Dorsalji; sırt bölgesinde bulunan kaslar, kemikler veya diğer dokularda meydana gelen yaralanma veya hastalıklardan ötürü oluşan ağrılara verilen isimdir.
Bu yazıda; dorsalji nedir, dorsaljinin nedenleri ve risk faktörleri nelerdir, dorsalji belirtileri nelerdir, dorsalji tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Dorsal kelimesi latince kökenli bir kelimedir ve “sırt” anlamına gelir. Dorsalji ise çeşitli nedenler sonucunda sırtta oluşan ağrıya verilen genel bir isimdir.
Dorsalji (dorsalgia); sırt bölgesinde bulunan kaslar, kemikler veya diğer dokularda meydana gelen yaralanma veya hastalıklardan ötürü oluşan ağrıdır. Kelime karşılığı sırt ağrısıdır.
Dorsaljiye yol açan dokular şunlar olabilir:
|
Sırt bölgesinde ortaya çıkan ağrı farklı şekillerde ifade edilebilir. Yüzeyel veya derin, sırtın bir bölümünde bulunan (lokalize), yaygın, ani başlayan (akut) veya uzun süreli (kronik) ağrı şeklinde olabilir.
Dorsaljinin oluşmasına yol açan onlarca farklı neden bulunmaktadır. Genellikle nedenlerin bir kombinasyonu sonucunda sırt ağrısı ortaya çıkar. Nadiren tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Dorsalji tüm dünyada doktora başvuruların en yaygın nedenlerinde biridir. İnsanların çoğu hayatlarının bir döneminde sırt ağrısı çekerler.
Sırt ağrısı omurga seviyesine göre farklı bölgelerde bulunabilir. Omurganın belirli bölümlerine bağlı olarak 6 tip dorsalji vardır. Bunlar:
- Servikal (boyun)
- Servikotorasik
- Torasik (göğüs)
- Torakolomber
- Lomber (bel)
- Lumbosacralis
Dorsaljinin ciddiyeti, altta yatan nedene ve etkilenen omurga bölümüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Sırt ağrısının nedenini doğru bir şekilde belirlemek tedavi için en önemli adımdır.
Dorsalji; köken aldığı seviye, ağrının hızı ve köken aldığı dokulara göre çeşitlere ayrılmaktadır. Genellikle omurga seviyelerine göre çeşitlere ayrılır.
Dorsaljinin omurga seviyelerine göre çeşitleri ve açıklamaları şunlardır:
| Servikal | Dorsaljinin en sık görüldüğü bölgelerden biridir. Servikal bölgede (boyun bölgesi) ortaya çıkan ağrıyı tanımlar. Servikal omurgadaki sinir köklerinin etkilenmesine bağlı olarak kollar, eller ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma ortaya çıkabilir. |
| Servikotorasik | Servikotorasik veya servikodorsal, boyun ve üst göğüs bölgesinden köken alan sırt ağrılarını tanımlamak için kullanılır. |
| Torasik | Göğüs kafesinin hemen arkasına düşen bölümde ortaya çıkan ağrılar için torasik dorsalji ifadesi kullanılır. |
| Torakolomber | Göğüs ve bel bölgesinin birleşimindeki omurga alanında ortaya çıkan ağrılar torakolomber olarak isimlendirilir. Bu bölge insan omurgasının zayıf bölümlerindendir ve pek çok ağrının ortaya çıktığı bir bölümdür. |
| Lomber | Dorsaljinin en yaygın tip lomberdir. Lomber bölge, insan vücudunun bel bölgesidir. Bu bölge insan vücudunun en sık kullanılan bölümlerinden biridir ve zamanla yıpranmaya bağlı olarak ağrı oluşumları ile karşılaşılır. |
| Lumbosakral | Bel bölgesi ile kuyruk sokumu bölgesini tarif etmek için lumbosakral ifadesi kullanılır. Lomber bölgeye göre daha az sıklıkta ağrı gelişir. |
Dorsaljinin sınıflandırılması için farklı seçenekler mevcuttur. Bu seçeneklerden biri de ağrının süresine göredir.
