Kan tutması, toplumda oldukça sık görülen bir tür fobidir. Kan korkusu veya hemofobi olarak da bilinen bu durum DSM-V tanı kriterlerine göre özel bir tür fobidir.
Bu yazıda; kan tutması nedir, kan tutması neden olur, kan korkusunun nedenleri ve belirtileri nelerdir, kan tutması tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Kan tutması veya bilinen bir diğer adıyla kan korkusu bir tür özel fobidir. Tıbbi literatürde hemofobi veya hematofobi olarak da adlandırılmaktadır.
DSM-V teşhis ve tedavi sınıflamasına göre “kan, enjeksiyon, yaralanma” fobilerinin bir parçası olarak sınıflandırılır. İğne fobisini de içeren bu özel fobi diğer fobilerde sık görülmeyen bazı belirtilere neden olabilir.
Kan tutması yaşayan kişilerin bazı özellikleri şunlar olabilir:
|
Kan gördükten sonra veya kan ile ilgili konuşmalara şahit olduktan hemen sonra kendinizi kötü hissediyor musunuz? Kan ile ilgili tıbbi bir işlemden geçme fikri dahi sizi kötü hissettiyor mu?
Bu durum özel bir fobi türü olan kan fobisidir. Kan görme, kan ile ilgili bir şey duyma veya kan ile ilgili bir düşünce ile ortaya çıkmaktadır.
Kan korkusu (hematofobi) yaşayan insanlar, kan konusunda huzursuzluk duyarlar. Kan görmekten veya kanın dahil olabileceği bir test yaptırmaktan aşırı bir korku duyarlar.
Kan tutması yaşamınız üzerinde ciddi bir etkiye sahip olabilir. Fobilerin atlatılabildiğini ve tedavi edilebildiğini bilmelisiniz. Daha fazla bilgi için yazımızı okumaya devam ediniz.
Kan tutmasına sahip birçok insan kan tutmasının neden olduğunu ve nasıl oluştuğunu merak etmektedir. Yapılan araştırmalar bu fobinin oluşmasına az da olsa açıklama getirmiştir.
Hemofobi, toplumda %3-4 oranında görülen özgül bir fobi çeşididir. Bu tür spesifik fobiler genellikle 10 yaşından sonra ortaya çıkar.
Kan tutması diğer bazı psikiyatrik koşullar ile birlikte bulunabilir. Bunlar:
- Agorafobi
- Hayvan fobileri
- Panik bozukluklar
- Nozofobi
- Hipokondriazis
Kan korkusu olan kişilerde doktor ve diş hekimi korkusu sıklıkla bulunur. Bu kişilerde iğne korkusu sıklıkla görülür. Tıp alanına dair genel bir korku hali vardır.
Kan korkusu neden olur sorusuna uzmanların verdiği yanıt şu şekildedir; “hemofobi, genellikle kanla ilgili olumsuz bir deneyim sonucunda ortaya çıkar.”
Büyük bir kan kaybı yaşamış olmak, travmatik bir yaralanma geçirmiş olmak veya uzun süreli kronik bir hastalığa sahip olmak kan korkusuna ve kan tutması oluşumuna neden olabilir.
Kan tutması oluşumu için risk oluşturabilen faktörler şunlardır:
| Genetik | Bazı insanların diğer insanlara göre fobi geliştirme olasılığı daha yüksektir. Kalıtsal etkenler sonucunda kan korkusu oluşabilir. Hemofobi vakalarının bir bölümü kalıtsal kökenlidir. |
| Endişeli ebeveynler | Öğrenme çağında iken çevrenizdeki kişilerden görerek veya duyarak bazı nesnelere veya cisimlere karşı korkmayı öğrenebilirsiniz. Bir çocuk annesinin kandan korktuğunu görürse kan korkusu geliştirebilir ve kan tutması yaşayabilir. |
| Aşırı korumacı aile | Aşırı koruyucu aileler çocuklarını her türlü negatif durumdan korumak isteyebilirler. Ancak bu durum kişiliğin ve mizacın oturmasını engelleyebilir ve uzun bir süre sonra çeşitli fobilere yol açabilir. |
| Travmatik olaylar | Daha önce yaşanmış olan stresli veya travmatik bir olay fobi oluşumu ile sonuçlanabilir. Bu olay kan ile ilgili ise kan korkusu ve kan tutması ile sonuçlanabilir. |
Fobilerin büyük bir bölümü çocukluk çağında ortaya çıkar. Küçük çocuklarda karanlık korkusu, yabancı korkusu veya canavar korkusu olabilir.
Çocuklar büyüdükçe daha özgül fobiler geliştirebilir. Fiziksel yaralanmalara bağlı veya sağlık ile ilgili fobiler daha büyük çocuklarda ortaya çıkar.
Hemofobinin ortalama başlangıç yaşı erkeklerde 9.3, kadınlarda ise 7.5‘dir. Kan tutması ve kan korkusu genellikle 7-16 yaş arasındaki dönemde ortaya çıkmaktadır.
Kan tutması belirtilerinin ortaya çıkması için kan ile direkt temas etmenize gerek yoktur. Kan görmek, kan ile ilgili bir şeyler duymak veya televizyondan kan görülmesi ile semptomlar tetiklenebilir.
Bazı insanlarda kan tutmasının belirtileri çeşitli kan testlerini içeren tıbbi prosedürleri düşünürken veya yaptırırken ortaya çıkabilir.
