Ooferektomi, çeşitli hastalıklar nedeniyle bir kadının yumurtalıklarından birinin veya her ikisinin çıkarılması için uygulanan cerrahi prosedürlerin genel adıdır.
Bu yazıda; ooferektomi nedir, ooferektominin çeşitleri nelerdir, yumurtalıkların alınmasına neden olan hastalıklar nelerdir ve ooferektomi ameliyatı nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Ooferektomi, bir kadının yumurtalıklarından birinin veya her ikisinin çıkarılması için uygulanan cerrahi işlemdir. Halk arasında “yumurtalıkların alınması” olarak bilinir.
Ooferektomi ameliyatı, yumurtalıklardan kaynaklanan ciddi problemlerin tedavisinde kullanılan bir ameliyattır. Şu hastalıkların tedavisi için kullanılabilir:
- Pelvik inflamatuar hastalık
- Ektopik gebelik
- Büyük yumurtalık kistleri
- Yumurtalık kanseri
- Bazı endometriozis vakaları
Yumurtalıkların sadece biri veya her ikisi alınabilir. Yumurtalıkların tek taraflı alınması unilateral ooferektomi, her ikisinin alınması da bilateral ooferektomi olarak isimlendirilir.
Östrojen ve progesteron hormonlarının büyük bir bölümü overlerden sentezlenir. Bu nedenle ooferektomiden önce şunları unutmamalısınız:
|
Ooferektominin kendine ait riskleri, ameliyat sonrası süreci ve komplikasyonları olabilir. Cerrahi işlemden önce doktorunuzla tüm seçeneklerinizi değerlendiriniz.
Doktorlar gerekli durumlar haricinde ooferektomiyi tercih etmez. Bazı önemli hastalıkların tedavisi için son basamak adımlardan biri olarak kullanılmaktadır.
Yumurtalıkların alınması ameliyatı yalnızda birkaç saat sürer. Ameliyat sonrası iyileşme süreci kişiler arasında değişiklik göstermektedir. İyileşme süreci genellikle birkaç hafta kadardır.
Ooferektomi ameliyatı, çeşitli hastalıklar nedeniyle yumurtalıkların alınması işlemidir. Bu cerrahi prosedür türünün uygulanma aşamasında farklı çeşitleri bulunmaktadır.
Ooferektominin çeşitleri/türleri şunlardır:
| Unilateral (tek taraflı) ooferektomi | Bu cerrahi prosedürde yumurtalıkların sadece biri alınır. Bir kadın gelecekte hamile kalmak isterse uygulanabilecek metotlardan biridir. |
| Bilateral (çift taraflı) ooferektomi | Ooferektomiye yol açan hastalık nedeninin tam olarak ortadan kaldırılması amacıyla her iki overin alınması işlemidir. Menopoz ve infertilite gibi sonuçları vardır. |
| Salpingo-ooferektomi | Ooferektominin uygulanışı çoğu zaman fallop tüplerinin çıkarılması ile birliktedir. Yumurtalıklar ile birlikte fallop tüpleri de çıkarılır. Ooferektominin en sık uygulanış şeklidir. |
| Profilaktik ooferektomi | Koruyucu ve önleyici bir cerrahidir. BRCA1 veya BRCA2 genine sahip kişilerde ileri yaşlarda over kanseri gelişme riski daha fazladır. Bu riskin ortadan kaldırılması için önleyici ooferektomiye ihtiyaç duyulmaktadır. |
Ooferektomi tek başına yapılabileceği gibi diğer bazı cerrahiler ile birleştirilebilir. Yumurtalıklar ile birlikte şu dokular da çıkarılabilir:
- Fallop tüpleri
- Uterus (rahim)
Yumurtalıkların çıkarılması işlemi esnasında hemen hemen her zaman fallop tüpleri de cerrahi olarak çıkarılır. Bu işlem salpingo-ooferektomi olarak isimlendirilir. Unilateral veya bilateral olabilir.
Yumurtalıkların çıkarılması işlemi bazen histerektomi (uterusun çıkarılması) ile birlikte olabilir. Bu durum genellikle yumurtalık kanseri ile ilişkilidir.
Ooferektominin kelime karşılığı, yumurtalıkların (over) birinin veya her ikisinin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Fallop tüpleri de beraberinde çıkarılır.