Ağrı süresine göre dorsaljinin tipleri şunlardır:
- Akut: 6 haftadan daha kısa süreli
- Subakut: 6 ila 12 hafta arasında
- Kronik: 12 haftadan daha uzun süreli
Sırt ağrısının ortaya çıkmasına yol açabilecek dokulara göre de çeşitlendirme yapılabilmektedir. Dorsaljiye yol açan dokular şunlar olabilir:
- Omurga kemikleri
- Sırt kasları
- Sırt bölgesindeki tendonlar
- Sırt bölgesindeki bağlar
- Çeşitli sinirler
Dorsaljinin tiplendirilmesi oldukça önemlidir. Altta yatan nedenin tespit edilebilmesi ve nedene yönelik tedavi adımlarının uygulanabilmesi için dorsaljinin çeşitleri bilinmelidir.
Sırt bölgesinde ağrıya neden olabilecek birçok farklı neden vardır. Bu nedenlerden bazıları kemiklerden kaynaklıyken bazıları kaslardan kaynaklıdır.
Vücudun günlük hareketleri ve uygun olmayan vücut duruşu gibi nedenler de dorsaljinin oluşumuna yol açabilir.
Dorsalji nedenleri şunlardır:
- Tekrarlayan ağır kaldırmalar
- Ani ve uygun olmayan hareketler
- Kas kasılmaları
- Disk hasarı
- Disk şişmesi veya yırtılması
- Osteoartrit
- Spinal stenoz
- Artrit oluşumuna yol açan hastalıklar
- İskelet düzensizlikleri
- Skolyoz
- Osteoporoz
- Omurga kırıkları
- Travmalar
- Spondilozlar
- Çeşitli enfeksiyonlar
- Miyofasiyal ağrı sendromu
- İç organlardan yansıyan ağrılar
- Çeşitli tümörler
- Omurgaya metastaz yapmış tümörler
- Psikolojik travmalar
Dorsaljiye yol açan onlarca farklı neden bulunmaktadır. Bazı nedenler yaş guruplarına göre daha sık ortaya çıkabilmektedir.
Dorsaljinin yaş gruplarına göre en sık nedenleri şunlardır:
| Çocukluk dönemi |
|
| Adölesan dönem |
|
| Erişkin dönem |
|
| Yaşlılık dönemi |
|
Dorsaljiye yol açan bir diğer önemli neden de strestir. Stres faktörlerine bağlı olarak omurganın her iki yanındaki kaslar gerilebilir ve buna bağlı olarak ağrı oluşabilir.
Sırt ağrısı her yaştan ve her cinsten insanı etkileyen genel bir sağlık problemidir. Doktora başvuruların en sık nedenlerinden biridir.
Kişilerde bazı faktörlerin bulunması dorsalji gelişme ihtimalini arttırır. Bu faktörler dorsaljinin risk faktörleridir.
Dorsaljinin oluşma ihtimalini arttıran risk faktörleri şunlardır:
- İleri yaş
- Fazla ağırlık kaldırmak
- Yanlış şekillerde ağırlık kaldırmak
- Dengesiz hareketler
- Egzersiz eksiklikleri
- Kas ve kemik hastalıklarına sahip olmak
- Çeşitli psikolojik koşullara sahip olmak
- Dengesiz beslenmek
- Kalsiyum eksiklikleri
- Sigara tüketimi
Yetersiz ve dengesiz beslenmek, ağırlık kaldırırken yanlış tekniklerin kullanılması ve gereğinden fazla ağırlık kaldırılması nedeniyle dorsaljinin oluşma ihtimali artmaktadır.
Dorsaljiye bağlı olarak ortaya çıkacak belirtiler, altta yatan nedene ve kişinin özelliklerine bağlı olarak değişiklikler gösterebilmektedir.
Dorsaljinin yaygın belirtileri şunlardır:
|
Dorsaljiye bağlı olarak ortaya çıkan ağrı hareket ile artar ve dinlenmekle azalır. Eğilme, kaldırma, ayakta durma veya yürümek ile kötüleşen bir ağrı paterni vardır.
Dorsalji oluşumuna yol açan neden kas kasılmaları olabilir. Kas kasılmaları genellikle bir hafta içerisinde geçen ağrılar ile karakterizedir.
Diğer bir önemli belirti ise, ellerde ve kollarda uyuşmadır. Sinir hasarı veya sıkışmasına bağlı olarak ellerde, kollarda veya ayaklarda karıncalanma ve uyuşma ile karşılaşılır.
Dorsaljiye bağlı olarak ortaya çıkan sırt ağrılarının çoğu birkaç hafta içerisinde ev tedavileri ve kişisel bakım önerileri ile yavaş yavaş iyileşir.
