Kussmaul solunumu, metabolik asidoza yol açan nedenler sonrasında, derinleşen asidoz tablosuyla ortaya çıkan bir solunum şeklidir. Nadir görülün bir durum olsa da önemli bir tıbbi acilin işaretidir.
Kussmaul solunumunda derin ve hızlı bir nefes alışverişi görülür. Kussmaul solunumu nedir, nedenleri ve belirtileri nelerdir, teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Kussmaul solunumu, organlardan ve sistemlerden kaynaklanan çeşitli problemler nedeniyle vücuttaki asit yükünün arttığını gösteren derin ve hızlı bir solunum tipidir.
Vücudumuz çok hassas bir denge ile korunmaktadır. Vücutta çok fazla asit üretildiğinde veya dışarıdan fazla asit alındığında koruyucu mekanizmalar devreye girer. Bu mekanizmalar akciğerler ve böbrekler tarafından sağlanmaktadır.
Koruyucu mekanizmalar işlevini tam olarak yerine getiremezse, kandaki asit seviyeleri artar. Bu durum asidoz olarak isimlendirilir. Vücut bu dengesizliği düzeltebilmek için çabalamaya başlar.
Kussmaul solunumu esnasında şunlar görülür:
|
Daha derin ve daha hızlı nefes alıp vermek, vücuttaki fazla asitin (karbondioksit – CO2) akciğerler tarafından daha fazla ve daha hızlı atılmasını sağlar.
Kussmaul solunum paterni, asidozun ileri aşamalarında görülür ve oldukça nadir bir durumdur. Acil müdahale edilmesi gereken bir durumu işaret etmektedir.
Kussmaul nefesin özellikleri kısaca şunlardır:
- Vücudun ve akciğerlerin asidoz ile mücadele ettiği bir tür hiperventilasyon çeşididir.
- Zorlu ve derin bir solunum şekli ortaya çıkar.
- Ciddi asidoza neden olan diyabet ve metabolik asidoz gibi hastalıklarda görülür.
- Önemli bir tıbbi durumdur ve hasta yaşamını tehdit edebilir.
Asidik kan pH’sına yol açan tüm nedenler kussmaul solunumuna yol açabilir. Diyabet asıl nedenlerin başında gelmektedir. Kussmaul solunum oluşumuna yıl açan başlıca nedenler şunlardır:
Ketoasidoz
Vücutta yeterince insülin üretilemediğinde, hücre içine glikoz alımı yavaşlar ve vücut dehidrate kalır. Karbonhidratlardan enerji üretimi yavaşlar. Bunun yerine yağların yakılması ile enerji üretilir.
Yağların enerji amacıyla kullanılması sonucunda keton adı verilen maddeler açığa çıkar. Keton, kan asitliğini arttırır ve ketoasidoz denilen duruma yol açar.
Ketoasidoza yol açan başlıca durum, yeni ortaya çıkmış veya tanısı yeni konmuş diyabettir. Ketoasidoza yol açan diğer durumlar şunlardır:
|
Kötü beslenme alışkanlığına sahip insanlar, yüksek yağlı ve düşük karbonhidratlı gıdalar ile beslenirler. Bu durum ketoasidoz oluşumu için risk oluşturabilir.
Laktik Asit
Oksijensiz solunum yapan hücrelerde enerji üretimi sonrasında laktik asit üretimi görülür. Bazı nedenler dokuların oksijene aç kalmasına ve kanda laktik asit birikimine neden olmaktadır.
Laktik asit birikimine neden olan bazı durumlar şunlardır:
- Kalp yetmezliği
- Karaciğer yetmezliği
- Diğer organ yetmezlikleri
- Uzun süre aşırı alkol kullanımı
- Bazı kanserler
- Çeşitli nöbetler
- Aşırı egzersiz yapmak (Yoğun kas kullanımı)
- Uzun süreli düşük veya yüksek kan şekeri seviyeleri
İlaç ve Toksin Nedenli Asidoz
Vücudun hassas bir dengesi vardır. Çok asitli maddeler ya da toksinleri kullanmak veya kazayla içmek, vücudun hassas pH dengesini bozarak asidoza yol açabilir.
Asidoza yol açabilecek ilaç ve toksinler şunlardır:
- Etanol ve metanol gibi güçlü alkoller
- Antifriz içmek
- Çeşitli zehirler ve toksinler
- Yoğun aspirin (asetilsalisilik asit) kullanımı
- Asetazolamid (diüretik bir ilaç)
pH Dengesini Bozan Diğer Nedenler
Bazı hastalıklar ve tıbbi durumlar neticesinde hidrojen iyonu dengesi değişir ve kan dengesi asit yönüne kayar. Bu nedenler şunlardır:
- Çeşitli hastalıklar
- İshal
- Bağırsak hastalıkları
- Kronik yetersiz beslenme
Bu nedenler dışında da kussmaul solunumuna yol açan bazı nedenler vardır:
-
Böbrek hastalıkları
- Böbrekler vücudun en önemli tampon sistemleri arasındadır. Böbrekler hasar gördüğünde ve işlevsiz hale geldiğinde tampon sistemi bozulur. Vücudun fazla asit yükü atılamaz ve asidoz ortaya çıkar.
