Hiperemi, vücudumuzdaki organlara kan taşıyan damarların genişlemesi ile daha fazla kan bulundurmasına verilen genel bir isimdir. Bu sayede ilgili doku veya organlar olması gerekenden daha fazla kanlanmış olur.
Altta yatan bir duruma bağlı olarak hipereminin ortaya çıktığı görülür. Bu yazıda; hiperemi nedir, hipereminin nedenleri ve belirtileri nelerdir, teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Hiperemi, vücudumuzda bulunan doku ve organların kanlanmasını sağlayan damarlarda olması gerekenden daha fazla miktarda kan bulunması durumudur.
Hipereminin oluşumuna yol açan birçok neden vardır. İlgili organ veya dokuda olması gerekenden fazla kan birikir ve buna bağlı olarak ilgili bölgede ısı artışı ve kızarıklık ortaya çıkar.
Hiperemi şu organlarda sıklıkla görülmektedir:
|
Vücudun her bir parçası damarlar ile çevrilidir. Bu nedenle hiperemi vücudun her noktasında görülebilir.
Vasküler sistem içinde fazla kan birikmesiyle kızarıklık, sıcaklık artışı, ağrı ve şişkinlik gibi başlıca belirtiler ortaya çıkar. Bazen bu belirtilere organların fonksiyon kaybı da eklenebilir.
Hiperemi başlıca iki tipe ayrılarak incelenebilir. Bunlar; aktif ve pasif hiperemidir. Bu tipler kendi aralarında lokal (belirli bir vücut bölgesini etkileyen) ve genel (tüm vücudu etkileyen) olarak iki alt parçaya ayrılabilir.
Hipereminin ortaya çıkışı da farklılık gösterebilir. Bazen akut olarak (hızlı ve kısa süre içinde) ortaya çıkabileceği gibi, bazen de kronik olarak (yavaş ve uzun zaman içinde) ortaya çıkabilir.
Hiperemi çeşitleri şunlardır:
Aktif Hiperemi
Hipereminin akut çeşidi, vücutta meydana gelen herhangi bir duruma karşı fizyolojik olarak ortaya çıkabilen cevaptır. Çoğu zaman akut hipereminin bir şekli olarak görülür.
Aktif hiperemiye birkaç örnek:
- Yemek yedikten sonra sindirim sistemine daha fazla kan dolması
- Egzersiz esnasında ve sonrasında kaslara daha fazla kan gitmesi
- Spor yaparken derideki ve yüzdeki damarların daha fazla kan toplaması
- Soğuk vb durumlarda yüze daha fazla kan birikmesi ile oluşan kızarıklık
Belirli bir alandaki oksijen ve besin isteği için bir talep oluştuğunda, o bölgeye kan akışı artar. Kızarıklık ve ısı artışı meydana gelir.
Aktif hipereminin iki türü vardır:
Akut Genel Aktif Hiperemi: Vücudun her yerindeki dokularda kan akışı artar.
Akut Lokal Aktif Hiperemi: Bacak, akciğer veya mide gibi sadece bir dokuda kan akışı ve miktarı artar. Hipereminin en yaygın çeşididir.
Pasif Hiperemi
Kanın bir organa ulaştıktan sonra düzgün şekilde uzaklaştırılamamasıdır. Kan, damarlarda birikmek zorunda kalır. Tıkanıklık hiperemisi olarak da bilinir.
Genellikle şu bölgelerde görülür:
- Akciğer
- Karaciğer
- Alt ekstremiteler
Pasif hiperemi büyük çoğunlukla bir bölgeye özgüdür. Kalpteki kan akışı engelleniyorsa bütün vücudu etkileyecek hale gelebilir. Hipereminin bu türü önemli bir tıbbi acil haline gelebilir.
Her hiperemi çeşidinin farklı bir nedeni vardır. Bu nedenleri aktif ve pasif olmasına göre iki gruba ayırabiliriz.
Aktif Hipereminin Nedenleri
Aktif hipereminin oluşumu, organlara kan akışının artmasıdır. Çoğu zaman organların normal durumlarına göre daha fazla kana ihtiyaç duyması nedeniyle gerçekleşir. Damarlar, daha fazla kan geçişi sağlayabilmek için genişler.
Aktif hipereminin nedenleri ve açıklamaları şunlardır:
| Egzersiz | Egzersiz yaptığınızda kaslarınız ve kalbiniz daha fazla besine ve oksijene ihtiyaç duyar. Daha fazla besin ve oksijenin ulaştırılması için bu organlara daha fazla kan akışı olur. Egzersiz esnasında ilgili organa kan akışı normalin 20 katına kadar ulaşabilir. |
| Sıcaklık artışı | Ateşiniz yükseldiyse veya hava sıcaklığı yüksek ise vücut sıcaklığınız artar. Bunu dengelemek için derideki kan damarları genişler ve ısı kaybı sağlanır. |
| Sindirim | Vücuda gıdalar alındıktan sonra, mide ve bağırsaklar çok fazla çalışır. Yiyecekleri parçalamak ve parçalanan gıdaların emilmesi için daha fazla kan akışına ihtiyaç vardır. |
| İnflamasyon | Bir yaralanma sonrası veya bir enfeksiyon sonrası ilgili bölgede inflamasyon görülür. İnflamasyon bölgesine kan akışı artar. |
| Menopoz | Menopoza giren kadınlarda sık sık sıcak basmasının olduğu bilinen bir gerçektir. Özellikle yüz, boyun ve göğüs bölgelere yoğun kan akışı olur. |
| Tıkanıklık sonrası | Bir organa giden kan akışı zayıflarsa iskemi görülebilir. Kan akışının yeniden sağlanması durumunda, kan o bölgeye daha fazla akmaya başlar. |
Pasif Hipereminin Nedenleri
Pasif hipereminin oluşumu için kanın bir organdan olması gerektiği gibi uzaklaştırılamaması gerekir ve kan damarlarda birikmeye başlar.
