Polidipsi, aşırı susuzluk hissi anlamına gelen tıbbi bir terimdir. Altta yatan bazı tıbbi nedenlere bağlı olarak oluşan bir belirtidir. Diyabet gibi bazı hastalıkların ilk belirtilerinden biri olabilir.
Bu yazıda; polidipsi nedir, aşırı susuzluk hissi nedenleri nelerdir, polidipsinin nedenleri nelerdir ve polidipsi tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtlarını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Polidipsi (polydipsia), aşırı susuzluk hissi anlamına gelen tıbbi bir terimdir. Başlı başına bir hastalık değildir, genellikle altta yatan bir sağlık problemine bağlı olarak ortaya çıkar.
Polidipsiye bağlı olarak idrar koşullarında değişiklikler görülür. Daha fazla idrar çıkarırsınız ve bu nedenle daha fazla susuzluk hissi yaşarsınız.
Polidipsinin oluşumu bazen fiziksel nedenlerle ilişkilidir. Bunlardan bazıları:
- Tuzlu yiyecekler tüketmek
- Yoğun egzersiz
- Güneşte çok vakit geçirmek
- Az sıvı tüketmek
Aşırı susuzluk hissi olarak tanımlanan bu durum, fiziksel nedenlerle beraber çok anılmaz. Bu nedenler sonucunda ortaya çıkan susuzluk hissi kısa sürede bastırılır.
Polidipsiye yol açan bazı durumlarda, ne kadar su tüketirseniz tüketin sıvı isteğini azaltamazsınız. Günler, haftalar veya aylar boyunca susuzluk hissi çekilebilir.
|
Polidipsi tanımını desteklemek için günlük tüketilen sıvı miktarı baz alınır. Bir kişi günde 6 litre veya daha fazla sıvı tüketiyorsa, bu durup polidipsiyi işaret etmektedir.
Aşırı susuzluk hissine en sık eşlik eden durum poliüridir. Poliüri, çok idrar üretmek anlamına gelir. Bir günde 2,5 litreden daha fazla idrar üretilmesi durumunda kullanılır. |
Polidipsinin diğer bir özelliği ise, diyabet hastalığının ana 3 belirtisinden biri olmasıdır. Diyabetin ana belirtileri şunlardır:
- Polidipsi
- Poliüri
- Polifaji
Diyabet hastalığında kandaki şeker düzeyi yükselir. Vücut, bu durumu dengelemek için daha fazla sıvıya ihtiyaç duyar ve susuzluk hissi oluşur.
Polidipsiye yol açan neden, sıvı kaybından sonra yeterince su alınmaması olabilir. Çok fazla terlerseniz veya fazla hareket ederseniz daha fazla sıvıya ihtiyaç duyabilirsiniz.
Bazı içecekleri tüketmeniz durumunda da aşırı susuzluk hissi yaşayabilirsiniz. Bu içeceklerden bazıları şunlardır:
- Kahve
- Yeşil çay
- Çay
- Kola
- Gazoz
Bu içecekleri tükettiğinizde, vücudunuza sıvı ile beraber bazı ek maddeler alırsınız. Böylece vücuttaki sıvı oranı azalır. Vücudunuz kaybedilen sıvının yerine konması için susuzluk hissi oluşturacaktır.
Fiziksel nedenler dışında polidipsiye yol açabilecek onlarca farklı sağlık koşulu bulunmaktadır.
Polidipsi nedenleri arasında yer alan sağlık problemleri şunlardır:
Diyabet (Şeker Hastalığı)
İnsülin, glikozun (basit şeker) hücre içine girmesini sağlayan bir hormondur. Hücre içine giren glikoz, enerjiye dönüştürülür.
Diyabet hastalığında hastaların vücudu insülin üretemez veya insülin hormonunu etkin bir şekilde kullanamaz. Bu nedenle kandaki glikoz seviyeleri yükselir.
Kandaki yüksek şeker düzeyi vücuda zarar verir. Bu zararın önüne geçebilmek için şekerin böbrekler yoluyla atılması gerekir. Glikoz, idrara karıştırılarak vücuttan atılmaya çalışılır.
| Şekerin idrar yoluyla atılabilmesi için beraberinde suyun da atılması gerekir. Böylece vücuttan yoğun su kaybı yaşanır ve sürekli olarak susuzluk hissi oluşur. |
Diyabet hastalığının belirtileri şunlardır:
- Polidipsi (aşırı susuzluk)
- Poliüri (aşırı idrar üretimi)
- Polifaji (aşırı iştah/açlık)
- Bulanık görme
- Yorgunluk
- Açıklanamayan kilo kaybı
Bu belirtilerden birini veya birkaçını yoğun düzeyde yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak yardım almalısınız.
