Polifaji, iştahın artması ve çok yeme ile karakterize bir durumdur. Polifajiye yol açan birçok tıbbi durum vardır. Özellikle diyabete bağlı olarak çok yeme hastalığı oluşmaktadır.
Bu yazıda; polifaji nedir, polifajinin nedenleri nelerdir, çok yeme hastalığı belirtileri nelerdir, polifaji tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtlarını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Polifaji (polyphagia), açlığın artması veya iştahın artmasını tarif ederken kullanılan tıbbi terimdir. Hiperfaji ile eş anlamlıdır.
Polifaji, direkt olarak bir hastalık değildir. Çoğu zaman altta yatan bir duruma bağlı olarak ortaya çıkar. Daha çok bir belirti olarak değerlendirilmelidir. Diyabetin 3 ana belirtisinden biridir.
Polifajiye sahip hastalar bu durumu şu sözlerle ifade eder:
|
Fiziksel aktivitelerden veya egzersizlerden sonra açlık duygusu hissedebilirsiniz. Polifajide ortaya çıkan durum bundan daha farklıdır.
Açlık hissi yemek yedikten sonra kaybolur. Polifajiye sahip kişiler yemek yese de açlık hissinden ve yemek yeme ihtiyacından kurtulamaz.
Polifajiye sahip kişilerin birçoğunda endokrin sisteme ait bir problem vardır. Hormon sisteminde yaşanan aksaklıklar nedeniyle açlık hissi bastırılamaz.
Bazı hastalarda ise psikiyatrik problemlerle ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Depresyon veya anksiyete hastalarında aşırı yeme hastalığı daha sık görülür.
Polifaji tedavisi, altta yatan tıbbi nedenin tespit edilmesi ve nedene yönelik tedavilerin yapılması ile sağlanır. İştah artışınız ve bastırılamaz açlığınız varsa, bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Polifaji ya da halk arasında bilinen adıyla aşırı yeme hastalığı, birçok tıbbi nedene bağlı olarak ortaya çıkan bir belirtidir.
Polifajiye neden olan hastalıkların çoğu hormon sistemi ile ilgilidir. Altta yatan hastalığın tespiti ile hiperfajinin tedavisi kolaylıkla yapılabilmektedir.
Polifaji nedenleri şunlardır:
Hipoglisemi
Hipoglisemi, kan şekerinin düşüklüğü anlamına gelir. Özellikle diyabet hastalarının sık sık yaşadığı bir durumdur. Tüm bireyler hayatlarının bir döneminde hipoglisemi atağı geçirebilir.
Kan şekeriniz düşükse sürekli açlık hissedebilirsiniz. Bu yüzden sürekli bir şeyler yemek isteyebilirsiniz. Bu durum diyabetin en önemli belirtilerinden biridir.
Hipogliseminin belirtileri şunlardır:
- Soğuk terleme
- Titreme veya sallanma
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Konsantrasyon güçlüğü
- Kişilik değişiklikleri
Hipertiroidi
Hipertiroidi, tiroit bezinin çok hızlı çalıştığı ve fazla tiroit hormonu ürettiği hastalıktır. Tiroit hormonları, metabolizmayı kontrol eden en önemli hormonlardan biridir.
Fazla tiroit hormonunun salgılanması, vücut metabolizmasının artmasına ve daha fazla enerji harcanmasına yol açar. Bu nedenle sürekli bir açlık hissi oluşabilir.
Hipertiroidi belirtileri şunlardır:
- Kilo kaybı
- Sinirlik
- Saç dökülmesi
- Uykusuzluk
- Terleme
Polifaji nedenleri arasında hipertiroidinin önemli bir yeri vardır. Çok yeme ve fazla iştah nedeniyle hastaneye başvuran hastalarda tiroid hormonları bakılmalıdır.
Premenstrüel Sendrom (PMS)
Bir kadının aylık döngüsündeki hormon değişiklikleri nedeniyle polifajinin ortaya çıktığı görülebilir. Adetten hemen önceki haftada premenstrüel sendrom belirtileri yaşayan kadınlarda bu durum daha sıktır.