Aşağıdaki hastalıklar ooferektomi ameliyatı gerektirebilir:
- Endometriozis
- Ektopik gebelik
- Pelvik inflamatuar hastalık
- Yumurtalık kistlerinin tedavisi
- Yumurtalık apsesinin tedavisi
- Yumurtalık kanserleri (over kanserleri)
- Östrojen ile uyarılan kanserlerin tedavisinde
- Gebelik riskini tamamen ortadan kaldırmak için
BRCA1 veya BRCA2 genine sahip kadınlarda over kanseri gelişme riski daha fazladır. Bu kadınlarda yumurtalık kanserini önlemek için proflaktik olarak ooferektomiye ihtiyaç duyulabilir.
Ooferektomiye karar verildikten sonra, ameliyat sırasında veya sonrasında neler olabileceğini doktorunuzla konuşabilirsiniz.
Cerrahi işleme geçilmeden önce bazı tıbbi testler yaptırmalısınız:
- Detaylı fizik muayene
- Çeşitli kan testleri
- İdrar testleri
- Bazı hormonsal testler
- Ultrason
- Bilgisayarlı tomografi
Çeşitli tanı testleri ve tıbbi testler sonucunda ooferektominin uygulanış şekline karar verilecektir. Yumurtalıkların alınması işlemi iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir:
|
Her iki ameliyatın da kendine ait endikasyonları vardır. Doktorunuz sizin için en uygun cerrahi prosedürünü önerecektir.
Açık Karın Ameliyatı
Yumurtalıkların alınması için açık karın ameliyatına ihtiyaç duyulabilir. Bu işlemde karın bölgesinde dikey veya yatay bir kesi kullanılır.
Dikey kesiler cerrah açısından daha iyi bir görüş imkanı sunar. Yatay kesiler ameliyat sonrasında daha az belirgin iz bırakır.
Açık ooferektomi işlemi basamakları şunlardır:
- Cerrah yumurtalıkları çıkarmak için dikey bir kesi açar.
- Karın kaslarını ayırır.
- Yumurtalıklar bulunur ve bu dokunun kan damarları bağlanır.
- Yumurtalıklar çıkarılır.
- Gerekli durumlarda fallop tüpleri de çıkarılabilir.
- İşlem tamamlandıktan sonra cerrah insizyonu kapatır.
Açık ameliyat işlemi 2-3 saat kadar sürebilir.
Laparoskopik Cerrahi
Ooferektominin uygulanma şekillerinden biri de laparoskopiktir. Laparoskop, ucunda küçük bir kamera bulunan ince bir alettir. Bu alet, cerrahın organlarınız detaylı şekilde görmesini sağlar.
Laparoskopik ooferektomi ameliyatı basamakları şunlardır:
- Göbek deliği çevresinde küçük bir kesi açılır.
- Bu kesiden laparoskop karın içerisine yerleştirilir.
- Cerrahiye uygun şekilde ek olarak birkaç küçük kesi yapılabilir ve bu kesilerden diğer cerrahi aletler karın içerisine ilerletilir.
- Cerrah bu aletler yardımıyla yumurtalıkların damarlarını bağlar ve yumurtalıkları ayırır.
- Yumurtalıklar karın duvarındaki küçük bir kesikten çıkarılır.
- Cerrahi aletler çıkarılır ve geride kalan küçük kesikler birkaç dikiş ile kapatılır.
İşlemin laparoskopik olarak yapılması 2-3 saat kadar sürebilmektedir. Laparoskopik cerrahi ile daha az ameliyat izi kalır ve daha kısa iyileşme süresi vardır.
Ooferektomi Ameliyatı Sonrası Bakım
Ameliyattan sonra bir veya iki saat kadar derlenme odasında kalacaksınız. Anesteziden uyandıktan sonra hasta odasına alınacaksınız.
Aynı gün içerisinde oturmak, ayakta durmak ve kısa bir yürüyüş yapmanız için cesaretlendirileceksiniz. Ameliyat yerinde bir katater olabilir.
Ooferektomiden sonra birkaç gün hastanede kalabilirsiniz. Hastaneden ayrılmadan önce sizlere bazı önerilerde bulunulacaktır.
Ameliyattan sonraki birkaç gün için bir refakatçinin hastanın yakınında bulunması ve onunla ilgilenmesi yararlı olacaktır.
Ooferektomiden sonra gündelik yaşama tam olarak dönmeniz 2-3 hafta kadar sürebilir. Bu süreçte düzenli olarak kontrollerinize gitmelisiniz.
Ooferektomiden sonra iyileşme süresi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Faktörlerden bazıları:
- Yapılan ameliyatın türü
- Yapılan ooferektominin çeşidi
- Hastanın yaşı
- Hastanın genel sağlık durumu
Hastalar ooferektomiden sonra bir veya iki gün kadar hastanede kalabilirler. Herhangi bir problemin olmaması durumunda birkaç gün içinde taburcu edileceklerdir.
