Domates alerjisi, domatesin içeriğinde yer alan bazı proteinlere karşı alerjik reaksiyon gelişmesi nedeniyle ortaya çıkar. Domates yedikten bir süre sonra alerji semptomları görülür.
Bu yazıda; domates alerjisi nedir, domates alerjisinin belirtileri nelerdir, domates alerjisi tedavisi nasıl yapılır ve bebeklerde domates alerjisi nasıl seyreder sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Domates alerjisi, domateslere karşı geliştirilen tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Tip 1 alerjiler, etken ile yaygın temas gerektiren alerji çeşididir.
Bu tür alerjiye sahip bir birey domates ile temas ettiğinde vücudunda histamin adı verilen bir madde salınır. Histaminin özellikle etkili olduğu dokular şunlardır:
- Cilt
- Burun
- Solunum yolları
- Sindirim kanalı
Domates alerjisine bağlı olarak salınan histamin adlı madde, bu dokularda alerjik reaksiyonlara neden olur ve çeşitli semptomların oluşmasına yol açar.
Domates, nightshade adı verilen bir bitki ailesine mensuptur. Bu aile içerisinde bulunan diğer besinler şunlardır:
|
Domatesin içerisinde bulunan proteinlerden birine veya birkaçına karşı aşırı duyarlılık gelişebilir. Bu duyarlılık nedeniyle domates yenildiğinde alerji oluşabilir.
Domatesin pişirilmesi veya kızartılması nedeniyle bu protein etkisiz hale gelebilir. Domates alerjisi olan pek çok kişi pişmiş domates yediğinde herhangi bir problemle karşılaşmaz.
Domates alerjisi hakkında şunları bilmelisiniz:
- Genellikle çiğ domates yedikten sonra gelişir.
- Her yaştan ve her cinsten bireyleri etkileyebilmektedir.
- Pişmiş veya haşlanmış domates ile alerji oluşma ihtimali daha düşüktür.
- Domates, çok sık tüketilen bir besin olmasına rağmen çok nadir alerji oluşturur.
- Alerji semptomlarının düzeyi kişiler arasında farklılık gösterir.
Domates alerjisi olan kişiler genellikle çim polenine karşı da alerjiktirler. Çim poleninde bulunan ve alerji oluşturan madde domateste alerji oluşturan proteine benzerlik gösterir.
Domates alerjisine sahip kişilerde latekse karşı çapraz reaksiyon gelişme ihtimali vardır. Bu durum lateks meyve sendromu olarak adlandırılır.
Domates alerjisine sahip insanların sorduğu birkaç temel soru vardır. Bunlar:
- Domates alerjisi neden olur?
- Domates alerjisi nasıl oluşur?
- Domates alerji yapar mı?
Domates alerjisi oluşumu diğer gıda alerjileri ile benzerlik gösterir. Kişiler domates yediğinde bağışıklık sistemleri bunu bir tehdit olarak algılar ve kendini korumak için antikor üretir.
Üretilen antikorlar domateste bulunan proteine saldırır. Bu sırada vücutta çeşitli kimyasal maddeler üretilir. Bu kimyasallardan en önemlisi histamindir.
Alerjik bünyelerde alerji etkeniyle karşılaşıldığında bolca histamin salgılanır. Histamin de pek çok dokuda reaksiyonlara neden olarak çeşitli semptomlara yol açar.
Domates alerjisinin oluşumu hakkında şunları bilmelisiniz:
|
Domates alerjisine yol açan protein diğer bazı alerjilerin nedenleri ile benzerlik göstermektedir. Domates alerjisine sahip bireyler şu besinlere karşı da alerji geliştirebilir:
- Şeftali
- Kereviz
- Kavun
- Patates
- Biber
- Patlıcan
Domates alerji ile domates intoleransı zaman zaman karıştırılmaktadır. Domates intoleransında, domatesin sindirimi doğru şekilde yapılamaz ve bu kişiler mide bağırsak problemleri yaşarlar.
Domates alerjisinin gelişmesi yıllar sürebilir. Domatese karşı gelişen bir alerjiniz varsa, domates yedikten kısa bir süre sonra hafif belirtiler yaşayabilirsiniz.
Ortaya çıkan ilk belirtiler genellikle ağız ve çevresinde lokalizedir. Bazı kişilerde ortaya çıkacak belirtiler daha şiddetlidir ve tüm vücudu etkileyebilir.
Domates alerjisinin hafif semptomları şunlardır:
|
Domates alerjisinin semptomaları bazı durumlarda daha şiddetli olabilir. Fazla miktarda domates yenmişse, tüketimden kısa bir süre sonra şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Ağızda veya boğazda şişkinlik
- Dudaklarda veya dilde uyuşma
- Nefes alma ve verme güçlüğü
- Solunumun tıkanması
- Göğüste sıkışma
- Öksürük
- Burun tıkanıklığı, hapşırma
- Vücut genelinde kaşıntı
- Midede veya karında ağrı
- Kusma veya ishal
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Bilinç kaybı
- Kan basıncında ani düşüş
Domates alerjisine sahip kişilerde nadir de olsa anaflaksi gelişebilir. Anaflaksi, insan yaşamını tehdit eden bir durumdur ve kısa sürede tıbbi yardım alınmalıdır.
