Yüzeyel tromboflebit, yüzeysel damarları etkileyen inflamasyon sonucunda oluşan pıhtıların, bu damarları tıkaması durumudur. Genellikle önemsenmez ancak ilerlemesi durumunda büyük problemlere neden olabilir.
Pıhtılaşmaya yol açan faktörler yüzeysel (superficial) tromboflebite yol açabilir. Bu yazıda; yüzeyel tromboflebit nedir, nedenleri ve belirtileri nelerdir, teşhis ve tedavisi nasıl yapılır gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Tromboflebit, genellikle bacaklarda görülen bir veya daha fazla damarı etkileyen ve tıkayan inflamatuar bir süreçtir. Bu iltihaplanma süreci kan pıhtılaşmasına yol açarak damarları tıkayabilir.
Yüzeyel tromboflebit, trombofletin bir çeşididir. Yüzeyel tromboflebit, derinin hemen altındaki damarlarda görülen ve iltihaplanmaya bağlı olarak oluşan kan pıhtısının damarı tıkamasıdır.
| Yüzeyel tromboflebit genellikle bacaklarda görülür. Bazı durumlarda kollarda ve boyun bölgesinde de görülebilir. Yüzeysel tromboflebit, özellik olarak derin ven trombozuna (DVT) benzemektedir. DVT’den farkı, yüzeysel damarlarda görülmesidir. |
Farklı isimlerle ifade edilebilmektedir. Bu isimler şunlardır:
- Yüzeysel tromboflebit
- Yüzeyel flebit
- Superficial tromboflebit
Bilinen bir hastalık olmadığından dolayı çoğu zaman önemsenmez. Hastaların çoğu bu rahatsızlığı görmezden gelir ve ağrı kesiciler için geçiştirmeye çalışır. Superficial tromboflebit önemli bir tıbbi duruma dönüşebilir, bu yüzden bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Yüzeyel tromboflebitin asıl nedeni, kanınızda oluşabilecek bir kan pıhtısıdır. Bu kan pıhtısının oluşumuna yol açan pek çok neden bulunmaktadır.
Yüzeyel tromboflebitin başlıca nedenleri şunlardır:
- Damar yaralanması
- Travmaya maruz kalmak
- Kan pıhtılaşmasına sebep olan hastalıklar
- Kalıtsal kan pıhtılaşması bozuklukları
- Uzun süre sabit ve hareketsiz kalmak
Yüzeyel tromboflebit, deri altında yerleşmiş olan damarların inflamasyonuna bağlı olarak gelişen damar tıkanıklığı sonucunda ortaya çıkar. Yüzeysel damarlarda ortaya çıkan iltihaplanmaya yol açabilecek birçok risk faktörü bulunmaktadır.
Superficial (yüzeyel) tromboflebit riskini arttıran faktörler şunlardır:
|
|
Bir veya birden fazla risk faktörüne sahipseniz, uzun yolculuklara veya uçuşlara çıkmadan önce bir doktorla görüşmeniz faydalı olacaktır. Risk faktörlerine sahipseniz ve gebe kalmak istiyorsanız öncelikle doktorunuzla konuşmalısınız.
Yüzeyel tromboflebit daha ciddi tıbbi durumlarla ilişkili olabilir. Ciddi durumlardan bazıları şunlardır:
- Derin ven trombozu
- Pankreas kanseri
- Faktör V Leiden mutasyonu
- Protrombin gen mutasyonu
- Tromboanjitis obliterans
Yüzeysel tromboflebit oluşumuna yol açan en önemli faktörlerden biri de çeşitli kan pıhtılaşması bozukluklarıdır. Kalıtsal kan pıhtılaşması bozukluklarından en önemlileri şunlardır:
- Faktör V Leiden mutasyonu
- Antitrombin III eksikliği (AT-III eksikliği)
- Protein C eksikliği
- Protein S eksikliği
- Protrombin gen mutasyonu
Yüzeyen tromboflebite bağlı belirtiler kısa sürede ortaya çıkar ve hastayı rahatsız eder. Belirtiler ortaya çıktıktan bir süre sonra daha da kötüye gidebilir.
Yüzeyel tromboflebit belirtileri şunlardır:
|
Yukarıdaki belirtilerden biri veya birkaçı ortaya çıkarsa, bir sağlık kuruluşuna başvurarak yardım alınız. Belirtileriniz kötüye giderse, ateş veya titreme gibi yeni belirtiler ortaya çıkarsa hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna ulaşmalısınız. Bu durum hastalığın ciddi olabileceğini göstermektedir.
