Avülsiyon kırığı, tendon veya ligamentlerin ani gerilmeleri sonucunda bağlı oldukları kemikten bir parça koparmasını ifade eden kırık türüdür. Bazı yerlerde kopma kırığı olarak da adlandırılır.
Bu yazıda; avülsiyon kırığı nedir, kopma kırığının nedenleri ve belirtileri nelerdir, avülsiyon kırığı tedavisi nasıl yapılır ve iyileşme süreci ne kadar sürer sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Kırık, genellikle bir travmaya bağlı olarak ortaya çıkan kemik kırığı veya çatlağıdır. Kırığa neden olan durum her zaman bir travma olmayabilir.
Avülsiyon kırığı, kemiğe tutturulmuş bir tendon veya ligamentin çekim gücü sayesinden kemiğin bir parçasının koptuğu kırık türüdür.
Avülsiyon kelimesi latincede “kopma” anlamına gelir ve halk arasında kopma kırığı olarak bilinir. Tendon veya ligamentin çekim gücü sayesinde oluşan kopma kırığıdır.
Avülsiyon kırığında, kemiğe tutunmuş olan tendon veya bağa bir kuvvet uygulanır. Gerilen tendon veya bağ, kemiği çekerken küçük bir kemik parçasını koparır.
Avülsiyon kırığının bazı özellikleri şunlardır:
|
Kopma kırığı oluştuğunda aniden ortaya çıkan şiddetli bir ağrı görülür. Sonrasında hareket kısıtlılığı, şişme ve morarma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Avülsiyon kırığı tedavisi için bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve tıbbi yardım almalısınız. Doktorunuz gerekli tetkikleri yaptırdıktan sonra tedavi adımlarını uygulayacaktır.
Avülsiyon kırığının büyük oranda nedeni çeşitli travmalardır. Kemiğin ayrı bir yöne hareketi esnasında tendon veya ligamentin ters yöne çekilmesi ile meydana gelir.
Ters yöne çekilen tendonlar veya ligamentler, bu esnada bağlı olduğu kemiğin bir parçasını çekerek koparır. Genellikle küçük bir kemik parçası kopar.
Bazı grupların avülsiyon kırığından etkilenme olasılığı çok daha yüksektir. Bu guruplar şunlardır:
| Çocuklar | Büyümekte olan çocuklarda vücut fizyolojilerinin etkisiyle daha sık avülsiyon kırığı meydana gelir. Büyümekte olan kemiklerin etrafındaki tendonlar ve bağlar çok esnek olmadığı için kemikten parça koparacak kadar sert olabilir. Özellikle spor yapan çocuklarda avülsiyon kırığının oluşma ihtimali daha fazladır. |
| Sporcular | Çeşitli sporlar yüksek enerji, esneklik ve aksi yönde hızlı değişiklikler yapmayı gerektirir. Bu tür hareketleri yaparken kopma kırığı yaşamak mümkündür. |
| Dansçılar | Dans yapmak bazı insanların tutkusudur. Dansçılar, ayaklarına çok fazla baskı yapma ve ani hareketler gerçekleştirme eğilimindedir. Dansçılarda ayakları etkileyen avülsiyon kırılması riski daha fazladır. |
Avülsiyon kırığı için ters ve ani hareketlerin bir arada olması gereklidir. Esneme fırsatı bulamayan vücut yapıları nedeniyle kemikten bir parçanın koptuğu görülür.
Avülsiyon kırığının en sık görüldüğü vücut bölümleri şunlardır:
- Dirsek
- Kalça
- Ayak ve ayak bileği
- El bileği ve parmaklar
- Omuz
- Diz
Meydana gelen avülsiyon kırığının ilk ve en önemli belirtisi bir anda ortaya çıkan şiddetli ağrıdır. Avülsiyon kırığı belirtileri şunlardır:
- Kırık yerinde ani ve şiddetli ağrı
- Kırık bölgesi ve çevresinde şişme
- Morarma
- Hareketlerin kısıtlanması
- Kemik üzerine baskı uygulanınca artan ağrı
- Hareketlerde karasızlık
- Hareket fonksiyonlarında kayıp
Bazı kopma kırığı çeşitlerinde eklemin açma kapama işlevinde fonksiyon kaybı meydana gelebilir.