Diğer bir belirti de domates alerjisi egzemasıdır. Egzeması olanların sadece %10’unda oluşan bu durumda domates yenildikten sonra belirtiler şiddetlenir.
Alerjiye bağlı olarak artan egzema, tipik olarak alerjene maruz kaldıktan hemen sonra ortaya çıkar ve döküntüler, şiddetli kaşıntı, anjiyoödem, kızarıklık oluşturabilir.
Hastalar açısından domates alerjisini saptamanın direkt olarak bir yöntemi yoktur. Günlük hayatta sıkça yediğimiz bir gıda olduğu için alerji etkeninin domates olduğu pek düşünülmez.
Herhangi bir gıdayla beslendikten sonra ağzınızda veya boğazınızda karıncalanma hissi ve şişme hissederseniz yakın zamanda bir doktora görünmelisiniz.
Gıda alerjisinin oluştuğu ilk dönemde doktora gitmek her zaman en iyisidir. Doktorunuz durumunuzu daha iyi anlayabilir ve altta yatan durumu tespit edebilir.
Domates yedikten sonra şu belirtilerin oluşması durumunda bir alerji doktoruna görünmeniz faydalı olacaktır:
- Domates yedikten sonra ağız, dudak ve dilde kaşıntı
- Domates yedikten sonra ağız, dudak ve dilde şişkinlik
- Deride kızarma ve döküntüler
- Domates ile temas eden cilt bölgesinde cilt reaksiyonları
Hafif veya şiddetli alerji belirtileriniz varsa tıbbi yardım almanız yararlı olacaktır. Doktorunuz soracağı sorular ile olası alerjenleri belirlemeye çalışacaktır.
Domates alerjisi teşhisi için aşağıdaki testler kullanılabilir:
|
Alerjik yanıtı değerlendirmek için kandaki IgE antikor seviyeleri test edilebilir. Bu testler sayesinde domatese karşı alerjinizin olup olmadığı teşhis edilebilir.
Yine de testlerin her zaman domates alerjisi olup olmadığını saptayamayabilir. Doktorunuz bu koşullarda neler yapılacağı konusunda sizleri bilgilendirecektir.
Domates alerjisinin ana tedavisi; domates içeren gıdalardan ve yemeklerden tamamen uzak durmaktır. Domates pek çok yemeğin içerisine konulduğu için dikkatli olmalısınız.
Domates alerjisi belirtilerini ilk defa yaşıyorsanız bir doktora görünmelisiniz. Alerji düzeyiniz hafif de olsa ciddi de olsa bir sağlık kuruluşuna ulaşmalısınız.
Alerjik reaksiyon küçük ve basitse antihistaminik içerikli bazı ilaçlar ile tedavi edilebilir. Doktorunuz bu ilaçlar konusunda sizleri bilgilendirecektir.
Şiddetli alerji belirtileriniz varsa her zaman yanınızda bulundurmanız için antihistaminik ilaçlar veya bir epinefrin kalemi reçete edilecektir.
Domates yedikten sonra nadir de olsa anaflaksi semptomları geliştirebilirsiniz. Anflaksi, acil tıbbi yardım gerektiren bir durumdur ve yaşamı tehdit edebilir.
Çevrenizde biri anaflaksi geçiriyorsa şunları yapmalısınız:
|
Anaflaksinin önemli bir sağlık problemi olduğunu ve insan yaşamını tehdit edebileceğini unutmayın. Kısa sürede 112’yi aramalı ve yardım talep etmelisiniz.
Domates alerjisine genellikle bebeklerde ve çocuklarda rastlanmaz. Domates alerjisi çoğunlukla zaman içerisinde oluşur ve ileri yaşlarda semptomatik hale gelir.
Bebeğiniz veya çocuğunuz domatese karşı ilk temas durumunda veya ilerleyen zamanlarda alerji geliştirebilir.
Bebeğinizde veya çocuğunuzda domates yedikten sonra şu belirtiler ortaya çıkarsa tıbbi yardım almalısınız:
- Ciltte pullanmalar
- Ciltte kızarma (genel veya lokalize)
- Kurdeşenler veya döküntüler
- Huysuzluk
- Aşırı ağlama
- Sinirlilik
- Nefes alma güçlüğü
Bebeğinizin davranışlarını ve vücudundaki değişiklikleri her zaman gözlemlemelisiniz. Bebekler ve çocuklar domates yedikten sonra kusabilir veya ishal olabilir.
Domates alerjisi nadir olarak görülen bir besin alerjisi olsa da, sıkça tüketilen bir besin olduğu için alerjiye sahip kişilerde problemlere yol açabilir.