Kan tutmasının fiziksel belirtileri şunlar olabilir:
|
Kan tutmasına bağlı olarak duygusal belirtiler ortaya çıkabilir. Bunlar;
- Yaygın endişe hali
- Aşırı panik duygusu
- Kanın bulunduğu alandan kaçmak için çok büyük bir ihtiyaç duymak
- Kendini kaybetmişlik hissi
- Kontrolünü kaybetme
- Bayılacakmış gibi hissetmek
- Ölecekmiş gibi hissetmek
- Kan korkusu nedeniyle güçsüz hissetmek
Hemofobi vücutta benzersiz bir hale neden olabilir. Kan tutması durumunda vazovagal yanıt tetiklenir. Vazovagal yanıt nedeniyle kalp atımında ve kan basıncında ani bir düşüş yaşanır.
Vazovagal yanıt nedeniyle baş dönmesi veya göz kararması hissedebilirsiniz. Ani bir terleme atağı ve bayılma görülebilir.
Hemofobiye sahip insanların %80’ninde vazovagal yanıt tetiklenir. Diğer fobilerin hiçbirinde vazovagal yanıt bu kadar tetiklenmez.
Çocuklarda daha farklı belirtiler ortaya çıkabilir:
- Sinirlilik hali
- Ebevenylere sarılma
- Ağlamak
- Saklanmak
- Kan ile ilgili tüm durumlardan kaçınmak
Kan ile karşılaştığınızda yaşadığınız tecrübelerden sonra bir doktorla görüşmek faydalı olabilir. Doktorunuz kan korkusunu teşhis edebilir ve size yardımcı olabilir.
Hemofobi teşhisi için tıbbi ekipmanlar veya iğneler kullanılmaz. Kan ile karşılaşabileceğiniz herhangi bir durum olmayacaktır.
Doktorunuz sizlere bazı sorular sorarak teşhis koymaya çalışacaktır. Bu sorulardan bazıları şunlar olabilir:
- Semptomlarınızı nelerdir?
- Kan ile karşılaşınca neler hissediyorsunuz?
- TV’de kan görmek sizi etkiliyor mu?
- Göz kararması veya bayılma yaşıyor musunuz?
- Bu semptomları ne kadar süredir yaşıyorsunuz?
- Ek bir sağlık probleminiz var mı?
- Ailenizde kan tutması yaşaya biri var mı?
Hemofobi (kan korkusu), DSM-V’de özgül fobiler kategorisinde resmen tanınmaktadır. Doktorunuz resmi bir tanı koymak için el kitabındaki verileri kullanacaktır.
Doktorunuz ile görüşürken sormak istediğiniz herhangi bir soruyu veya herhangi bir endişenizi ifade ettiğinizden emin olmalısınız.
Bazı fobilerin tedavisi her zaman gerekli değildir, özellikle de korkulan şeyler günlük bir yaşamın parçası değilse. Yılan korkusu yaşayan bir kişi için yoğun bir tedavi planı uygulanmasına gerek olmayabilir.
Kan korkusu her an her yerde karşılaşılabilecek fobilerden biridir. Zorlu şartlarda sağlıklı davranışların ortaya konması için kan tutması tedavisi yapılmalıdır.
Hemofobi birçok tedavi yöntemine çok iyi yanıt verir. Bu tedavi yaklaşımları ile yeni davranışlar edinebilir ve fobilerinizde başa çıkma stratejileri öğrenebilirsiniz.
Kan tutması yaşayan şu kişilerin tedavi edilmesi önemlidir:
|
Kan tutması tedavisi için uygulanabilecek tedavi metotları şunlardır:
Maruz Kalma Terapisi
Fobilerin tedavisi için uygulanabilecek en etkili yaklaşımlardan biri maruz kalma terapisidir. Bir terapist eşliğinde korkularınıza maruz kalarak fobinizle başa çıkmayı öğrenebilirsiniz.
Maruz kalma terapisinde görselleştirme, anlatma veya fobiye artan düzeyde maruz bırakma seçenekleri kullanılabilir.
Terapi esnasında tüm seçenekler harmanlanabilir ve yeni bir yaklaşım sergilenebilir. Maruz kalma terapisi inanılmaz derecede etkili sonuçlar doğurabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bir terapist yardımıyla kaygı duyduğunuz konuda konuşmalar yapabilirsiniz. Bu sayede kaygı duygunuza yol açan nedeni belirleyebilir ve bu nedene yönelik çözümler üretebilirsiniz.
Bilişsel davranışçı terapinin amacı; kanla ilgili testler veya yaralanmalar esnasında gerçekte neler olduğuna dair gerçekçi düşünceler oluşturmaktır.
İlaç Tedavisi
Hemofobi belirtilerinin ciddi olduğu hastalarda ilaç tedavisi gerekli olabilir. Fobiler için uygulanabilecek ilaçlar konusunda net bir yaklaşım yoktur.
Psikiyatri uzmanı, korkunuz hakkında daha fazla bilgi edinerek sizlere yönelik bir ilaç tedavisi reçete edebilir. Daha fazla bilgi için doktorunuzla konuşmalısınız.
Gevşeme Egzersizleri
Çeşitli gevşeme egzersizleri fobilerin tedavisinde kullanılabilmektedir. Bunlar;
- Nefes alma egzersizleri
- Yoga
- Çeşitli spor faaliyetleri
Gevşeme egzersizleri yardımıyla stresi daha iyi yönetebilir ve fiziksel semptomlarınızın azalmasına yardımcı olabilirsiniz.
Gerilim Uygulaması
Kan tutması nedeniyle ortaya çıkan bayılma nöbetlerini engellemek amacıyla gerilim uygulaması yapılabilir.
Bu tedavi yöntemindeki ana fikir, kan tetiklenmesine maruz kaldığınızda yüzünüz kızarıncaya kadar kollardaki ve bacaklardaki kasları aralıklı germektir.
Yapılan bir çalışmaya göre, bu tekniği deneyen katılımcıların büyük bir bölümü bayılma olmadan yarım saatlik ameliyatlar izleyebilmektedir.
