Tibia kemiği kırığı, bacakta yer alan ve vücut ağırlığının büyük bölümünü taşıma görevi olan tibia kemiğinin kırığına verilen isimdir. Bacak bölgesine gelen travmalar neticesinde kırılır. Tedavisi için uzun bir süreç gerekebilir.
Bu yazıda; tibia kemiği kırığı nedir, tibia kırığının tipleri nelerdir, tedavisi ve ameliyatı nasıl yapılır, tibia kırığının iyileşme süreci ne kadar sürer, fizik tedavi ve rehabilitasyonu nasıl yapılır gibi soruların kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
Tibia kemiği, bacakta yer alan büyük ve oldukça önemli bir kemiktir. Vücudun ağırlığını taşıma konusunda önemli görevleri vardır. Halk arasında incik kemiği veya kaval kemiği olarak da bilinir.
Femur kemiğinden sonra vücutta bulunan en uzun ikinci kemiktir. Bacak bölgesinde iki adet kemik bulunmaktadır. Bunlar; fibula kemiği ve tibia kemiği.
Tibia, fibula kemiğinden daha büyük ve daha kalındır. Bu iki kemik sayesinde ayak bileği ve diz arasındaki bağlantı sağlanmış olur.
| Tibia kemiği, alt bacak kaslarını destekler, vücut ağırlığını taşır, yürüme fonksiyonunda önemli bir görev edinir. Vücut ağırlığının %83’ünü taşır. |
Tibia kemiği kırığı oldukça yaygındır. Travma veya tekrarlayan zorlanmalar neticesinde ortaya çıkar. İyileşme süresi kırığın tipine ve ciddiyetine göre değişiklik gösterir.
Tibia kemiği, alt bacakta bulunan iki kemikten biridir ve özellikleri nedeniyle oldukça önemlidir. Vücut ağırlığının büyük bölümünü taşır ve stabilize eder.
Tibia kemiğinin vücut mekaniğinde önemli görevleri vardır. Bunlar;
- Bacakta bulunan iki kemikten biridir. Fibulaya göre daha kalın ve büyüktür.
- Vücut ağırlığının çoğunu taşır.
- Yürüme konusundaki en önemli destek noktalarından biridir.
- Diz ve ayak bileği eklemleri için hayati önemi vardır.
Tibia kemiği kırığı, tibia kemiğindeki herhangi bir çatlak veya kırılmayı ifade eder. Tibia kırığı nedeniyle kişilerin özellikle yürüme fonksiyonları bozulur.
Tibia kemiği bulunduğu konum itibariyle sık sık kırılabilir. Uzun kemikler arasında en çok kırılan kemiktir. Tibia kırığında, sıklıkla yakın kaslar ve ligamentler de hasarlanır.
Tibia fraktürü çok farklı seviyelerde olabilir. Basit bir çatlağın tek belirtisi yürürken ağrıdır. İleri düzey kırıklarda tibia kemiği deriden dışarı çıkabilir.
İyileşme süreci kırığın tipine ve ciddiyetine göre değişir. Tibia kırığı yaşadıysanız kısa sürede bir sağlık merkezine ulaşmalısınız. Doktorunuz gerekli tedaviyi almanızı sağlayacaktır.
Tibia kırığının nedenine bağlı olarak tipi değişebilir. Kırık hattı kemik boyunca yatay veya dikey, açılı veya enine olabilir.
Tibia kemiği uzun bir kemik olduğu için birçok noktada kırılabilir. Üst kısmı etkileyen kırıklar proksimal kırık, alt kısmı etkileyen kırıklar distal kırık olarak adlandırılır. Tibia şaft kırığı, tibianın üst bölgesinin hemen altında meydana gelir.
Tibia kemiği kırığı tipleri şunlardır:
| Stabil kırık | Stabil tibia kırığı, kemiğin çoğunun sağlam ve normal pozisyonda kaldığı bir kırık çeşididir. Kemikte bir çatlak vardır. Kırılan parçalar iyileşme sürecinde doğru pozisyonlarını korur ve daha kısa sürede iyileşir. |
| Yerinden ayrılmış kırık | Tibia kemiği kırığının daha ağır bir tipidir. Kemik uçları birbirinden ayrılır ve hizalanamaz. Daha ağır bir kırıktır ve tedavisi için sıklıkla ameliyat gerekir. |
| Stres kırığı | Tibia üzerine sürekli olarak uygulanan travmalar sonrasında ortaya çıkan kırıklar stres kırıklarıdır. Travmatik koşu ve yürüyüşler nedeniyle tibianın stres kırıkları meydana gelebilir. |
| Spiral kırık | Kırık oluşumuna yol açan neden bir bükülme hareketi ise spiral kırık oluşabilir. Kemik uçları dengesiz şekilde birbirinden ayrılır. Cerrahi işlem ile ağızlaştırılabilir. |
| Parçalanmış kırık | Tibia kemiğinin üç veya daha fazla parçaya bölündüğü duruma parçalanmış kırık denir. Genellikle şiddetli travma sonrasında ortaya çıkar. |
| Çoklu kırık | Tibia kemiğinin fibula ile birlikte kırılması durumudur. Çoğu zaman tibia tek başına kırılmaz. |
Kaval kemiği kırığı tipleri için birçok seçenek daha mevcuttur. Açık veya kapalı kırıklar da oluşabilir. Kapalı kırıklar deriden dışarı taşmaz. Açık tibia kemiği kırığı deriden dışarı taşar ve pek çok dokunun hasarına neden olur.