Yüzeysel tromboflebitin olduğu bölgede ısı artışı, kızarıklık ve ağrı vardır. Doktorunuz bu bölgeyi muayene edecektir ve sizi şu yönlerden kontrol edecektir:
- Tansiyon
- Nabız
- Vücut sıcaklığı
- Kan akımı
Teşhisin konulabilmesi için bazı testler ve görüntülemeler yapılabilir. Bu test ve görüntülemeler şunlardır:
-
Doppler ultrason
- Kan akışını ve akan kanın basıncını ölçmek için kullanılan önemli bir görüntüleme sistemidir. Ses dalgalarıyla kullanılarak yapılan noninvaziv bir yöntemdir. Yüzeysel tromboflebit tanısına yardımcı olan en önemli testtir.
-
Ultrason
- Isı artışı ve ağrıya neden olan etkeni görüntülemek için ultrason çekilebilir. Bazen doppler ultrason ile birlikte kullanılarak çift yönlü görüntüleme sağlanabilir.
-
Venografi
- Nadiren kullanılan bir tanı aracıdır. Kana enjekte edilen özel bir boya yardımı ile kan akımı hakkında fikir edinilebilir. Bir röntgen türüdür ve engellenen kan akışının saptanmasına yardımcı olabilir.
-
MR veya BT
- Etkilenen bölge geniş çapta ise MR veya BT görüntülemesi yapılabilir. Bu görüntüleme sitemi ile damarlarınızdaki pıhtılar saptanabilir.
-
Deri veya kan kültürü
- Yüzeyel tromboflebite yol açan nedenin enfeksiyon olduğu düşünülüyorsa, doktorunuz cilt yüzeyinden örnek alabilir veya kan alarak kültürünün yapılmasını isteyebilir.
Yüzeysel damarlarda görülen tromboflebitin tedavisi çoğunlukla evde yapılacak türdendir. Doktorunuz, etkilenen bölgeye ılık kompres uygulamanızı ve şişliğin azaltılması için bacaklarınızı yükseltmenizi isteyecektir.
Bazen şişliği azaltmak için sıkı çoraplar (destek çorapları) almanızı isteyebilir. Basit ağrı kesicilerden olan NSAID türevi ilaçları kullanmanızı önerebilir.
Yüzeyel tromboflebit çoğunlukla iki hafta içerisinde gerileyecektir. Damar sertliğinin azalması daha uzun sürebilir. Bazı nadir vakalarda ilgili damarın çıkarılması gerekebilir. Variköz venlerde bu durum daha yaygındır.
Superficial tromboflebit genellikle komplikasyon oluşturmadan kısa sürede tedavi edilir. Bazı nadir durumlarda komplikasyonlar oluşturabilir. Bu komplikasyonlar şunlardır:
-
Selülit
- Selülit, yüzeysel deri enfeksiyonudur. Genellikle bakterilerin neden olduğu bu durum antibiyotikler ile tedavi edilir.
-
Derin ven trombozu (DVT)
- Daha derin damarlarda kan pıhtısı oluşumuna derin ven trombozu adı verilir. Bu pıhtının parçalanması ve vücuda dağılmasıyla insan yaşamı tehdit altına girebilir.
-
Pulmoner emboli
- Derin ven trombozundan kaynaklanan pıhtının akciğer damarlarını tıkaması sonucunda hayati tehlike oluşabilir.
-
Flebit sonrası sendrom
- Post-trombotik sendrom olarak da bilinen bu durum DVT’den aylar veya yıllar sonra oluşabilir. Etkilenen bacakta ağrı, şişlik ve ağırlık hissi oluşur.
Bu nadir komplikasyonlar görülmezse bir iki hafta içinde iyileşme sağlanır. Damar sertliğinin iyileşmesi daha uzun sürebilir. Enfeksiyonunuz veya derin ven trombozunuz varsa iyileşme daha uzun sürecektir.
Yüzeyel tromboflebiti önlemek için atabileceğiniz bazı adımlar bulunmaktadır. Kan pıhtılaşmasını önleyecek adımlar şunlardır:
- Tren veya otobüs ile uzun bir yolculuğa çıkıyorsanız, saatte bir kez koridorda yürüyün.
- Uzun yolda araba kullanıyorsanız her bir saatte durun ve bir miktar hareket edin.
- Bacaklarınızı düzenli olarak oynatın.
- Bol giysiler giyinin.
- Düzenli olarak sıvı alın. Sıvı alkolsüz olmalıdır.
- IV damar yolunun neden olduğu düşünülüyorsa damar yolunun yerini değiştirin.
- Enfeksiyonlarınız için tedavi olun.
Kan pıhtılaşmasına yol açabilecek bu durumları önlerseniz, yüzeyel tromboflebit riskini büyük oranda azaltabilirsiniz.