-
Bilinç kaybı
- Asidoz veya şok nedeniyle bilinçsizlik durumu oluştuğunda kussmal solunum başlar veya devam eder.
-
Sepsis
- Enfeksiyonlarla savaşmak için salınan kimyasallar, sağlıklı dokulara fazlaca zarar verebilir ve kussmaul solunumu oluşumuna neden olabilirler.
Kussmaul solunumu insanlar tarafından panikli nefes (panikli soluklanma) olarak isimlendirilir. Bir çeşit hiperventilasyon türüdür ve nefes alışverişindeki değişim olarak gözlenir.
Kussmaul solunumunun belirtileri şunlardır:
- Derin ve güçlü solunum
- Hızlı solunum
Kussmaul solunum paterni görülmeden bir süre önce metabolik asidozun öncü belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtilerin en önemlisi hızlı ve yüzeysel solunumdur.
Asidoz şiddetlendikçe yeni belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtilerden en önemlisi kussmaul solunumudur. Bu aşamadan sonra müdahale edilmez ise organ yetmezlikleri, koma ve ölüm görülebilir.
Kussmaul solunumu görülmeden önce, metabolik asidoz ile ilişkili semptomlar ortaya çıkar. Metabolik asidozu haber veren belirtiler şunlardır:
|
Metabolik asidoz belirtileri veya kussmaul solunumu görülen kişilerin derhal bir sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekmektedir. Tıbbi müdahale gerektiren acil bir durum oluşmuş olabilir.
Kussmaul solunum paterni, bir doktor tarafından gözlem ve fizik muayene yapılarak teşhis edilebilir. Doktorunuz metabolik asidoza neden olan durumu tespit edebilmek ve ciddiyetini anlayabilmek için bazı testler yaptırabilir.
Yapılacak testlerden bazıları şunlar olabilir:
- Arter kan gazı
- Elektrolit değerleri için biyokimya testi
- İdrarda keton testi
- Kan şekeri testi
- Genel metabolizma için kan testi
Metabolik asidoz esnasında bakılan kan gazında pH sonucu 7.35’ten düşük olarak tespit edilir. İdrarda keton bulunması, kan şekerinin yüksek oluşu gibi bulgular elde edilebilir.
Metabolik asidoz yaşayan hastaların derhal bir sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekmektedir. Bu hastaların bir kısmının hastaneye yatırılması gerekebilir. Tedavi planı asidozun nedenine ve düzeyine bağlıdır.
Hastalara damar yolundan intravenöz sıvılar ve elektrolit tedavileri uygulanabilir. Diyabetik ketoasidozu tespit edilen hastalar insülin ile tedavi edilebilir.
| Kussmaul solunumuna yönelik direk bir tedavi planı yoktur. Solunumun açık kalması ve desteklenmesi yeterlidir. Önemli olan tedavi, altta yatan hastalığa müdahale etmektir. Altta yatan hastalık tedavi edildiğinde kussmaul solunumu kendiliğinden düzelecektir. |
Böbrek kaynaklı problemler için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Bikarbonat düzeyinin normalleştirilmesi için oral sodyum bikarbonat veya sodyum sitrat verilebilir.
Laktik asidozu olanlara asidoz seviyelerini dengelemek için bikarbonat, intravenöz sıvılar, insülin ve oksijen verilebilir. İlaç veya toksin kaynaklı asidoz için öncelikle detoksifikasyon prosedürleri uygulanmalıdır. Sıvı elektrolit replasmanı sağlanmalı ve solunum desteklenmelidir.
Kussmaul solunum paterni, başlı başına bir hastalık değildir. Altta yatan hastalığa bağlı olarak gelişen metabolik asidozun derinleşmesi neticesinde ortaya çıkar. Kussmaul solunumunu engellemek için metabolik asidoza yol açan nedenleri önlemek gerekir.
Şunlara dikkat ederek metabolik asidozu ve kussmaul solunumu oluşumunu engelleyebilirsiniz:
- Diyabet hastalığını kontrol altında tutmak
- Günlük su alımına özen göstermek
- Kilo ve obeziteden uzak durmak
- Beslenme düzenine özen göstermek
- Aşırı alkol kullanımını önlemek
- Yoğun egzersiz planlarından uzak durmak
Kussmaul solunumu oluşumunu engellemek için metabolik asidoz nedenlerini engellemek gerekecektir. Bu solunum tipinin önemli bir tıbbi acil olduğu unutulmamalıdır.