Açık tibia kırığında kemik uçlarından biri veya birkaçı deriden dışarı çıkar. Yüksekten düşme veya araç içi trafik kazasında sıklıkla ortaya çıkabilmektedir.
Kırık hattının yakınlarında bulunan şu yapılar zarar görebilir:
- Kaslar
- Tendonlar
- Kan damarları
- Sinirler
- Yumuşak dokular
Açık kırıkların tedavisi nispeten daha zordur. Vücudun mikroplara açık hale gelmesi nedeniyle enfeksiyon riski daha yüksektir.
Kemik kırıklarının nedeni çoğu zaman travmadır. Tibia kemiği kırığının nedeni de çoğu zaman dışarıdan gelen künt travmalardır.
Tibia kırığının nedenleri şunlardır:
- Motosiklet kazaları
- Otomobil kazaları
- Yüksekten düşme
- Yüksekten atlama
- Uzak mesafe koşuları nedeniyle tekrar tekrar incinme
- Temaslı sporlar (futbol, amerikan futbolu)
- Kayak veya snowboard
- Osteoporoz
Pek çok sağlık problemi de tibia kırığına yatkınlık oluşturabilir. Tip 2 diyabet ve osteoartrit gibi bazı hastalıklar neticesinden daha sık kaval kemiği kırığı oluşur.
Fibula kemiği kırığı örnekleri – https://Saglik.li
Kemik kırığı belirtileri genelde benzerdir. Tibia kırığının belirtileri de kırığın hangi düzeyde olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterecektir.
Tibia kırığı belirtileri şunlardır:
- Bacakta yoğun ve şiddetli ağrı
- Yürüme veya koşma zorluğu
- Ayakta duramama
- Bacak uzunlukları arasında fark oluşması
- Bacakta uyuşma veya ayakta karıncalanma
- Kırığın olduğu bacağa ağırlık verememe
- Bacakta gözle görülebilen şekil bozukluğu
- Diz veya ayak bileğinde şekil bozukluğu
- Ciltte kızarma veya çıkıntılı kemik
- Dizde veya çevresinde sınırlı bükülme
- Yaralanma bölgesinde şişlik
- Yaralı bacakta morarma
- Kemik uçlarının deriden dışarı çıkması
| Kaval kemiği kırığı birçok durumda fibula kırığı ile birliktedir. Bu iki kemik bacakta bulunur ve şiddetli travma durumlarında beraber kırılır. |
Tibia kırığına sahip bireyler ilk olarak acil servise başvururlar. Doktorunuz sizi bir ortopedi uzmanına sevk edecektir. Kemik kırıkları ve yaralanmaları ile ilgilenen uzmanlık alanı ortopedidir.
Ortopedi uzmanı size bazı sorular soracaktır. Semptomlarınız, düşme veya çarpışma şekliniz gibi kırılmaya neden olabilecek olaylar hakkında sorular soracaktır.
Tıbbi özgeçmişiniz hakkında bazı sorular sorarak risk faktörlerini düşünecektir. Olası kırığı tespit edebilmek için öncelikle bir fizik muayene yapacaktır.
Fizik muayene esnasında şunlar tespit edilebilir:
|
Fizik muayene esnasında damar ve sinir yaralanmalarını tespit edebilmek için de bir dizi teste tabi tutulabilirsiniz. Ayak, ayak bileği ve bacağınızın duyum yeteneğini test edecektir.
Olası kırığı tespit etmek ve detayları öğrenebilmek için bazı görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Bunlar:
- Röntgen
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
- Kemik taraması
Tibia kemiği kırığı yaralanmasının derecesine bağlı olarak acil ameliyat gerekebilir. Acil ameliyat gerektiren durumlar şunlardır:
- Deriden dışarıya açılan kırık uçları
- Çoklu kırık
- Büyük arter yaralanması
- Sinir yaralanması
Kaval kemiği kırığının şiddeti daha alt düzeydeyse diğer tedavi yöntemleri uygulanacaktır.
Tibia kemiği kırığı tedavisi pek çok seçeneğe bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Doktorunuz şu durumları göz önünde bulundurarak en iyi tedavi seçeneğini belirleyecektir:
- Yaralanma derecesi
- Yumuşak doku hasarı
- Yaralanma nedeni
- Kişinin genel sağlık durumu
- Çoklu kemik kırığı
- Fibula kırığının beraberinde olması
- Açık kırık oluşması
Tibia kırığı her zaman ciddi seviyede olmayabilir. Ameliyat gerektirmeyen tibia kırığı tedavisi için şu seçenekler kullanılabilir:
- Ateller
- Alçılar
- Silendirler
- Bacağın hareketine bir miktar izin veren fonksiyonel araçlar
- Ev egzersizleri
- Fizik tedabi
- Bazı ağrı kesiciler
Ciddi tibia kırığı tedavisi için çoğu zaman ameliyat yapılır. Bu sayede iyileşmenin doğru olmasından emin olunur. Tibia kırığı ameliyatı için metal vidalar veya plakalar kullanılabilmektedir.