Aniden ortaya çıkan şiddetli ağrı nedeniyle bir sağlık merkezine başvurmalısınız. Doktorunuz mevcut şikayetlerinizi soracak ve bazı muayene testleri yapacaktır.
Bazı kopma kırığı vakaları hafif seyirlidir ve kırık olarak değerlendirilmez. Çünkü çok küçük bir kemik parçası kopmuştur ve teşhis edilmesi çok güçtür.
Avülsiyon kırığının zaman zaman kas gerilmesi ile karıştırıldığı bilinmektedir. Şikayetlerinizi uygun şekilde ifade etmelisiniz.
Avülsiyon kırığının tespiti genellikle röntgen ile yapılmaktadır. Teşhis için kullanılabilecek görüntüleme yöntemleri şunlardır:
- Röntgen
- Bilgisayarlı tomografi
- MR görüntüleme
Avülsiyon kırığının teşhisi büyük oranda röntgen ile konur. Bu aşamadan sonra kemik kırığının özelliklerine göre tedavi yapılacaktır.
Avülsiyon Kırığı Örnekleri – Saglik.li
Avülsiyon kırığında kopan kemik parçası genellikle yerleştiği yerden birkaç santimetre uzağa çekildiyse ameliyat gerektirebilir.
Avülsiyon kırığı çoğu zaman basit aşamalarda kalır ve ameliyat gerektirmez. Sadece bazı ciddi vakalarda cerrahiye ihtiyaç duyulur.
Avülsiyon kırığında tipik tedavi basamakları şunlardır:
|
Doktorunuz kırılan kemiğin yerine yerleştirilmesine yardımcı olacaktır. Diğer tedavi basamakları sayesinde kopan kemik parçası normal pozisyonuna döner.
Vücudun birçok farklı bölümünde avülsiyon kırığı görülmektedir ve her birinin kendine göre tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Yerleşim yerine göre avülsiyon kırığı tedavisi seçenekleri şunlardır:
Kalça veya Pelviste Kopma Kırığı
Kalçanızda veya pelvis bölgenizde avüsliyon kırığını yaşarsanız özellikle hareket fonksiyonlarında bozulma meydana gelebilir veya hareketleriniz sınırlanabilir.
Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, dinlenme ve ağrı kesici ilaç kombinasyonu ile pelvisteki avülsiyon kırıkları etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
Pelvis veya kalçanın kopma kırığında şu tedaviler de yardımcı olabilir:
- Koltuk değneği kullanarak pelvise veya kalçaya yansıyan ağırlığı azaltmak
- Etkilenen vücut bölümüne aralıklı olarak buz uygulaması yapmak
- Doktor önerisi alarak kalça veya pelvis egzersizleri yapmak
Bu tedavileri uygularken gerektiği kadar dinlenmeniz gerekir. Kemik kırıklarının tedavisinde dinlenme de önemli bir tedavi yöntemidir.
Kopan kemik parçası yerine oturmazsa veya iyileşmezse, yerine yerleştirmek için vida veye tel kullanılabilir.
Ayak Parmaklarında Kopma Kırığı
Beşinci ayak parmağının hemen üstündeki kemik beşinci metatars olarak isimlendirilir. Bu kemik avülsiyon kırıklarına karşı savunmasızdır.
Özellikle dansçılarda beşinci metatars avülsiyon kırığına sık rastlanır. Diğer ayak parmaklarında da kopma kırığı oluşabilir.
Beşinci metatarsın avülsiyon kırığının tedavisinde sert tabanlı ayakkabı giyilmesi gerekir. Ağrılar kesilinceye kadar sert tabanlı ayakkabı giyilmelidir. Kısa bir süre sonra kopan kemik parçasının iyileştiği görülecektir.
El Parmaklarında Avülsiyon Kırığı
El parmaklarında avülsiyon kırığına sık rastlanır. Bu tip bir kopma kırığı yaşayan bireylerin tıbbi yardım olması oldukça önemlidir.
