Orşit, skrotum içerisinde bulunan testislerin birinde veya ikisinde ortaya çıkan iltihaplanmaya verilen isimdir. Oldukça ağrılı bir hastalıktır ve tedavi edilmemesi durumunda kısırlığa yol açabilir.
Bu yazıda; orşit nedir, orşitin nedenleri nelerdir, testis enfeksiyonu belirtileri nelerdir, orşitin teşhisi nasıl yapılır ve orşit tedavisi nasıl yapılır gibi soruların kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Orşit (orchitis), bir veya iki testiste (erbezi) ortaya çıkan iltihaplanmaya verilen isimdir. Çeşitli bakteriler ve virüsler orşite yol açabilmektedir.
Testis enfeksiyonu genelde tek başına ortaya çıkmaz. Öncesinde epididim adı verilen tüplerin iltihabı gelişir. Tedavi edilmeyen epididimit vakaları kısa sürede orşite dönülür.
Epididim enfeksiyonu ile birlikte bulunan testis enfeksiyonuna epididimorşit adı verilir. Orşit, genellikle bir testiste ortaya çıksa da bazı vakalarda her iki testisin de enfekte olduğu görülür.
Orşitin bazı özellikleri şunlardır:
|
Testisi saran tunica dartos tabakası oldukça sert ve güçlü bir yapıdadır. Genişleme özelliği az olduğu için testis enfeksiyonunda gerilir ve çok şiddetli bir ağrı ortaya çıkar.
Orşitin en önemli belirtisi, testislerde bulunan şiddetli ağrıdır. Testislerde ısı artışı ve kızarıklık da diğer bazı belirtilerdir.
Özellikle 20-40 yaş arasındaki cinsel aktif erkeklerde orşitin ortaya çıktığı bilinmektedir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenleri en önemli nedenlerdir.
Tanısı konulan testis enfeksiyonlarının tedavisi kısa sürede yapılabilmektedir. Orşitle ilgili daha fazla bilgi edinmek isterseniz yazımızı okumaya devam ediniz.
Orşitin nedenleri büyük oranda bakterilerdir. Kabakulak virüsü gibi bazı virüsler de orşite neden olabilmektedir. Bazı vakalarda orşitin nedeni tam olarak belirlenemez.
Bakteriyel Nedenler
Bakterilere bağlı olarak ortaya çıkan orşitle beraber epididimit de vardır. Epididimit, üretradan veya mesaneden kaynaklı bakteriler sonucunda enfekte olur.
Epididim enfeksiyonunun ilerlemesi ile beraber testisler de enfekte olur ve orşitin ortaya çıktığı görülür. Bu durum epididimorşit olarak adlandırılır.
Orşite yol açan bakteriler çoğunlukla cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenleridir. Gonore ve klamidya önemli bazı nedenlerdir.
İdrar yolundaki bazı anatomik bozukluklar, mesane kateteri ve bazı diğer tıbbi uygulamalar nedeniyle de bakteriyel orşitin oluştuğu bilinmektedir.
Viral Nedenler
Orşitin nedenleri arasında virüsler önemli bir yer tutar. Orşite yol açan en önemli viral neden kabakulak virüsüdür.
Özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde ortaya çıkan kabakulak vakaları sonrasında testis enfeksiyonu ortaya çıkar. Çocukluk ve ergenlikteki kabakulak vakalarının 3’de 1’i orşitle sonuçlanır.
Kabakulak başlangıcından 4 – 10 gün sonra orşit gelişebilmektedir. Kabakulağın ana belirtisi tükürük bezlerinin şişmesidir.
Orşitin bir enfeksiyon olduğu unutulmamalıdır. Testise enfeksiyon bulaşması oldukça zor olsa da bazı risk faktörleri bulaşmayı kolaylaştırmaktadır.
Enfeksiyon kaynağının bulaşmasına yol açan bazı risk faktörleri şunlardır:
- Kabakulak aşısı olmama
- Kabakulak hastaları ile yakın temasta olma
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları geçirmek
- Genital veya idrar yolları ile ilgili cerrahi geçirmek
- İdrar yollarında bazı anormalliklerin olması
- Prostat bezinin büyümesi
- Üriner kateter kullanmak
Bazı cinsel davranışlar da orşit için risk artışına yol açabilmektedir. Bunlar:
- Birden fazla cinsel parterin olması
- CYBE’si olan bir partner ile seks
- Prezervatifsiz cinsel ilişkiye girmek
- Daha önce CYBE geçirmiş olmak
- Gerekli hijyen kurallarına uygun davranmamak
Testisler, enfeksiyona karşı oldukça korunan yapılardır. Risk faktörlerinden biri veya biden fazlasına sahipseniz orşitin oluşmaması için daha dikkatli olmalısınız.
Orşite bağlı olarak birçok farklı belirti ortaya çıkabilmektedir. Bu belirtiler tek testiste görülebileceği gibi her iki testiste de ortaya çıkabilir.
Orşite bağlı olarak oluşan belirtiler arasında en göze çarpanı ve en önemlisi testiste ortaya çıkan ağrıdır. Testiste ortaya çıkan bu ağrı oldukça şiddetlidir, hareketi dahi engelleyebilir seviyededir.
Orşit belirtileri şunlardır:
|
Orşit çoğu zaman epididimit ile birlikte ortaya çıkar. Epididimit, başlangıçta lokalize bir ağrı ile ortaya çıkar. Ağrı daha çok testisin arka bölümünde hissedilir.
Zaman içerisinde enfeksiyon ilerler ve testisi de içine alır. Ağrı yaygınlaşır ve oldukça şiddetli hale gelir.
