İdrarda Glukoz (Glokozüri) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi, Değeri

İdrarda glukoz (glukozüri), idrar tahlili sonucuna göre idrarda şeker bulunması durumudur. Diyabet hastalığının önemli belirtilerinden biridir.

Bu yazıda; idrarda glukoz nedir, glukozüri nedenleri nelerdir, glukozüri belirtileri nelerdir, idrarda glukoz tedavisi nasıl yapılır ve refarans değerleri kaçtır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.

İçindekiler: İdrarda Glukoz Nedir? İdrarda Glukoz Nedenleri Nelerdir? Glukozüri Belirtileri Nelerdir? İdrarda Glukoz Teşhisi Nasıl Yapılır? İdrarda Glukoz Tedavisi Nasıl Yapılır? İdrar Testinde Glukozun Referans Aralıkları Gebelikte İdrarda Glukoz Pozitif Olması

İdrarda glukoz (glukozüri), bir kişinin idrarında şeker olması durumudur. Glukozüri hem bir semptomdur hem de bir teşhis yöntemidir.

Böbreklerden idrar oluşurken kanınızdaki glukoz geri emilir. Bu sayede idrarda hiç glukoz bulunmaz. Böbrekler glukozu filtre edemediğinde idrara glukoz geçişi olur.

İdrarda glukoz bulunması hakkında şunları bilmelisiniz:

İdrar testinde glukoz testinin negatif çıkması iyi sonuçtur. Tam idrar tetkiki sonucunda idrarda glukoz pozitif çıkabilir. Bu durum böbreklerinizin glukozu tamamen geri toplayamadığını gösterir. İdrarda normalde şeker bulunmaz. Bazı rahatsızlıklar idrara şeker geçişine neden olur. Böbrek kaynaklı bazı hastalıklarda ve diyabet hastalığında idrarda glukozla karşılaşılabilir.

İdrarınızda normal zamanda glukoz bulunmaz. Glukoz böbreklerden geçerken kandan yeniden emilir ve kan dolaşımına geri verilir.

Kanda çok fazla glukoz bulunduğunda (hiperglisemi) böbrekler tüm glukozu ememeyebilir. Bu durumda fazla glukoz idrar yoluyla vücuttan atılır.

İdrara glukoz geçişi ile ilgili bazı önemli noktalar şunlardır:

• İdrara glukoz geçebilmesi için kan şekeri konsantrasyonun 180 mg/dl’yi (10 mmol/L) geçmesi gerekir.
• Kan şekerinin çok yükseldiği bu durumlarda idrara glukoz geçer.
• Normal kan şekeri seviyelerinde de bazen idrarda şeker bulunabilir.
• Bu durum renal glukozüri olarak isimlendirilir. Çeşitli böbrek hastalıkları sonucunda oluşur.

İdrar tahlilinde glukoz tespit edilmesi ile ilgili daha fazla bilgi almak ve ne zaman doktora başvurmanız gerektiğini öğrenmek için yazımızı okumaya devam ediniz.

Böbrekleri etkileyen çeşitli hastalıklar ve kan şekeri seviyesinin artması glukozürinin oluşumuna neden olabilmektedir.

İdrarda glukozun en sık nedenleri tip 1 diyabet ve tip 2 diyabettir. Diğer bazı böbrek hastalıklarına da rastlanabilmektedir.

İdrarda glukoza yol açan nedenler ve açıklamaları şunlardır:

 Tip 2 Diyabet 

İdrarda glukoz oluşmasına yol açan en sık neden tip 2 diyabettir. Tip 2 diyabet, pankreastan yeterince insülin salgılanmadığında veya insülinin etkisiz olması durumunda meydana gelir.

İnsülin hormonunun az veya işlevsiz olması nedeniyle kan şekeri seviyeleri kontrol edilemez. Kan şekeri seviyeleri yükselince glukozun bir bölümü idrar ile atılır.

Tip 2 diyabetin belirtileri şunlardır:

• Poliüri (sık idrara çıkma)
• Polidipsi (çok su içme)
• Polifaji (sürekli açlık hissi)
• Ağız kuruluğu
• Yaraların geç iyileşmesi
• Enfeksiyon sıklığının artması

Tip 2 diyabet her yaştan insanı etkileyen bir hastalıktır. Ailesinde diyabet hastalığı olanlar ve şişman kişiler daha fazla risk altındadır.

 Tip 1 Diyabet 

Tip 1 diyabet, pankreasta insülin üreten hücrelerin zaman içerisinde hasar görmesi ve yeterince insülin hormonu üretilememesi sonucunda meydana gelir.

Yeterince insülin hormonu salgılanmaz ve kan şekeri seviyeleri kontrol altında tutulamaz. Fazla kan şekeri idrar yoluyla atılabilir.