El parmaklarındaki tendonların güçlü olması ve sürekli işlev görmesi, kopma kırığı sonrasında sürekli hasar oluşumuna yol açabilmektedir.
Parmaklardaki avülsiyon kırığının tedavisinde şu tedavi seçenekleri uygulanabilir:
- Parmak ateli ile parmağı koruma altına almak
- El parmaklarını hareketsiz kılan bir alçı kullanmak
- Kemiği yerine yerleştirmek için cerrahi işlem ile tel takmak
Ayak Bileğinde Kopma Kırığı
Ayak bileğinde de zaman zaman kopma kırığın meydana gelir. Kalça veya pelvis kırığında olduğu gibi, ayak bileğindeki avülsiyon kırığı da dinlenme ve buz uygulaması ile tedavi edilir.
Ayak bileğindeki kopma kırığında ek olarak şu tedaviler uygulanabilir:
- Ayak bileğini sabit tutmak için bir çizme veya atel
- Ayak bileğine daha az ağırlık vermemek için koltuk değneği
- Kas gücünü arttırmak için çeşitli egzersizler
Ayak bileğindeki kopma kırığı bu tedaviler ile iyileşmezse, kopan kemik parçasının tedavisi için ameliyat gerekebilir.
Tibia Kemiğinde Avülsiyon Kırığı
Tibia kemiği halk arasında kaval kemiği veya incik kemiği olarak da bilinir. Vücut ağırlığını taşıyan en önemli kemiklerden biridir.
Yüksekten güçlü bir atlamanın sonucu olarak tibia kemiğinde avülsiyon kırığının ortaya çıktığı görülebilir. Spor müsabakaları esnasında da kopma kırığı oluşabilir.
Tibia kemiğindeki avülsiyon kırığının tedavisinde şunlar yapılabilir:
- Dinlenme
- Aralıklı buz uygulaması
- Yükseltme
- Sabitleme
- Ağırlık vermeme
Vücut ağrılığının önemli bir bölümünü taşıyan tibia kemiğindeki kopma kırığı bazen bu yöntemler ile tedavi edilemez. Bu gibi durumlardaki avülsiyon kırıklarında ameliyat diğer bir tedavi seçeneğidir.
Avülsiyon kırıkların büyük bir bölümü ciddi değildir ve dinlenme ile büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Bunun dışında bazen ciddi avülsiyon yaralanması oluşabilir.
Ciddi avülsiyon kırıkları için tıbbi yardım almalısınız. Şiddetli avülsiyon kırıklarının iyileşme sürecinde 6 ila 8 hafta alçı uygulanabilir.
Avülsiyon kırıklarının süreci değişiklik gösterebilir. Kırığın türü, yerleşimi, ek yaralanmanın varlığı gibi faktörler iyileşme sürecini etkiler.
| Avülsiyon kırığı iyileşme süreci ortalama olarak 3 ila 12 hafta kadar sürmektedir. Bu süreçte kemiği dinlendirmek ve üzerine ağrılık vermemek oldukça önemlidir. |
Doktorunuz iyileşme sürecinden sonraki dönem için sizlere bazı egzersizler ve fizik tedavi programları önerecektir. Uzun süreli hasar riskini azaltmak için doktorunuzun önerilerini dikkate almalısınız.
Avülsiyon kırığı büyük oranda spor yapan bireylerde ortaya çıkar. Büyümekte olan genç sporcularda daha yaygın olarak görülür.
Kopma kırığını önlemek için şu önerileri dikkate almalısınız:
- Spor yapmadan önce ısınma hareketleri yapınız.
- Spordan önce 5-10 dakika açma-germe hareketleri yapınız.
- Spor esnasında kendinizi çok zorlamayınız.
- Bükülmelere karşı dikkatli olunuz.
- Hızlı yön değişiklikleri ve ani hareketler yapmayınız.
Zıplamalı ve güç gerektiren sporları yaparken daha dikkatli olmalısınız. Doğru teknikleri kullanarak avülsiyon kırığı oluşumu riskini azaltabilirsiniz.
