Burun, vücut üzerinde yerleştiği bölge ve yapısı nedeniyle sık sık travmaya maruz kalır. Burun travması, basit veya ciddi olabilir. Travmanın büyüklüğüne göre belirtileri ve tedavisi değişiklik göstermektedir.
Basit burun travması evde tedavi edilebilirken, ciddi burun travmaları için sağlık kuruluşlarına başvurmalısınız. Bu yazıda; burun travması nedir, nazal travmanın nedenleri ve belirtileri nelerdir, teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Burun travması, burnun ve burnu destekleyen yapılan travma nedeniyle yaralanmasıdır. Nazal travma olarak da isimlendirilebilir. İçeriden veya dışarıdan gelen travmalar neticesinde burun travmaları oluşabilir.
Burun, konumu itibariyle travmaya çok açık bir organdır. Dışa doğru çıkık oluşu; burun kemiğinin (os nazale), kıkırdak yapının ve burnu örten yumuşak dokunun yaralanmalara karşı savunmasız hale getirir.
Burun travmasının sık görülen şekilleri şunlardır:
- Burun kanaması
- Burun kemiğinin kırılması
- Burnun iç kısmının kimyasal tahrişi
- Solunum yolunun yabancı bir cisim tarafından tıkanması
Burnun iç bölgesinde yüzeye yakın olarak yerleştirilmiş birçok damar bulunmaktadır. Burun travması sonrasında bu damarlarda hasar meydana gelir ve sıklıkla burun kanaması ile karşılaşılır.
Burun travmasına yol açan pek çok neden bulunmaktadır. En sık neden, burun üzerine dışarıdan gelen travmalardır. Burun travmasının çoğunlukla nedeni budur.
Dış burun travmasının sık görülen nedenleri şunlardır:
|
Burun travmasına, içeriden gelen faktörlerle de oluşabilir. Bu tarz nazal travma esnasında, kıkırdak yapısı ve kan damarları da zarar görmektedir.
İç burun travmasının sık görülen nedenleri şunlardır:
- Piercing sonrası enfeksiyonlar
- Kimyasal maddelerin solunması
- Kokain ve benzeri uyuşturucuları koklamak
- Parmaklar yardımıyla burnu karıştırmak ve kaşımak
- Burna yabancı bir cisim sokulması
Çocuklar, sık sık burunlarını karıştırırlar ve nesneleri koklarlar. Bu yüzden çok sık burun travmasına maruz kalırlar. Çocuklarda sık sık dışarıdan gelen darbelerle burun travması oluşabilir.
Burun travmasının belirtileri, travmanın şiddetine ve travmaya maruz kalma süresine bağlı olarak hafiften şiddetliye kadar değişebilir.
Burun travması belirtileri şunlardır:
- Burunda ve çevresinde ağrı
- Burun kanaması
- Burun içinde yanma hissi ve kaşıntı
- Burundan berrak sıvı gelmesi (rinore)
- Göz çevresinde morarma
- Burun bölgesinde ve yüzde şişme
- Burun solunumunda zorlanma
- Burun şeklinde bozulma
- Koku alma zorluğu
Burun travmasının ilk ve ana belirtisi burun kanamasıdır. Diğer belirtiler travmanın şiddetine bağlı olarak görülmektedir.
Burun travması, çoğunlukla kolayca tanınan bir rahatsızlıktır. Gözlem ve fizik muayene ile teşhisi konulur ve uygun yaklaşımlarla tedavi edilebilir.
Burun travmasının teşhisi için şunlar yapılabilir:
- Doktorunuz travmanın ne zaman yaşandığını ve belirtilerin süresini soracaktır.
- Kırık tespiti yapabilmek için yavaşça muayene edecektir.
- Burun tıkanıklığı ve kimyasal hasarı anlayabilmek için iç kısmına bakılacaktır.
- Hasarın boyutunu anlamak için röntgen veya BT çekilebilir.
Burun travması vakalarının birçoğu küçük travmalardır. Küçük burun travmaları çoğunlukla temel ilk yardım becerileri ve evde bakım stratejileri ile tedavi edilebilmektedir.
Daha ciddi burun travmalarında uzman ellerde tedavi edilmeniz gerekebilir. Doktorunuz, travmanın türüne ve ciddiyetine göre size tedavi planları sunacaktır.
Bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
- Koterizasyon
- İlaç tedavisi
- Cerrahi tedavi
İlk Yardım ve Evde Bakım
Basit burun travmaları için uygulanacak tedavi metotları şunlardır:
- Burnunuzdaki kan basıncını azaltmak için dik oturun ve başınızı öne doğru eğin.
- Burun deliklerinin her ikisini de yumuşak kısmından tutarak 5 ila 15 dakika kadar hafifçe sıkın.