Premenstrüel dönemde östrojen ve progesteron hormon düzeyinde ani yükselmeler ve serotonin düzeyinde azalma görülür.
Bu durum karbonhidrat ve yağ içeren besinlere karşı yoğun istek oluşumuna yol açabilir. Premenstrüel sendrom belirtileri şunlardır:
- Sinirlilik
- Ruh hali değişiklikleri
- Yorgunluk
- İshal
- Ateş basması
Uykusuzluk
Vücutta açlığı düzenleyen bazı hormonlar vardır. Uyku; açlık ve tokluk döngüsünü düzenleyen bu hormonların kontrol edilmesi üzerinde etkisi vardır.
Uykusuz kalmak, açlığın artışına ve daha kalorili yiyeceklerin tercih edilmesine neden olur. Uyku apnesi ve diğer uyku bozuklukları polifajiye neden olabilir.
Uykusuzluğu şu belirtiler ile farkedebilirsiniz:
- Gündüz vakti uyku isteği
- Ruh hali değişiklikleri
- Hafıza problemleri
- Konsantrasyon güçlüğü
- Performans düşüklüğü
Stres
Stresli durumlarda vücudunuzda kortizol adı verilen hormon daha fazla salgılanır. Kortizol hormonu pek çok sistemi ve hormonu etkiler.
Etkilerinden biri de metabolizma hormonlarının salgısını arttırmaktır. Bu durum daha fazla açlık çekmenize ve iştahınızın artışına neden olabilir.
Stres veya endişeye sahipseniz, bulunduğunuz duruma duygusal bir tepki olarak aşırı yeme eğilimi sergileyebilirsiniz.
Bazı kişilerde strese karşı bilinçli olarak veya bilinçsiz olarak daha fazla yemek yeme yanıtı oluşabilir. Bunun nedeni olumsuz duygularla başa çıkma zorluğudur.
Yoğun strese bağlı olarak şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Enerji eksikliği
- Açıklanamayan ağrılar
- Uykusuzluk
- Sık sık enfeksiyon geçirmek
- Karın ağrısı
Depresyon veya Anksiyete
Polifaji nedenleri arasında depresyon veya anksiyetenin önemli bir yeri vardır. Bu tarz psikiyatrik rahatsızlıklara bağlı olarak iştah artışı ortaya çıkabilir.
Bazı depresyon hastalarında iştah artışı ve bu duruma paralel olarak çok yeme hastalığı ortaya çıkabilmektedir.
Depresyonun bazı belirtileri şunlardır:
- Depresif duygu durum halii
- Karamsarlık hali
- Enerji eksikliği
- Dış uyaranlara karşı isteksizlik
- Performansta azalma
- Uyku artışı veya uykusuzluk
Yetersiz ve Dengesiz Beslenme
Diyetinizdeki yanlışlıklar nedeniyle sürekli açlık hissi duyabilirsiniz. Beyaz ekmek veya fast food gibi sağlıksız içerikli yemekler yerseniz, yemeği yedikten sonra tekrardan aç hissedebilirsiniz.
Bu durumun nedeni, fastfood türevi yiyeceklerde yeterince lif ve protein bulunmamasıdır. Lif ve protein içeriği yüksek besinlerle beslenmelisiniz.
Diyetinizde şu besinlere yer vermelisiniz:
- Meyve
- Sebzeler
- Kepekli tahıllar
- Yağsız et ve balık
Yeterince besleyici olmayan besinlerle beslenmenin sonucunda şu belirtileri yaşayabilirsiniz:
- Kilo alımı veya kaybı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Saç dökülmesi
- İltihaplı diş etleri
- Konsantrasyon güçlüğü
Diyabet Hastalığı
Polifaji, diyabet hastalığının en önemli belirtilerinden biridir. Diyabet hastalığınız varsa, vücutta ya insülin üretilemez ya da insülin uygun şekilde kullanılamaz.
Bu nedenle glikoz kan dolaşımında daha uzun süre kalır ve hücre içine girmez. Hücrelerin düzgün çalışması için enerjiye ve glikoza ihtiyacı vardır.
