Azotemi, çeşitli hastalıklar nedeniyle kandaki azot düzeyinin artması ile ortaya çıkan tıbbi tabloya verilen isimdir. Böbrek fonksiyonlarının yeterli olmaması nedeniyle kandaki üre ve kreatin miktarı artar.
Bu yazıda; azotemi nedir, azoteminin çeşitleri nelerdir, azoteminin nedenleri ve belirtileri nelerdir, azotemi tedavisi nasıl yapılır sorularının detaylı yanıtlarını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Azotemi (azotemia), kandaki azot bileşiklerinin artması ile meydana gelen bir tür nefrotoksisitedir. Kandaki ürenin veya kreatinin artışı olarak tanımlanabilir.
Böbrekleri etkileyen hastalıklar ve yaralanmalar neticesinde ortaya çıkar. Böbrekler, fonksiyonlarını yerine getiremediğinde kandaki azot düzeyi artar ve bu durum azotemi olarak adlandırılır.
Azoteminin üç çeşidi vardır:
|
Özellikle 45 yaş üstü bireylerde görülmektedir. Hastaneye başvuran kişilerin %1’inde belirgin azoteminin olduğu bilinmektedir.
Azoteminin tespiti kan veya idrar testleri ile yapılabilmektedir. Özellikle kan üre azotu (BUN) ve kreatin seviyeleri sayesinde azoteminin varlığı kanıtlanabilmektedir.
Azoteminin direkt bir hastalık olmadığı bilinmelidir. Altta yatan çeşitli sağlık problemleri nedeniyle ortaya çıkan bir laboratuvar bulgusudur.
Böbrekleri etkileyen çeşitli hastalıklar nedeniyle, kandaki azot yeterince uzaklaştırılamaz ve bu durum azotemiye yol açar. Azoteminin düzeyine göre belirtilerin ciddiyeti değişir.
Kaynağın yerine göre azoteminin 3 çeşidi/türü bulunmaktadır. Etkilenen böbrek sisteminin bölgesine göre ayrım yapılmaktadır.
Azoteminin çeşitleri şunlardır:
| Prerenal Azotemi | Prerenal azotemi, kan akışının böbreğe doğru yeterince akmadığı durumlarda ortaya çıkar. Böbreğe gelen kan akışının az olması neticesinde kandaki üre ve kreatin seviyelerinde artış meydana gelir. Azoteminin en sık görülen tipidir ve tedavisi nispeten daha kolay yapılabilmektedir. |
| Renal Azotemi | Böbrek ile ilgili nedenlerle ortaya çıkan azotemidir. Çeşitli nedenler böbreklerin hasar görmesine neden olur ve kandaki azot yeterince uzaklaştırılamaz. Enfeksiyonlar, sepsis ve çeşitli ilaçlar neticesinde oluşabilir. |
| Postrenal Azotemi | Böbreği daha aşağısında yer alan üriner sitem elemanlarında ortaya çıkan problemler nedeniyle meydana gelir. İdrar akışını engelleyen tıkanıklıkla en önemli nedenidir. Postrenal azoteminin tedavi edilmemesi renal veya prerenal azotemiye yol açabilir. |
Azoteminin çeşitli türleri vardır ve tedavisi için öncelikle hangisi olduğu tespit edilmelidir. Her bir azotemi nedenine göre çeşitli tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
Erken keşfedilmeyen veya tedavi edilmeyen azotemilerin sonucunda akut böbrek hasarı veya böbrek yetmezliği gelişebilir.
Azoteminin en önemli nedeni böbrek fonksiyonlarının kaybıdır. Görevlerini yerine getiremeyen böbrekler nedeniyle kandaki azot düzeyinde artış meydana gelir.