- Bu iki adımı yaparken ağzınızdan nefes alın ve başınızın kalp seviyesinden yüksekte olmasını sağlayın.
Basit burun travması sonrası görülen burun kanaması kısa sürelidir. Muhtemelen 5 – 15 dakika arasında duracaktır. Kanama durduktan sonra birkaç saat kadar ağzınızla nefes almaya çalışın. Burun kanamasını durduramazsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Ciddi burun travmaları için uygulanabilecek tedavi metotları şunlardır:
|
Ciddi burun travmaları için sağlık kuruluşlarına başvurmalı ve tedavi olmalısınız. Bu düzeydeki burun travmaları, sağlık uzmanları eliyle kontrol ve tedavi edilmelidir.
Yabancı bir cismi burnunuzdan çıkarmak için şunları denemelisiniz:
- Cismin kaçtığı burun deliğinden nefes almayın.
- Etkilenmemiş burun deliğini kapatın ve etkilenmiş burun deliğinden nefes üfleyin.
- Nesne görünürse ve tutulabilir hale geldiyse cımbızla yavaşça tutarak çıkarmaya çalışın.
- Bu adımlar başarılı olmazsa kısa sürede bir sağlık kuruluşuna ulaşın.
Koterizasyon (Dağlama)
Birçok burun travması ve sonrasında gelişen burun kanaması 20 dakikadan uzun sürmemelidir. Uzun süren ve sık sık tekrarlayan burun kanamaları için doktora başvurmalısınız.
Burun kanamasının nedenini tespit etmek için kan testleri ve burun içi görüntüleme yapılabilir. Gerekli durumlarda profesyonel tedavi gerekebilir.
Çatlak kan damarlarını tedavi edebilmek için koterizasyon veya şişirilebilir küçük bir balon kullanılabilir. Koterizasyon yönteminde, topikal bir ilaç veya dağlama için uygun bir madde kullanılır.
İlaç Tedavisi
Burun travmaları sonrasında oluşacak hasarı tedavi edebilmek ve rahatlama sağlayabilmek için bazı ilaçlar reçete edilebilir. Reçete edilen bazı ilaçlar şunlardır:
- Ağrıyı azaltmak için basit ağrı kesiciler
- Enfeksiyon tedavisi için antibiyotikler
- Burun tahrişini azaltmak için spreyler
Cerrahi Tedavi
Burun travmanız sonucunda burun kırığı oluşursa, doktorunuz bu durumu düzeltmek için ameliyat önerebilir.
Kırık kemik parçalarını yerine yeniden yerleştirmek için, burun içine uygun özel bir araç kullanılır. Lokal anestezi kullanılarak yapılan bu işlemde kırık kemik parçası yerine oturtulur.
| Daha kompleks kırıklarda tedavi için cerrahinin düzeyi büyüyecektir. Düzeltici cerrahilerin yapılması gerekebilir. Ameliyathanede, genel anestezi altında, özel araçlarla cerrahi tedavi yapılabilir. Cerrahi tedavi sonrasında burun şişkinliğinin azalması birkaç ay sürebilir. Bu dönemde burun yapısına uygun ateller kullanmanız gerekebilir. |
Burnunuzdan, kırığına eşlik eden berrak bir sıvı gelirse hastaneye yatmanız gerekebilir. Burnunuzdan gelen berrak sıvı beyin omurilik sıvıdır. Kırığın türüne ve yerine göre düzeltici cerrahiler yapılacaktır.
Burun travmaları çoğunlukla basit seviyededir ve kolaylıkla tedavi edilir. Bazı durumlarda ciddi tedaviler gerekebilir ve komplikasyonlar oluşabilir.
Nazal travmanın komplikasyonları şunlardır:
- Burun deformasyonu
- Yara izi oluşması
- Rinore
- Menenjit
- Septal hematom
Burun travmasının komplikasyon oluşturma riski düşüktür ancak yine de vardır. Ciddi burun travmasına maruz kalırsanız bir doktora görünmelisiniz.
Burun, şekli ve yerleşim yeri itibariyle travmaya çok açık bir organdır. Basit önlemler alarak burun travmasından korunabilirsiniz.
Bu önlemler şunlardır:
- Spor yaparken, bisiklet binerken veya kaykay kullanırken koruyucu başlıklar kullanın.
- Motorlu araç kullanırken mutlaka emniyet kemeri kullanın
- Kimyasal ve toksik maddeler kullanırken maske kullanın.
- Sigarayı bırakın.
- Uyuşturucu maddeler kullanmayın.
- Burnunuzu yabancı cisimlerler karıştırmayın ve yabancı cisimler sokmayın.
Basit ve etkili adımlardan yararlanarak burun sağlığınızı koruyabilirsiniz. Bu sayede olası burun travmalarını önleyebilirsiniz.