Diyabetik Ketoasidoz (DKA)
Diyabetli hastalarda ortaya çıkabilen ve oldukça ciddi olan durumlardan biri de diyabetik ketoasidozdur. Glikoz enerji üretimi için hücre içine girmez, vücut enerji üretimi için yağları parçalar.
Bu işlem sonucunda keton adı verilen toksik bir madde ortaya çıkar. Ketonlar zamanla kanda birikir ve kan pH’sını düşürür. Asidik olan kan, ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Diyabetik ketoasidoz, kontrolsüz diyabet hastalığına sahip kişilerde ortaya çıkar. Diyabetin olası komplikasyonlarından biridir.
Diyabetik ketoasidozun belirtileri şunlardır:
- Aşırı susuzluk hissi
- Nefeste aseton kokusu
- Kurumuş ve parlaklaşmış cilt
- Zihin bulanıklığı
- Konsantrasyon zorluğu
- Nefes alma güçlüğü
- Mide bulantısı ve kusma
- Karın ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Koma
Bu semptomlara sahip kişiler kısa sürede tıbbi yardım almalıdır. Diyabetik ketoasidoz, insan hayatını tehdit edebilen önemli bir hastalıktır.
Diabetes İnsipidus
Diabetes insipidus, ismi nedeniyle diyabete benzeyen ancak diyabet ile ilgisi olmayan bir rahatsızlıktır. Her 25.000 kişiden birini etkiler.
Böbreklerden sıvı atılımını kontrol eden ADH hormonu ile ilgili problemler nedeniyle ortaya çıkar. ADH hormonu salgılanması azalır veya işlevi bozulur.
ADH hormonu, vücudun sıvı tutmasını sağlayan en önemli mekanizmalardan birini yönetir. ADH problemleri nedeniyle sıvı atılımının önüne geçilemez.
Diabetes insipidus hastaları, bir günde 3 ila 20 litre arasında değişen miktarlarda idrar atarlar. Bu nedenle çok fazla sıvı almak zorunda kalırlar.
Diabetes insipidus belirtileri şunlardır:
- Aşırı susuzluk
- Aşırı su alımı
- Ciltte, dudaklarda ve gözlerde kuruma
- Mide bulantısı
- Yorgunluk
- Baş dönmesi
Dibates insipidus hastalığı hakkında detaylı bilgi edinmek isterseniz, daha önce hazırlamış olduğumuz şu yazıyı okuyabilirsiniz.
Psikojenik Polidipsi
Psikiyatrik probleme sahip bazı kişilerde aşırı susuzluk hissi vardır. Bu durum psikojenik polidipsi olarak adlandırılır.
Psikojenik polidipsi oluşumuna yol açan bazı rahatsızlıklar şunlardır:
- Şizofreni
- Bipolar bozukluk
- Depresyon
- Obsesif-kompulsif bozukluk
- Çeşitli psikozlar
Psikojenik polidipsi hastaları, çok fazla susuzluk çekerler ve çok fazla su içerler. Bu nedenle su zehirlenmesi yaşayabilirler.
Psikojenik polidipsinin nasıl oluştuğu halen bilinmemektedir. Çeşitli ilaç tedavileri ile belirtiler azaltılabilmektedir. Antidepresan veya anksiyolitik gibi ilaçlar kullanılabilmektedir.
Diğer Nedenler
Polidipsiye yol açan başlıca nedenleri kısaca sizlerle paylaştık. Bu nedenler dışında yer alan bazı sağlık koşulları da polidipsi oluşumuna yol açabilmektedir.
Polidipsinin diğer nedenleri şunlardır:
- Az sıvı alımı
- Yoğun terleme
- Kusma
- İshal
- Diüretikler
- Bazı ilaçlar
- Yoğun egzersiz
Uzun süreli polidipsi yaşarsanız, bir doktora gitmeli ve profesyonel yardım almalısınız.
Polidipsi, aşırısı susuzluk hissi anlamına gelmektedir. Bu hastalar aşırı susuzluk hissi yaşarlar ve bu durum uzun süreli olabilir.
Polidipsinin diğer yaygın belirtileri şunlardır:
- Anormal düzeyde idrar üretilmesi (günde 5 litre veya daha fazla)
- Ağızda sürekli kuruluk hissi
Polidipsiye bağlı olarak oluşacak diğer belirtiler altta yatan hastalığa bağlıdır. Altta yatan sağlık problemleri nedeniyle şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Sık sık idrara çıkma
- İdrar atılımında artış
- Yorgunluk ve halsizlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Baş ağrısı veya baş dönmesi
- Enerji kaybı
- Zihin bulanıklığı
- Odaklanma problemleri
- Bilinç kaybı
Çok fazla su içmek, bazen su zehirlenmesi adı verilen bir duruma yol açabilir. Aşırı susuzluk yaşayan ve aşırı su içen kişilerde ortaya çıkabilir.