Sırt bölgenizdeki ağrılarınız uzun süreliyse ve giderek artma eğilimindeyse bir doktora gitmeniz faydalı olacaktır. Özellikle şu belirtilere sahipseniz kısa sürede bir doktora görünmelisiniz:
- Şiddetli ağrılar
- Dinlenme ile geçmeyen ağrılar
- Ağrı, dizlerinize veya ayaklarınıza ulaşıyorsa
- Ellerde, kollarda veya ayaklarda uyuşmalar veya hissizlik
- Ateş yüksekliğinin eşlik etmesi
- Açıklanamayan kilo kaybı
Doktorunuz şikayetlerinizi dinleyecek ve ön teşhisine bağlı olarak sizlere bazı sorular soracaktır. Sonrasında muayenenizi yapacaktır.
Bazı durumlarda ek testler ve görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir. Bunlar:
- Kan testleri
- Hormon testleri
- İdrar testi
- Röntgen
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
Yapılacak muayeneler, testler ve görüntülemeler ışığında dorsaljiye yol açan neden tespit edilecektir. Daha sonra nedene yönelik tedavi adımlarına geçilecektir.
Dorsaljinin tedavisi için öncelikle altta yatan neden bilinmelidir. Yazımızın önceki bölümlerinde değindiğimiz üzere, bu ağrıya yol açabilecek onlarca farklı neden mevcuttur.
Doktorunuz altta yatan nedeni teşhis edecek ve sonrasında altta yatan nedene yönelik tedavi adımlarını uygulayacaktır.
Dorsalji tedavisinde uygulanacak adımlar konusunda şunları bilmelisiniz:
|
Dorsalji tedavisi için egzersizler önemli bir yer tutar. Doktorunuz ağrılarınızı giderecek ilaçlarla beraber sizlere egzersiz önerilerinde de bulanacaktır.
Egzersiz tedavisi şunları içerebilir:
- Masajlar
- Germe egzersizleri
- Gevşeme egzersizleri
- Tetik nokta egzersizleri
- Isı uygulamaları
- Omurga manipülasyonları
Egzersizlerin yanı sıra kuvvetlendirme çalışmaları ve yürüyüş de önerilebilir. Doktorunuzun önerilerine kulak vermeniz oldukça önemlidir.
Bazı durumlarda daha ciddi tedavi yaklaşımları gerekebilir. Bel fıtığı, travmalar, osteoporoz vs gibi hastalıklar için farklı tedavi seçenekleri gündeme gelebilir.
Dorsaljinin nedenine bağlı olarak son basamak tedavi olarak cerrahi tedaviler uygulanabilir. Çeşitli ameliyatlar ile altta yatan nedenin tedavi edilmesi amaçlanabilir.
Dorsalji tedavisi büyük oranda altta yatan nedene bağlıdır. Doktorunuz altta yatan nedeni tespit edecek ve nedene yönelik tedavi adımlarını uygulayacaktır.
Dorsaljinin oluşmasına yol açan nedenleri bilerek ve risk faktörlerine yönelik koruyucu yaklaşımlar sergileyerek dorsaljiyi önleyebilirsiniz.
Dorsaljiyi önlemek için şu önerileri uygulayabilirsiniz:
- Düzenli olarak düşük seviyede aerobik egzersizler yapabilirsiniz.
- Sırtınızı zorlayacak işlerden uzak durmalısınız.
- Cisimleri kaldırırken dikkatli olmalısınız.
- Sırt kaslarınızı kuvvetlendirmek için egzersizler yapmalısınız.
- Yürüş ve yüzme en etkili egzersizler arasındadır.
- Esnekliğinizi arttırmak için egzersizler yapmalısınız.
- Sağlıklı kilonuzu korumalısınız.
- Fazla kilolarınızdan kurtulmalısınız.
- Sigarayı ve alkolü bırakmalısınız.
- Sırtınıza en uygun yatakta uyuyunuz.
Dorsaljiyi önlemenin en etkili yöntemlerinden biri, ağırlık kaldırırken gerekli teknikleri bilmek ve fazla ağırlık kaldırmamaktır.
Sırt ağrısının çok yaygın bir problem olduğunu bilmelisiniz. Genellikle birkaç hafta içerisinde geçen sırt ağrıları meydana gelmektedir. Daha uzun ve daha ciddi ağrılar için doktorunuza danışınız.
Dorsalji tedavisi için duruş bozukluklarını düzeltiniz. Doğru oturma ve doğrulma tekniklerini öğreniniz. Ağır yük kaldırmamaya özen gösteriniz.