Tip 1 diyabetin başlıca belirtileri şunlardır:

Sık sık idrara çıkmak Çok idrar yapmak Kilo vermek Çok su içmek

Tip 1 diyabet genellikle çocuklarda ortaya çıkabilir. Bu hastalarda insülin üretimi yeterli olmadığı için insülin hormonu dışarıdan enjekte edilmelidir.

 Gestasyonel Diyabet 

Hamile kadınların idrarında glukoz tespit edilebilir. Bu durum gestasyonel diyabet olabileceğini haber verebilir, ek testler yapılarak net teşhis yapılacaktır.

Bebeğin plasentası tarafından üretilen hormonlar anne vücudunda çeşitli etkilere neden olabilir. Bu hormonlar anne vücudundaki kan şekeri hormonlarının kontrol mekanizmasını bozabilir.

Gestasyonel diyabetin bazı belirtileri şunlardır:

• Gebelikte aşırı susuzluk
• Aşırı idrara çıkma ihtiyacı
• Yorgunluk
• Bulanık görme

Gestasyonel diyabet gelişimi hamilelik ile ilişkilidir. Doğumdan sonra kan şekeri seviyeleri büyük ihtimalle normal haline dönecektir.

 Böbrek Hastalıkları 

Renal glukozüri, çok nadir görülen bir glukozüri formudur. Böbreklerin glukozu uygun şekilde filtre edemediği durumlarda ortaya çıkar.

Renal glukozürinin önemli özellikleri şunlardır:

• Kan şekeri seviyeleri normaldir.
• Buna rağmen idrar tahlilinde glukoz pozitiftir.
• Genetik veya edinsel nedenler sonucunda oluşur.
• Daha detaylı tanı için çeşitli testler yapılacaktır.

 Diğer Nedenler 

İdrar tahlilinde glukoz sonucunun pozitif olmasına neden olabilecek bazı nedenler daha vardır. Bunlar:

• Fanconi sendromu
• SGLT-2 inhibitörleri kullanmak
• Tirotoksikoz
• Cushing sendromu
• Karaciğer ve pankreas hastalıkları
• Ağır metal maruziyetleri
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Sepsis
• Wilson hastalığı
• Pyelonefrit
• Emilim problemleri
• Gıdasal glukozüri
• Yoğun stres ve endişe
• İdrarda çeşitli vitamin ve minerallerin bulunması
• Bazı ilaçlar (sefalosporin, penisilin vs)

Fanconi sendromu, böbrek tübülü işlevlerinin bozulduğu bir sendromdur. Genetik yolla aktarılan bir hastalıktır. Glukozüri oluşumuna neden olabilir.

SGLT-2 inhibitörleri olan bazı ilaçlar kan şekeri seviyelerini düzenlerken idrara glukoz geçişine neden olaabilir.

Hastaların çoğu uzun süre glukozüri belirtileri yaşamdan hayatına devam eder. Hastanede yapılan tam idrar tahlilinde idrarda glukoz saptanabilir.

İdrarda glukoza rastlanması öncelikle diyabet hastalığı lehine değerlendirilmektedir. Diyabet hastalığı teşhisi için diğer bazı testlerin yapılması gerekecektir.

Glukozüri erken aşamalarda tespit edilmezse şu belirtiler ile kendini gösterir:

Aşırı susuzluk hissi Sürekli idrara çıkma ihtiyacı Daha fazla idrar çıkarma Gece idrara çıkma Aşırı açlık hissi

Bu belirtilere sahipseniz yakın zamanda bir doktora görünmelisiniz. Yapılacak tam idrar tahlili (TİT) ile glukozüri tespit edilebilir.

Glukozüriye yol açan neden diyabet hastalığı ise ek olarak şu belirtileri yaşayabilirsiniz:

• Yorgunluk ve halsizlik
• Görme sorunları
• İyileşmesi uzun süren yaralar
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Akantozis nigrikans

Akantozis nigrikans, diyabet hastalarında boyun, koltuk altı veya katlanan cilt bölümlerinde ortaya çıkan koyu renkli cilt lekeleridir.

Gestasyonel diyabet belirtileri tip 1 ve tip 2 diyabet ile benzerlikler gösterir. Gestasyonel diyabet genellikle asemptomatiktir ve hamilelik esnasında yapılan rutin tarama ile tespit edilir.

Sürekli idrara çıkma isteği yaşıyorsanız, sürekli susuzluğunuz varsa ve daha fazla idrar çıkarıyorsanız bir doktora gitmeniz faydalı olacaktır.

Doktorunuz bazı kan ve idrar testleri yaptırmanızı isteyebilir. Yapılacak bazı testler şunlardır:

• Tam idrar tahlili (TİT)
• Kan biyokimyası
• HbA1C testi

İdrar tahlilinde glukoz seviyesine bakılacaktır. Normalde idrarda glukoz bulunmaz ancak bazı rahatsızlıklar yüzünden idrara şeker geçişi olabilir.