Orşite bağlı olarak idrarda şu değişiklikler meydana gelebilir:
- İdrar yaparken yanma
- İdrar yaparken ağrı
- İdrar renginde bulanıklaşma
- İdrar kokusunda değişim
- Acil idrar yapma ihtiyacı hissetme
Orşite bağlı olarak yüksek ateş görülebilir. Başlangıç aşamalarında 37-38 civarında olan ateş hastalığın ilerlemesiyle 39 derece ve üstüne çıkabilir.
Testislerinizde ortaya çıkan şiddetli ağrı nedeniyle kısa sürede bir sağlık merkezine başvurmalı ve tıbbi yardım almalısınız.
Doktorunuz tıbbi geçmişiniz ve semptomlarınız hakkında bazı sorular soracaktır. Ayırıcı tanıda bulunmak için fizik muayenenizi yapacaktır.
Testisiniz ve skrotumun muayenesi yapılacak. Prostat bezinin büyüklüğünün ve hassasiyetinin kontrolü için rektal muayene yapılabilir.
Doktorunuz bazı testleri yaptırmanızı isteyebilir:
- İdrar tahlili
- İdrar kültürü
- Semen analizi
- Kan tahlili
- Testis ultrasonu
Testis ultrasonu ile orşitin ve diğer bazı hastalıkların ayırıcı tanısı yapılabilir. Orşit ile karıştırılan testis torsiyonunu ayırt etmek için ultrason görüntülemeden yararlanılır.
Renkli doppler ile yapılan görüntüleme de testise kan akışının görünüyor olması, hastalığınızın testis enfeksiyonu olabileceğini gösteriyor olabilir.
Yapılan testler sonucunda orşitin tanısı kısa sürede konmaktadır. Teşhis adımından sonra tedavi basamaklarına kısa sürede geçilir.
Orşite yol açan neden büyük çoğunlukla enfeksiyon etkenleridir. Enfeksiyon etkenleri arasında bakteriler önemli bir yer tutmaktadır.
Orşit tedavisi, altta yatan nedene yöneliktir.
Bakteriyel Orşit Tedavisi
Yapılan testler sonucunda orşite yol açan nedenin bakteriler olduğu tespit edilirse, orşit veya epididimorşiti tedavi etmek için antibiyotiklere ihtiyaç vardır.
Orşite yol açan neden cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenlerinden biriyse, hasta ile beraber cinsel partnerinin de tedavi edilmesi gerekmektedir.
Enfeksiyonunuz kısa sürede tedavi olsa dahi reçete edilen tüm antibiyotikleri kullandığınızdan emin olun. Orşit önemli bir enfeksiyondur ve cinsel fonksiyonları etkileyebilir.
Enfeksiyonun tedavisi sağlansa bile testis ağrısının ve hassasiyetinin yok olması birkaç hafta sürebilir. Ağrılarınızı ve hassasiyetinizi azaltmak için mu metotları kullanabilirsiniz:
|
Viral Orşitin Tedavisi
Viral orşitin tanısı genellikle klinik ile konur. Kabakulak enfeksiyonundan sonraki 4-10 gün içerisinde testis enfeksiyonunun görülmesi akla kabakulak orşitini getirir.
Viral orşit tedavisi büyük oranda semptomlara yöneliktir:
- Ağrı kesiciler ile ağrının azaltılması
- Yatak istirahati
- Skrotumun yükseltilmesi
- Soğuk uygulama
Viral orşiti olan erkekler, 3 ila 10 gün içerisinde kendini daha iyi hissetmeye başlar. Testis ağrısının ve testis hassasiyetinin tamamen geçmesi birkaç hafta sürebilir.
Orşit, erkek cinsel fonksiyonlarının temel organlarından biri olan testislerde ortaya çıkar. Bu özelliği nedeniyle oldukça önemli bir hastalıktır.
Orşitin kısa sürede tanısı ve teşhisi yapılmalıdır. Aksi takdirde bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.
Orşitin komplikasyonları şunlardır:
| Testiküler atrofi | Ortaya çıkan testis enfeksiyonunun ilerlemesi ile beraber testislerde atrofi ortaya çıkar. Testis atrofisi nedeniyle zaman içerisinde erbezinde küçülme meydana gelebilir. |
| Skrotal apse | Her enfeksiyonda olduğu gibi orşitte de apse gelişebilir. Tedavi edilmeyen vakalarda skrotumda apse gelişir. |
| Kısırlık | Orşitin en önemli komplikasyonu kısırlıktır. Testisler hem spermlerin hem de testosteron hormonunun üretildiği yapılardır. Tedavi edilmeyen veya tedavisinde gecikilen vakalarda kısırlık ortaya çıkabilir. Tek testisi etkilenen orşitlerde kısırlığa pek rastlanmaz. |
Orşite yakalanan çoğu erkek kalıcı bir hasar oluşmadan tamamen iyileşir. Her iki testisi tutan ve tedavi edilmeyen çok nadir bazı vakalarda kısırlık oluşabilir.
Orşiti her daim önlemenin net bir yolu yoktur. Bazı risk faktörlerine karşı dikkatli olarak orşite karşı önlem alabilirsiniz.
Orşiti önlemek için şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Kabakulak aşınızı yaptırınız.
- Kabakulak olan yakınlarınızla yakın temastan kaçınınız.
- CYBE’lere karşı korununuz.
- Prezervatif kullanınız.
- Birden fazla partner ile cinsel ilişki kurmamalısınız.
- İdrar yolu enfeksiyonlarını tedavi ettiriniz.
Orşit, genellikle 20-40 yaş arası cinsel aktif erkeklerde görüldüğü unutulmamalıdır. Gerekli hijyen ve güvenli seks kurallarına uyarak bu enfeksiyondan korunabilirsiniz.
