektedir. Bu sayede hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir.
Preklinik evre sonrasındaki Alzheimer aşamaları – Saglik.li
Hafif bilişsel bozulma, yaşlanmaya bağlı olarak meydana gelen bilişsel bozulmadan daha farklı bir kognitif gerilemedir. Alzheimerin tam olarak ortaya çıkmadan önceki halidir.
Hafif bilişsel bozulmanın gerçekleştiği hastalarda, düşüncelerde ve bir şeyleri hatırlama yeteneğinde ince bozuklukların varlığı görülür. Son konuşmaları, olayları veya randevuları hatırlamaya çalıştıklarında hafıza gecikmeleri olabilir.
Hafıza ve düşünmedeki değişiklikler bu aşamada günlük yaşamda veya olağan aktivitelerde sorunlara neden olacak kadar ciddi değildir.
Hafif bilişsel bozulma, yaşlanmaya bağlı bilişsel gerileme ile karıştırılabilir. İnsanların yaşlandıkça daha unutkan hale gelmeleri, kelimeleri düşünmeleri veya bir ismi hatırlamaları daha uzun sürebilir ve bu durum normaldir.
Hafif bilişsel bozulmada benzer belirtiler olsa da, hastalar farklı olarak görevlerinde önemli sorunlar yaşar. Bu durum hafif bilişsel bozulmanın işareti olabilir.
Alzheimer hastalığının ikinci evresi olan hafif bilişsel bozulmanın belirtileri şunlardır:
|
Hafif bilişsel bozukluğa sahip hastalarda depresyon, sinirlilik, saldırganlık, ilgisizlik ve kaygı bozukluğu oluşabilir.
Henüz hiçbir ilaç veya tedavinin hafif bilişsel bozukluk evresini düzenleyici onayı yoktur. Semptomları iyileştirmek, demansa ilerlemeyi önlemek veya geciktirmek için yardımcı olabilecek tedaviler konusunda araştırmalar devam etmektedir.,
Hafif demans aşaması, Alzheimer hastalığı evreleri arasında özel bir öneme sahiptir. Hastalık, doktorlar tarafından genellikle bu aşamada teşhis edilir.
Alzheimer hastalığının aileye ve arkadaşlara farkedilebilir hale gelmesinin yanında, hafıza ve düşünce problemleri günlük yaşamı iyice etkilemeye başlar.
Alzheimer hastalığının üçüncü evresi olan hafif demansın belirtileri şunlardır:
|
Alzheimer hastalığı nedeniyle bunama yaşayan hasta, gittikçe artan bir unutkanlık yaşamaya başlar. Günlük görevlerini yapamaz hale gelirler ve kendilerine bakma konusunda yardıma ihtiyaç duyabilirler.
Alzheimer hastalığının dördüncü evresi olan orta dereceli demansın belirtileri şunlardır:
|
Alzheimer hastalığı evreleri arasında en belirgin belirtiler orta dereceli demans evresine aittir. Alzheimer hastalığını tarif ederken söylenen pek çok belirti bu evrede görülmektedir.
Bu evrede Alzheimer hastalığına bağlı olarak zihinsel işlevler iyice düşer, hareket etme ve fiziksel beceriler önemli ölçüde kötüleşir.
Alzheimer hastalığının beşinci evresi olan şiddetli demansın belirtileri şunlardır:
|
Şiddetli Alzheimer hastalığı olan bir kişinin pnömoniden ölme olasılığı oldukça yüksektir. Pnömoni, Alzheimer hastalığında yaygın bir ölüm nedenidir. Yutma kabiliyetinin kaybı; yiyecek ve içeceklerin akciğerlere kaçmasına ve enfeksiyonlara neden olur.
Alzheimer hastalığına sahip olan hastaların diğer yaygın ölüm nedenleri dehidratasyon, yetersiz beslenme ve enfeksiyonlardır.
Alzheimer hastalığı evreleri her hastada aynı şekilde görülmez. Hastalığın ilerleme hızı ve semptomları bireye bağlı olarak değişir.
Bir kişi yukarıda yazılmış olan tüm belirtilere sahip olmayabilir. Saldırganlık gibi bazı belirtiler de kısa bir süre için geldikten sonra kaybolabilir.
Hastalığa yönelik verilen ilaçlar ilerlemeyi bir süre yavaşlatabilir. Hafıza ile bilişsel yeteneklerin korunmasına bir süre yardımcı olabilir.
Alzheimer hastalığının ilerlemesini etkileyebilecek bazı faktörler şunlardır:
- Yaş: Alzheimer hastalığı 65 yaşından önce ortaya çıkan kişilerde belirtiler daha hızlı ilerleyebilir
- Genetik: Aile öyküsü bulunan kişilerde hastalık daha hızlı ilerleyebilir
- Sağlık problemleri: Kalp rahatsızlıkları, şeker hastalığı veya tekrarlayan enfeksiyonları olan hastaların daha çabuk kötüleştiği görülebilir
Aktif bir yaşam sürmek, faaliyetlere katılmak ve düzenli olarak egzersiz yapmak kişilerin bilişsel yeteneklerini daha uzun süre sürdürmesine yardımcı olabilir.
Alzheimer hastalığını yavaşlamasına yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:
- Sağlıklı bir diyet yapmak
- Zihinsel ve fiziksel olarak aktif almak
- Yeterli uyku almak
- Reçete edilen tüm ilaçları doğru şekilde kullanmak
- Sigarayı bırakmak
- Alkolü tamamen bırakmak veya azaltmak
- Düzenli sağlık kontrolü yaptırmak
Alzheimer hastalığı olan bir kişi, davranışlarından veya yeteneklerinde ani bir değişiklik yaşarsa, ek bir sağlık problemi oluşmuş olabileceği için doktora görünmesinde fayda vardır.
Alzheimer hastalığı, dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Gelecekte 65 yaş üstü her 3 kişiden birinin Alzheimer veya başka bir demans türünden ölebileceği tahmin ediliyor.
Alzheimer hastalığı olan bireylerin yaşam beklentisi birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir.
Alzheimer hastası için ortalama yaşam süresi tanı aldıktan sonra 3 ila 11 yıl arasında değişmektedir. Hastalığın ilk ortaya çıkışından itibaren 20 yıl veya daha fazla yaşayabilirler.
Bir hastanın semptomları 75 yaşından önce ortaya çıkarsa, tanı aldıktan sonra 7-10 yıl daha yaşamaları muhtemeldir. Eğer bir kişi 90 yaşında veya daha büyükken semptomlar ortaya çıkarsa 3 yıl kadar yaşamaları muhtemeldir
Alzheimer hastalığını önlemenin veya iyileştirmenin halen bilinen bir yolu yoktur. Ancak devam eden pek çok araştırma bulunmaktadır. Hastalığı daha erken teşhis etmenin ve ilerlemesini durdurmanın yolları araştırılıyor.