Çok fazla su alımı, kandaki sodyum miktarını azaltabilir ve hiponatremi olarak adlandırılan tehlikeli bir duruma neden olabilir. Su zehirlenmesi şu belirtilere yol açabilir:
|
Bilinen herhangi bir neden olmadan aşırı susuzluk hissi yaşıyorsanız ve bu durumun önüne geçemiyorsanız bir doktora gitmelisiniz. Altta yatan bir diyabet hastalığı olabilir.
Doktorunuz sizlere bazı sorular soracak ve bazı şeyler yapmanızı isteyecektir. Bir günde ne kadar sıvı aldığınızı ve ne kadar idrar attığınızı ölçmenizi isteyecektir.
Litre özelliği olan su kapları yardımıyla ne kadar sıvı tükettiğinizi belirleyebilirsiniz. Boşalan kabı her defasında yeniden doldurarak hesaplama yapmalısınız.
Gün içerisinde tükettiğiniz diğer sıvıları da kaydetmelisiniz. Meyve suyu, soda, kahve veya çay miktarını da kaydetmelisiniz. İdrar çıkışını ölçmek için özel bir toplama kabı kullanmalısınız.
Doktorunuz size bazı ek sorular soracaktır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Belirtilerinizi ne zamandır yaşıyorsunuz?
- Ne kadar sıvı alıyorsunuz?
- Ne kadar idrar çıkarıyorsunuz?
- Ek belirtileriniz var mı?
Doktorunuz bu sorular sonrasında muayenenizi yapacak ve bazı testleri yaptırmanızı isteyecektir. Yapılacak bazı testler şunlardır:
- Kan biyokimyası
- HbA1c testi
- Glukoz düzeyi tayini
- İdrar testi
Bu testler sonucunda bir problem tespit edilemezse bazı ek testler yapılacaktır. Bu testler:
- Vazopressin seviyeleri
- Kan sodyum ve potasyum dengesizliği
- Sıvı yoksunluğu testi
Kullandığınız bazı ilaçlar polidipsi oluşumuna yol açmış olabilir. Kullandığınız tüm ilaçları doktorunuz ile paylaşmalısınız.
Polidipsi hastalığının aslında bir belirti olduğunu unutmamalısınız. Altta yatan problemler nedeniyle ortaya çıkar ve semptom verir.
Doktorunuz, polidipsiye yol açan nedeni tespit edecektir. Daha sonra polidipsi tedavisi için çeşitli tedavi seçenekleri gündeme gelecektir.
Polidipsi tedavisi için yapılacak şey, altta yatan sağlık probleminin ortadan kaldırılması olacaktır. Altta yatan problem ortadan kaldırılırsa polidipsi belirtileri ortadan kalkacaktır.
Polidipsiye yol açan nedenler ve tedavileri şunlardır:
| Diyabet (Şeker Hastalığı) | Polidipsiye yol açan neden diyabet ise tedaviniz pek çok koşulu içerecektir. Diyet ve egzersizler önerilecektir. Hastalığınızın tipine göre ilaç veya insülin kullanmanız gerekecektir. Kan şekerinin kontrol altına alınması ile polidipsi tedavisi sağlanmış olur. |
| Diyabetik Ketoasidoz | Acil müdahale gerektiren bir durumdur. Hastanın sıvı ve elektrolit kaybı kısa sürede yerine konur. Beraberinde insülin ile kan şekeri kontrol altına alınmaya çalışılır. DKA tedavisi sonrasında, hastalara diyabetini kontrol altında tutmaları için benzer öneriler verilir. |
| Diabetes İnsipidus | ADH hormonu bozukluğunun temeli araştırılacak ve temel nedene yönelik tedaviler sunulacaktır. Sentetik vazopressin analogları önerilebilir. |
| İlaca Bağlı Polidipsi | Kullandığınız ilaçlar aşırı susuzluk hissine yol açıyorsa, doktorunuz ilacınızı değiştirebilir veya ilaç dozunda değişiklikler yapabilir. |
| Psikojenik Polidipsi | Altta yatan psikiyatrik problem öncelikle tespit edilmelidir. Daha sonra rahatsızlığa yönelik ilaç tedavisi veya psikoterapi önerilebilir. Bilişsel davranışçı terapi sıkça başvurulan bir tedavi yöntemidir. |
Polidipsi tedavisi için altta yatan hastalık belirlenmeli ve bu hastalığa yönelik tedavi adımları takip edilmelidir. Uygun işlemler sonucunda polidipsiye ait belirtiler gerileyecektir.
Şikayetlerin gerileme süresi altta yatan hastalığa bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Birkaç hafta ila birkaç ay içerisinde susuzluk hissi tamamen gerileyecektir.