Ooferektomiden sonra iyileşme süreci genellikle 2-3 hafta kadar sürebilmektedir. İyileşme sürecinde dikkat etmeniz gereken noktalar şunlardır:
|
Doktorunuz, hastaneden ayrıldıktan sonra dikkat etmeniz gereken noktaları sizlere iletecektir. Kesi alanının temiz tutulması oldukça önemlidir.
Olası bir enfeksiyon konusunda dikkatli olmalısınız. Enfeksiyon belirtileri gösterirseniz kısa sürede tıbbi yardım almanız gerektiğini unutmayınız.
Her cerrahi işlemde olduğu gibi ooferektominin de riskleri ve komplikasyonları vardır. Ciddi komplikasyon gelişme riski nadirdir.
Daha önce pelvik cerrahi geçirenler, obezler, diyabet hastaları ve geçmişte ciddi enfeksiyonlar geçirmiş kadınlar komplikasyonlara karşı daha savunmasızdırlar.
Ooferektomi ameliyatının kendisinin de dahil olmak üzere içerdiği bazı riskler şunlardır:
- Kanama
- Kan pıhtısı oluşumu
- Enfeksiyon gelişimi
- Yara dokusu
- Sinir hasarı
- İdrar yolunda veya diğer organlarda yaralanma
- Zayıflamış karın kaslarına bağlı yırtık
Gelişen herhangi bir komplikasyon nedeniyle kısa sürede tıbbi yardım almanız oldukça önemlidir. Bu sayede olası problemlerin önüne geçilebilir.
Ooferektomiye bağlı olarak oluşabilecek komplikasyonların belirtileri şunlar olabilir:
|
Ooferektomi nedeniyle ciddi komplikasyonların gelişme ihtimali oldukça düşüktür. Yine de bu noktada dikkatli davranmalı ve vücudunuzu yakından takip etmelisiniz.
Ooferektomi, genellikle ciddi ve önemli bazı hastalıklar için hayat kurtarıcı bir işlemdir. Bununla birlikte cerrahiye bağlı olarak bazı uzun vadeli sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.
Ooferektominin uzun vadeli en önemli sonuçları şunlardır:
- Hormonal değişiklikler
- Osteoporoz
- Hamile kalamamak
Hormonal Değişiklikler
Menopoza girmemiş kadınlarda uygulanan ooferektominin en önemli sonuçlarından biri hormonal değişikliklerdir. Östrojen ve progesteron hormonu salınımı azalacağı için menopoz semptomları ortaya çıkar.
Hormonal değişikliklere bağlı olarak bazı belirtiler ortaya çıkabilir:
- Ateş basması
- Duygudurum değişiklikleri
- Bulantı
- Baş ağrıları
Östrojen ve progesteron hormonlarının büyük bir bölümü yumurtalıklardan salınır. Overlerin cerrahi olarak alınması nedeniyle menopoz semptomları oluşur.
Cerrahi sonrasında belirtileriniz ciddiyse, doktorunuz semptomlarınıza yönelik olarak hormon tedavisine başlayabilir.
Menopozdan sonraki dönemde yapılan ooferektomiye bağlı olarak çok daha az belirti ortaya çıkmaktadır. Bu hastalarda hormon tedavisi çoğu zaman gerekli değildir.
Osteoporoz
Östrojen hormonunun en önemli etkilerinden biri de kemik dokusunun korunması üzerinedir. Ooferektomiden sonra kemik dokusunda problemler ortaya çıkabilir.
Bilateral salpingo-ooferektomi nedeniyle zayıf ve kırılgan kemikler ortaya çıkabilir. Bu durum osteoporoz olarak adlandırılır.
Osteoporoz, özellikle düşme ve basit yaralanmalarla dahi kemik kırılması riski oluşturabilir. Doktorunuz bu konuda sizleri bilgilendirecektir.
Hamile Kalamama
Erken yaşta ooferektomi cerrahisi geçirecek kadınlarda ortaya çıkacak en önemli problemlerden biri de hamile kalamama durumudur.
Bilateral ooferektominin sonucu olarak tüm yumurta rezervleri vücuttan alınır ve yumurtlama işlemi son bulur. Her iki yumurtalığı çıkarılan kadınlar artık hamile kalamazlar.
İlerleyen süreçte hamile kalmak isteyen kadınlar bu konuyu doktorları ile konuşmalıdırlar. Doktorunuz ooferektomi ameliyatının olası riskleri veya alternatif seçenekleri konusunda sizleri bilgilendirecektir.