Kan şekeri düzeyiniz 180 mg/dl’den daha yüksekse idrara glukoz geçebilir. Normal tokluk kan şekeri 125 mg/dl’den daha yüksek olmamalıdır.

Kan şekeri seviyesi yüksekse ve daha önce diyabet tanısı konmamışsa, doktorunuz HbA1C adı verilen testi yaptırmanızı isteyecektir. Bu test son birkaç aylık kan şekeri seviyeniz hakkında fikir verecektir.

İdrarınızda bulunan glukoz tek başına bir endişe nedeni  değildir. İdrarınızda yüksek miktarda glukoz bulunmasına yol açan neden tespit edilmelidir.

Glukozüriye yol açan neden şunlardan biri olabilir:

• Tip 1 diyabet
• Tip 2 diyabet
• Gestasyonel diyabet
• Renal glukozüri
• Fanconi sendromu

İdrar testinde glukoz saptanırsa, doktorunuz altta yatan nedeni belirlemek için çeşitli testler yapmanızı isteyebilir. Bu sayede altta yatan neden tespit edilecektir.

İdrarda glukoza yol açan en sık neden diyabet hastalığıdır. Diyabet hastalığını kontrol ve tedavi etmek için doktorunuzla beraber bir tedavi planını yapmalısınız.

Diyabet tedavisi için olası metotlar ve yönetim seçenekleri şunlardır:

Her gün en az 30 dakika fiziksel aktivite ve egzersiz yapmak Şeker veya yağ alımını sınırlandırmak Yeterli beslenme desteğini sunan bir diyet programı belirlemek İnsülin hormonunun daha etkin kullanımı için aracı bazı ilaçlar kullanmak Kan şekeri seviyelerini düzenli olarak takip etmek

Diyabet hastalığı yaşam boyunca süren kronik hastalıklardan biridir. Çeşitli tedavi metotları ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilmektedir.

Gestasyonel diyabet, gebelik esnasında ortaya çıkan diyabettir. Doğumdan sonra büyük oranda düzelir. Bu hastalar yaşamının ileri aşamalarında diyabet hastalığı geliştirebilir.

İdrarda glukoza yol açan neden böbrek ile ilgili nedenler ise, doktorunuz altta yatan duruma yönelik çeşitli tedavi seçeneklerini sizinle paylaşacaktır.

İdrar tahlili, hastalıkların teşhisi için en sık kullanılan teşhis metotlarından biridir. Birçok hastaya hastanede tam idrar tahlili yapılmaktadır.

İdrar tahlilinde birçok parametre bulunur. Bunlardan biri de idrarda glukoz seviyesidir. İdrarda glukozun ölçümüne göre şu sonuçlar ortaya çıkabilir:

• İdrarda glukoz negatif
• İdrarda glukoz pozitif (idrarda glukoz 1+, 2+ veya 3+)

Negatif

Tam idrar tahlili (TİT) sonucuna göre glukoz sonucunun negatif olması durumudur. İdrarda glukozun negatif olması iyi sonuçtur. Tek başına değerledirilirse, endişelenecek bir durum yok demektir.

Pozitif

Tam idrar tahlili (TİT) sonucuna göre glukoz sonucunun pozitif olması durumudur. Sonuç şu şekillerde rapor edilebilir: İdrarda glukoz eser: İdrar tahliline göre idrarda çok az miktarda glukozun bulunmasıdır. İdrarda glukoz + (1+): İdrar tahliline göre idrarda çok az miktarda glukozun bulunmasıdır. İdrarda glukoz ++ (2+): İdrarda glukozun orta şiddette görüldüğünü ifade eder. İdrarda glukoz +++ (3+): İdrarda yüksek oranda glukozun bulunduğunu ifade eder.

İdrarda glukozun sonucunu ifade ederken kullanılan + işareti sayısı veya sayılar, idrardaki glukozun düzeyini ifade etmek için kullanılmaktadır.

Gebelik döneminde yapılan rutin testlerden biri de idrar tahlilidir. İdrar tahlili sonucuna göre glukoz pozitifliği ile karşılaşabilirsiniz.

Bu durum nedeniyle hemen kötü senaryoları aklınıza getirmeyiniz. Gebelik döneminde ortaya çıkan gestasyonel diyabet ile sıkça karşılaşılabilmektedir. Tüm gebelerin %16’sını etkiler.

Gestasyonel diyabet, plasentadan salınan bazı hormonların annenin hormon sistemini etkilemesi sonucunda kan şekeri düzeyinin artmasıdır.

Bu durum doğum ile beraber geriler ve birkaç hafta içerisinde annenin kan şekeri düzeyleri normale dönmeye başlar.

Gebelik döneminde gestasyonel diyabet yaşayan kadınlarda, hayatlarının ileri yıllarında diyabet hastalığının görülme ihtimali artar.