Hücreler yeterince glikoz alamazsa, sürekli açlık duyabilirsiniz. Bastırılamayan açlık hissi, sürekli yeme ihtiyacı en önemli belirtilerdir.
Diyabet belirtileri şunlardır:
- Sık sık idrara çıkma
- Susuzluk hissi
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Görme bulanıklığı
- Yaraların yavaş iyileşmesi
Şeker hastalığına sahip kişilerde ilk ortaya çıkan belirtilerden birinin polifaji olduğu unutulmamalıdır.
Diğer Nedenler
Polifajiye yol açan durumlar bunlarla sınırlı değildir. Aşırı iştaha ve çok yemeye yol açan diğer nedenler şunlardır:
- Bulimia nevroza
- Yeme bozuklukları
- Kortikosteroid kullanımı
- Bazı psikiyatrik hastalıklar
- Kleine-Levin Sendromu
- Preder-Willi Sendromu
Polifajiye bağlı olarak görülen ana belirtiler şunlardır:
- Bastırılamayan açlık hissi
- Sürekli yeme ihtiyacı
- Yemek yedikten sonra dahi aç hissetmek
- İştah artışı
Polifajiyi tarif etmek için hastaların ifade ettiği belirtiler bunlardır. Hastalarda birçok farklı belirti de ortaya çıkmaktadır.
Polifajinin belirtileri çoğu zaman altta yatan hastalıklara bağlıdır. Bir üst bölümde polifajinin nedenleri ve bu nedenlere bağlı belirtileri detaylı şekilde açıkladık.
Polifajiye bağlı belirtiler yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve tıbbi destek almalısınız.
Doktorunuz şikayetlerinizi dinleyecek ve size bazı sorular sorarak ayrıntılı tıbbi öykünüzü alacaktır. Bu sorulardan bazıları şunlardır:
|
Doktorunuz bu ve buna benzer sorular sorarak polifajiye yol açan nedeni tespit etmeye çalışacaktır. Ayrıca bazı fizik muayene testleri de yapacaktır.
Daha sonra sizlerden bazı laboratuvar testleri yaptırmanızı isteyecektir. Bu testlerden bazıları şunlardır:
- Tam kan testi
- Kan biyokimyası
- Tam idrar testi
- Tiroit hormonu testleri
Yapılan testler ve hasta öyküsü neticesinde polifajiye yol açan hastalık büyük oranda tespit edilmektedir. Altta yatan hastalığın tespitinden sonra tedavi adımına geçilecektir.
Polifaji tedavisi, altta yatan hastalığın tespit edilmesi ve tespit edilen hastalığın tedavi edilmesi ile sağlanır. Doktorunuz altta yatan hastalığı tedavi etmeye odaklanacaktır.
Diyabet, hipertiroidi ve premenstrüel sendrom gibi polifajiye neden olan tıbbi problemler ilaçlar ile tedavi edilebilmektedir.
Sağlıksız beslenme nedeniyle polifaji tedavisi görmeniz gerekebilir. Sağlıklı bir diyet ve uygun egzersiz planı ile belirtileriniz zamanla azalacaktır.
Polifajiye neden olan durum depresyondan veya anksiyeteden kaynaklanıyorsa, doktorunuz sizi bir psikiyatri uzmanına sevkedecektir.
Psikiyatri uzmanı hastalığınızın şiddetine göre şu tedavi seçeneklerinden birini seçecektir:
- Psikoterapi
- Bilişsel davranışçı terapi
- Anksiyolitik ilaçlar
- Antidepresanlar
| Polifaji tedavisi için altta yatan hastalığın tedavisi yapılmalıdır. Altta yatan tıbbi patoloji tedavi edilirse, kısa bir süre sonra çok yeme problemi ortadan kalkacaktır. |
Sağlıklı yaşam tarzı, yeterli ve dengeli beslenme, sağlıklı uyuma ve uygun egzersizler ile aşırı yeme probleminin daha hızlı çözülmesini sağlayabilirsiniz.