Pasif hipereminin nedenleri ve açıklamaları şunlardır:
| Derin ven trombozu (DVT) | Vücudun daha derin bölgelerindeki damarlarda pıhtı oluşması nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle alt ektremitelerdeki derin venlerde oluşur. Oluşan pıhtı parçalanabilir ve akciğerlere ulaşarak pulmoner emboli oluşumuna neden olabilir. |
| Hepatik ven tromvozu (HVT) | Karaciğerin venlerinde ortaya çıkan pıhtılaşmaya verilen isimdir. Budd-chiari sendromu olarak da bilinir. |
| Sağ kalp yetmezliği | Kalbin sağ tarafında yaşanan bir bozukluk nedeniyle karaciğer, böbrek, dalak ve bacakta kanın akışı bozulur. İlerleyen vakalar karaciğer yetmezliğine veya ölüme neden olabilir. |
| Sol kalp yetmezliği | Kalbin sol tarafında yaşanan bir bozukluk nedeniyle dokulara yeterince kan gönderilemez. Akciğerler kısa sürede etkilenir ve hasar görür. Sol kalp yetmezliği zaman içinde sağ kalp yetmezliği oluşumuna yol açar. |
Hipereminin ana belirtileri kızarıklık ve sıcaklık artışıdır. Altta yatan nedene göre ve hipereminin çeşidine göre belirtiler değişebilir.
Aktif hipereminin belirtileri şunlardır:
- Etkilenen bölgenin parlak kırmızı renk alması
- Dokunun sıcaklığının artması
- İlgili dokuda ödem veya şişkinlik
- Dokuda nabız atımını hissetme
Pasif hipereminin belirtileri şunlardır:
- Etkilenen bölgenin koyu kırmızı veya mor renk alması
- Uzun süreli hallerde dokunun kahverengi hale gelmesi
- İlgili dokuda ödem veya şişkinlik
- Dokunun sıcaklığının azalması
Pasif hiperemiye yol açan nedenler çoğu zaman önemli bir tıbbi durumdur. Kalp yetmezliği veya ven trombozunun belirtilerini bilmek önemlidir. Bu hastalıklara ait diğer belirtiler şunlardır:
|
|
|
|
|
|
Hipereminin kendisi tedavi edilmez, çünkü bu durum çoğu zaman altta yatan bir patolojiyi veya hastalığı işaret eder.
Hipereminin bazı nedenleri fizyolojiktir ve tedaviye gerek yoktur. Egzersiz, sindirim ve hava sıcaklığının neden olduğu hipereminin tedavi edilmesi gerekmez. Egzersiz bittiğinde, gıdalar sindirildiğinde veya daha serin bir ortama geçtiğinizde kan akışı normale döner.
Pasif hiperemi oluşuma yol açan nedenler genellikle ciddi hastalıklardır. Bu hastalıklar tedavi edilmelidir.
Pasif hiperemini tedavisinde şu yöntemler kullanılabilir:
|
Derin ven trombozunun tedavisinde heparin ve warfarin kullanılabilir. Bu ilaçlar kan sulandırıcılar olarak da bilinmektedir. Kan pıhtısının büyümesini ve yeni kan pıhtısı oluşumunu önlerler. Bacak ödemini engellemek için kompresyon çorapları kullandırılır.
DVT ve HVT tedavisinde gerekli hallerde trombolitik denen pıhtı parçalayıcılar kullanılabilir. Bazen tedavi için anjiyo kullanılabilir.
Hipereminin kendisi bir komplikasyona neden olmaz. Hipereminin altında yatan nedenler çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Bunlar:
- Kalp kapağı hasarı
- Ritim bozuklukları
- Böbrek hasarı
- Böbrek yetmezliği
- Karaciğer hasarı
- Karaciğer yetmezliği
- Pulmoner emboli
Hiperemi, altta yatan nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Hiperemili hastalarda şu hastalıkların olabileceği unutulmamalıdır; enfeksiyon, iltihap, tümör, apse, kalp ve damar problemleri.
Hiperemi, kan damarlarında artan kan nedeniyle oluşur. Aktif hipereminin fizyolojik olarak ortaya çıktığı ve oksijen – besin alımını kolaylaştırdığı bilinmektedir. Fizyolojik bir durumdur ve önlenmesine gerek yoktur.
Pasif hiperemi kalp ve damar hastalıkları ile ilişkilidir. Bu hastalıkları önlemek için şunlara dikkat etmelisiniz:
- Sağlıklı beslenmek
- Düzenli egzersiz yapmak
- Kilo vermek
Hiperemi çoğu zaman fizyolojik bir tepki olarak ortaya çıkar ve kısa sürede normale döner. Bazen altta yatan hastalığa bağlı olabilir ve bu hastalık tedavi edildiğinde ortadan kalkacaktır.
