Ekzokrin pankreas yetmezliği, pankreas tarafından üretilen sindirime yardımcı enzimlerin yeterince üretilememesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum besin maddelerinin yetersiz emilimine, kilo kaybına ve vitamin eksikliklerine neden olur.
Bu hastalıkta görülen belirtiler birçok mide – bağırsak hastalığına benzemektedir. Bu yüzden doktorlar tarafından teşhis edilmesi oldukça güçtür. Teşhis edildikten sonra reçeteli ilaçlar, enzimler ve yaşam tarzı değişiklikleri ile başarılı şekilde tedavi edilebilir.
| İçindekiler: |
Ekzokrin pankreas yetmezliği, pankreas tarafından üretilen enzimlerin eksikliği nedeniyle ortaya çıkan bir sindirim bozukluğudur. Enzimler spesifik bir kimyasal reaksiyonu gerçekleştirmek için salınan maddelerdir. Pankreas en fazla enzim salgılayan organlardan biridir ve pek çok enzim salgılar.
Yiyeceklerin sindirimi, ağızda çiğneme ve tükürüğün salınması ile başlayan karmaşık bir süreçtir. Gıdalar ağızda parçalanmasa bile midedeki asitler yiyecekleri parçalar. Yaklaşık 15 dakika sonra parçalanan yiyecekler ince bağırsağa geçmeye başlar.
Yiyeceklerin ince bağırsakta daha küçük parçalara ayrılabilmesi için pankreas enzimleri gereklidir. Parçalanan ve ufacık olan moleküller daha sonra kan dolaşımına geçer ve vücudu beslemek için kullanılır.
| Pankreas tükürük ve ter bezleriyle beraber ama ekzokrin bezlerden biridir. Ekzokrin bezler, bir kanal yardımıyla ürettiği enzimleri başka bir organa veya vücut yüzeyine verir. Sağlıklı ve doğru çalışan bir pankreas, önemli besin maddelerinin sindirimine ve emilimine aracılık eder. |
Ekzokrin pankreas yetmezliğinde yiyecekleri sindirmek için gerekli enzimler yeterince üretilemez. Pankreas enzimleri olmadan kişiler gerekli besinleri ve vitaminleri alamaz. İshal, kilo kaybı ve vitamin eksikliği ortaya çıkar.
Ekzokrin pankreas yetmezliği uygun şekilde tedavi edilmezse bebeklerde ve çocuklarda büyüme ve gelişme geriliğine yol açabilir. Ayrıca; kemik kırıklarına ve birçok kemik sorununa, yaşam kalitesinin düşmesine ve yaşam süresinin azalmasına, enfeksiyonlara açık hale gelmeye neden olabilir.
Ekzokrin pankreas yetmezliğine yol açan birçok neden vardır. Pankreasa zarar veren veya enzimlerin salınımını durduran herhangi bir durum ekzokrin pankreas yetmezliğiyle sonuçlanabilir. En yaygın iki neden kistik fibrozis ve kronik pankreatittir.
Kistik fibrozis genetik bir hastalıktır ve yapışkan bir mukus üretimine sebep olur. Mukus, sindirim sırasında enzimlerin doğal salınımını engelleyerek pankreasın harap olmasına neden olur.
Kronik pankreatit, pankreasın uzun süreli iltihaplanmasıdır. Normal pankreas dokusu yavaş yavaş ölür ve skarlaşmaya başlar. Oluşan yara dokusunun birikmesiyle sindirim enzimlerinin kanaldan çıkışı engellenir.
Ekzokrin pankreas yetmezliğine neden olan diğer durum ve hastalıkları şunlardır:
|
Ekzokrin pankreas yetmezliğinin teşhis edilmesi oldukça güçtür. Bu durumun sebebi, sindirim sisteminin diğer hastalıkları ile belirtilerinin benzer olmasıdır.
Ekzokrin pankreas yetmezliğine benzeyen diğer hastalıklar şunlardır:
- İrritabl bağırsak sendromu
- Peptik ülser
- Gastrit
- Kolelitiazis
- Safra kesesi hastalıkları
- İnflamatuar bağırsak hastalıkları (crohn, ülseratif kolit)
- Çölyak hastalığı
Ekzokrin pankreas yetmezliğinin en sık görülen belirtileri ishal ve kilo kaybıdır. Bu hastalıkta görülen ishal tipi steatore olarak adlandırılır.
Steatore tipi ishalde şu şekilde dışkılar görülür:
- Sulu
- Soluk renkli
- Köpüklü
- Oldukça kötü kokulu
- Yağlı
Ekzokrin pankreas yetmezliğinde görülen ishal, bolca yağ damlacıkları içerir. Çok fazla sindirilmemiş yağdan oluştukları için dışkı klozet taşına yapışır veya suyun üzerinde yüzerek yıkamayı zorlaştırır.
Ekzokrin pankreas yetmezliğinin diğer belirtileri şunlardır:
|
Hastalarda ishal ve açıklanamayan kilo kaybı vardır. Bu belirtilere yol açabilecek birçok hastalık nedeniyle, pek çok hastalığın araştırması yapılır. Ayırıcı tanıda düşünülen diğer hastalıkların dışlanması ile yukarıdaki belirtilen semptomlara dayanarak ekzokrin pankreas yetmezliği tanısı konulur.
Ekzokrin pankreas yetmezliğine bağlı diyare, pankreas enzim üretiminin %90’ının kaybıyla ancak oluşabilir. Tedaviye hastalığın yavaş yavaş gelişen doğası nedeniyle hemen başlanmaz. Resmi tanının konulmasını beklemede tehlike yoktur.
Teşhisi doğrulamak için yapılan testler arasında; laboratuvar analizi için dışkı örneğinin alınması, yağ birikintilerini görmek için dışkı yaymasının yapılması ve vitamin eksiklerini kontrol etmek için çeşitli kan testlerin yapılması gibi testler vardır. Ayrıca bu hastalığa yol açacak sebebi bulmak için tomografi çekilebilir.
Ekzokrin pankreas yetmezliğinin standart tedavisi, pankreas enzimi replasman tedavisidir (PERT). Pankreas enzimi replasman tedavisi sadece reçete ile alınabilir. Domuzların sağlıklı ve doğal pankreasından üretilen pankreas enzimlerini içerir.
Bu tedavi pankreas rolünü üstlenir. Verilecek ilaç miktarı kişiden kişiye değişecektir. Hastanın vücut ağırlığına ve diyetteki yağ alım miktarına göre pankreas enzimi replasman tedavisi verilir.
Pankreas enzim replasman tedavisi alan bir kişi, bu ilaçları tüm öğün ve atıştırmalıklar ile birlikte almalıdır. Pankreas enzim replasman tedavisi güvenilirdir ve çok az yan etkisi vardır.
Onay almış 6 adet PERT ilacı vardır:
- Creon
- Pancreaze
- Viokace
- Pertzye
- Ultresa
- Zenpep
PERT ilaçlarını kullanan hastaların, pankreasın sağlığını ve genel yaşam kalitesini kötüleştirebilecek alışkanlıklardan uzak durması gerekmektedir.
Önerilen yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:
|
Bu yaşam tarzı değişiklikleri, kişilerin normal yiyecekleri yemelerine ve yiyecekleri sindirmelerine yardımcı olacaktır. Böylece daha iyi bir yaşam kalitesine kavuşabilirler.