Ciddi kaval kemiği kırığı tedavisinde internal veya external fiksatörler kullanılabilir. Kırığın üstünden veya altından geçen metaller kullanılır ve fiksatörler ile sert bir çerçeve ile tutulur.
Tibia kırığı ameliyatı şu durumlarda uygulanır:
|
Cerrahinin gerekli olmadığı veya mümkün olmadığı durumlarda şu tedaviler kullanılabilir:
- Kemiği yerinde tutmak, hareketini engellemek ve iyileşmesini sağlamak için atel veya alçı.
- Kemiğin iyileşmesi esnasında kaymaları önlemek için çeşitli fonksiyonel destek ürünleri.
Tibia fraktürü ile birlikte fizik tedavi ve evde yapılacak egzersizler gerekebilir. Egzersizler sayesinde iyileşme süreci hızlanacak ve yaşam kalitesine kavuşma hızı artacaktır.
Tibia kırığı iyileşme süreci/süresi birçok faktöre bağlıdır. Kırığın ciddiyeti bu konudaki en önemli belirteçtir. Tibia kırığı genellikle 4-6 ay içerisinde iyileşir.
Tibia kırığı iyileşme süreci şu faktörlere bağlıdır:
- Kırığın ciddiyeti
- Ek yaralanmanın bulunması
- Hasta yaşı
- Kişinin sağlık durumu
- Doktor önerilerinin ne kadar dikkate alındığı
- Açık veya kapalı kırık olması
- Ameliyat gerekip gerekmediği
- Fizik tedaviye duyulan ihtiyaç süresi
- Kemik iyileşmesini etkileyen diğer hastalıklar
İyileşme süresi bazen daha uzun olabilir. Kırığın ciddiyeti, altta yatan hastalıkların varlığı, enfeksiyon gelişimi gibi nedenlerle tibia kırığı daha geç iyileşebilir.
Tibia kırığının tedavisinden sonra doktorunuzun önerilerine önem vermelisiniz. Yürüme, egzersiz ve diğer fiziksel aktivitelere ne zaman döneceğinizi doktorunuz belirleyecektir.
İyileşme sürecinin ilerleyen aşamalarında fizik tedavi ve egzersizler ile tibia kemiği güçlendirilir. Kalçaları, baldırları ve uyluğu güçlendiren egzersizler ile tibia üzerine düşen yük azaltılır.
Tibia kemiği kırığı nedeniyle bacağınız bir süre alçıya alınabilir. Alçı veya atel çıkarıldığında, bacağınızın zayıfladığını ve eklemlerin sertleştiğini farkedeceksiniz.
Kırılan bacağın gücünü kazanabilmesi ve eski esnekliğini yeniden sağlayabilmesi için fizik tedavi ve egzersizlere ihtiyaç duyulacaktır.
Fizik tedavinizi yapacak uzman, sizin için en iyi tedavi planını belirlemek için çeşitli ölçümler yapılacaktır. Bu ölçümlerden bazıları şunlardır:
- Eklem hareket açıklığı
- Yürüme ve taşımanın değerlendirilmesi
- Ağrı ve ağrının toleransı
- Bacağın kuvveti – gücü
- Cerrahi dokunun değerlendirilmesi
|
Tibia kırığının fizik tedavisi, ayak bileğinin güçlendirilmesi ve hareket yeteneği kazandırılması ile başlar. Kırık bacağa ağırlık verilecek kadar güçlendiğinde yürüme ve basma egzersizlerine başlanır.
Fizik tedavinin diğer parçası dengedir. Dengeli ve yardımsız yürüyebilme yeteneğinin kazandırılması için ek egzersizler yapılır. Tibia kemiğinin rehabilitasyonu ve fizik tedavisi için evde yapacağınız egzersizler de sizinle paylaşılacaktır. |
Tibia kırığı oldukça sık görülen kırıklardan biridir. Genellikle 6 ay içerisinde iyileşir. Bazı nadir durumlarda bu süre 12 aya kadar uzayabilir.
Bazı nadir durumlarda tibia kırığına bağlı komplikasyonlar oluşabilir. Bunlar:
- Ameliyattan kaynaklanan komplikasyonlar
- Yeniden bir veya birden fazla ameliyat gerekliliği
- Kas veya yumuşak doku yaralanması
- Sinir veya damar yaralanması
- Kompartman sendromu
- Cerrahi bölgede gelişen enfeksiyon
- Osteomiyelit
- Kemik iyileşmesinin gecikmesi
Tibia kemiği kırığı çoğu zaman başarı ile tedavi edilir. Tibia kırıklarında komplikasyona çok az rastlanır. Altı ay içerisinde çoğu hasta tamamen iyileşir ve günlük aktivitelerine döner.