Azotemiye yol açabilecek onlarca farklı neden vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Böbreğe yeterince kan akımının olmaması
- İdrar yollarındaki tıkanıklıklar
- Enfeksiyonlar
- Çeşitli böbrek hastalıkları
- Kalp yetmezliği
- Diyabet nedeniyle böbrek hasarı
- Bazı ilaçlar
- İlerleyen yaş
- Yüksek sıcaklığa maruz kalmak
- Ciddi yanıklar
- Dehidratasyon
- Kan kaybı
- Bazı ameliyatlar
- Böbrek yetmezlikleri
|
Kanser tedavisi nedeniyle azoteminin oluştuğu görülebilir. Kemoterapi ilaçları oldukça güçlüdür ve böbreklere hasar verebilir.
Kemoterapi esnasında ölen kanser hücrelerinden bol miktarda azot ortaya çıkar ve bu sayede de kandaki azot düzeyi yükselebilir. |
Doktorlarınız kandaki azot miktarını oldukça önemser ve düzenli aralıklarla izlemek ister. Azotemiye bağlı hastalığın tedavisi ile problemleriniz gerileyecektir.
Azotemiyle üremi zaman zaman karıştırılabilmektedir. Azotemi, kandaki azot düzeyinin yüksekliğini ifade eder. Üremi, kandaki üre miktarındaki artışı ifade eder.
Azotemi belirtleri çoğu zaman geç evreye kadar anlaşılamaz. Bu geç evre, genellikle böbrek yetmezliğinin başladığı ve belirti verdiği evreyi gösterir.
Azoteminin belirtileri şunlardır:
- Akut böbrek hasarı
- Enerji eksikliği
- Uyaranlara karşı isteksizlik
- İştah kaybı
- Vücutta sıvı tutma
- Mide bulantısı
- Kusma
- Nefes alışverişinde değişikliK
- Akut böbrek yetmezliği
Azotemiye bağlı olarak bulantı ve kusma ortaya çıkabilir. Bulantı ve kusmanın olması hastalığın ileri aşamaya geldiğinin bir işareti olabilir.
Kandaki azot düzeyinin artması ile bazı semptomlar ortaya çıkar ve hastalar bir sağlık kuruluşuna başvurur. Doktorunuz şikayetlerinizi soracak ve fizik muayenenizi yapacaktır.
Azoteminin teşhisi için bazı laboratuvar testlerine ihtiyaç vardır. Bu testler:
- Kandaki üre azotu (BUN)
- Kreatin düzeyi
- 24 saatlik idrar
Bu testlerin yanı sıra bazı görüntüleme yöntemleri ile azotemiye yol açan nedenin tespiti yapılabilir. Ultrason, BT ve MR gibi görüntüleme testleri de kullanılabilir.
Azotemi tanısı alan hastalar böbrek hasarı riski altında olduklarını bilmeli ve tedavi adımlarına uymalıdırlar.
Azoteminin birincil tedavi hedefi, böbreklerin zarar görmesini engellemek ve altta yatan nedeni ortadan kaldırmaktır. Kan hacmini arttırmak için intravenöz sıvı uygulaması ilk basamak tedavidir.
Azotemiye yol açan nedeni tedavi edebilmek için bazı ilaç tedavileri kullanılabilir:
|
Azotemi tedavisinde ayrıca şu tedaviler uygulanabilir:
- Diyaliz
- Yeme alışkanlıkların değişiklikler
- İdrar kateterizasyonu
- İdrar akışını engelleyen nedenin ortadan kaldırılması
Azoteminin tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Altta yatan neden tespit edildikten sonra, nedene yönelik tedavi adımları izlenecektir.
Azoteminin düzeyine ve etkilenme süresine göre çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.
Azoteminin komplikasyonları şunlardır:
- Akut tübüler nekroz
- Akut böbrek yetmezliği
- Hamilelik kaybı
- Koma
- Ölüm
Hamilelikte ortaya çıkan azoteminin ciddiyeti daha yüksektir. Akut böbrek hasarı ortaya çıkabilir ve anne-bebek sağlığını tehlikeye sokabilir.
Herhangi bir böbrek hastalığınız varsa azotemiye karşı dikkatli olmalısınız. Azotemi, erken aşamalarda tespit edilirse başarılı şekilde tedavi edilebilmekte ve geride herhangi bir hasar bırakmamaktadır.
