Fibula kemiği kırığı, bacakta yer alan ve vücut ağırlığını taşıma görevi bulunan fibula kemiğinin kırığına verilen isimdir. Bacak bölgesine gelen travmalar neticesinde kırılır. Tedavisi için uzun bir süreç gerekebilir.
Bu yazıda; fibula kemiği kırığı nedir, fibula kırığının tipleri nelerdir, tedavisi nasıl yapılır, fibula kırığının iyileşme süreci ne kadar sürer, fizik tedavi ve rehabilitasyonu nasıl yapılır gibi soruların kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
Fibula kemiği, bacakta tibia adlı kemik ile birlikte bulunan iki kemikten biridir. Ayak bileğini ve bacak kaslarını destekler ve vücudun stabilitesine yardımcı olur. Baldır kemiği olarak da bilinir.
Tibiaya paralel uzanır. Bacağın dış kısmında bulunur. Asıl yükü taşıyan kemik tibiadır, fibulanın temel görevi desteklemek ve stabilize etmektir.
Fibula kemiğinin alt ucu ayak bileği ile, üst ucu ise diz ile eklem yüzü oluşturur. Bulunduğu konum ve görevi itibariyle insan vücut ağırlığının %17’sini taşır.
| Fibula kemiğine gelen travmalar neticesinde kırık oluşabilir. Fibula kemiği kırığı çoğu zaman tibia kırığı ile birliktedir. Bazı travmalarda tek başına kırıldığı da görülür. |
Fibula kemiği kırığı oluşumuna yol açacak bazı nedenler şunlardır:
- Yüksekten atlama
- bacağın dış tarafına gelen darbe
- Ayak bileğinin burkulması
- Araç içi trafik kazası
Fibula kemiği bacağın dış bölgesinde bulunur. Bu bölgeye denk gelen travmalar neticesinde fibula kemiği kırığı oluşur.
Fibula kemiği ince ve uzun kemiklerden biridir. Fibula kemiği kırığı herhangi bir noktada oluşabilir. Kırığın tipi üzerine gelen travmanın şiddetine ve bölgesine göre değişiklik göstermektedir.
Fibula kemiği kırığı tipleri şunlardır:
| Lateral malleol kırığı | Ayak bileğinin dış kısmında yer çıkıntıya lateral malleol adı verilir. Bu bölge fibula kemiğinin alt ucudur. Ayak burkulması veya travma ile lateral malleol kırığı oluşabilir. |
| Fibula kafa kırığı | Fibula kemiğinin üst ucu dize yakındır. Bu bölgede meydana gelen kırıklar fibula başı kırığı olarak adlandırılır. Yüksekten düşme nedeniyle oluşabilen kırık tipidir. |
| Avülsiyon kırığı | Avülsiyon kırığı, kopma kırığı anlamına gelmektedir. Bir tendona veya ligamente bağlı olan fibula parçasının çekilerek kopması sonucunda ortaya çıkan kırık tipidir. |
| Stres kırığı | Bir kemik üzerine sürekli olarak uygulanan travmalar sonrasında ortaya çıkan kırıklar stres kırıklarıdır. Travmatik koşu ve yürüyüşler nedeniyle fibulanın stres kırıkları meydana gelebilir. |
| Fibula şaft kırığı | Bacağın orta bölgesine gelen travmalar neticesinde fibula gövdesinde meydana gelen kırık tipidir. |
Stres kırıkları dışında kalan fibula kemik kırığı tipleri travmaya bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Dışarıdan gelen bir travma veya kemiğin dayanabileceğinden fazla yük bindirilmesi nedeniyle oluşur.
Diğer kemiklerde olduğu gibi fibula kemiği kırığında da asıl etken travmadır. Özellikle dışarıdan gelen travmalar nedeniyle fibula kemiği kırığı oluşur.
Fibula kırığının nedenleri şunlardır:
- Yüksekten atlama
- Yüksekten düşme
- Bacağın dış tarafına gelen darbe
- Ayak bileğinin burkulması
- Araç içi trafik kazası
- Araç dışı trafik kazası
- Bilinçsiz koşu veya yürüyüş
- Çeşitli kemik hastalıklarına sahip olmak
Fibula kırığı daha çok alt uçta oluşur. Lateral malleol kırığı olarak bilinen bu kırık türü büyük çoğunlukla ayak bileğinin burkulması ile oluşur.
Fibula kemiği kırığı, özellikle zıplamalı sporlarda daha çok görülür. Futbol, basketbol ve atlama gibi sporlarda daha dikkatli olunmalıdır.
Fibula kemiği kırığı örnekleri – https://Saglik.li
Kırık belirtileri genellikle benzerdir. Fibula kemiği kırığı belirtileri arasında aniden ortaya çıkan acı ve şişme önemli yer tutar.
Fibula kemiği kırığının tüm belirtileri şunlardır:
- Bacakta aniden ortaya çıkan acı
- Acı bölgesinde şişme
- Kırık noktasında hassasiyet
- Kırık noktasında kanama veya morarma
- Bacağın dış kısmında şekil bozukluğu
- Bacak üzerine baskı uygulanması ile artan ağrı
Kırığın ani bir travmaya bağlı olarak gelişmesi durumunda kırık anında ses çıkabilir. Damar veya sinir yaralanması olursa, kırığın alt bölgesinde uyuşma, karıncalanma ve soğukluk meydana gelebilir.
Stres kırığı gibi uzun sürede gelişen kırık durumunda, etkilenen bacağın üzerine baskı uygulandığında ağrının arttığı görülür. İlerleyen süreçte ağrı dayanılmaz hale gelebilir.
Bacağına travma uygulanmış kişiler herhangi bir semptom yaşarsa sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır. Doktorunuz şikayetlerinizi ve hikayenizi dinleyecek ve tanınız için bazı uygulamalar yapacaktır.
Yapılacak ilk uygulama fiziksel muayene ve göz ile kontroldür. Fiziksel muayeneniz esnasında fibula kemiği kırığı hakkında yeterince bilgi toplanabilir. İleri dereceli kırıklarda gözle bakı esnasında dahi teşhis edilebilir.
|
Fibula kemiği hakkında daha fazla detayı anlayabilmek için röntgen çekilmesi gerekmektedir. Kırığı yeri, tipi, düzeyi, eklem hasarı gibi detaylar röntgen ile öğrenilebilir.
Fibula kemiği ile beraber yumuşak dokuların da detaylı incelenmesi istendiğinde manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanılabilir. Bazen bilgisayarlı tomografi ile değerlendirme yapılabilir. |
Fiziksel muayene ve röntgen ile fibula kırıkları büyük oranda teşhis edilebilmektedir. Kırığın ciddiyeti ve kırığın yerine göre tedavi seçenekleri belirlenecektir.
Fibula kırığı tedavisi; kırığın ne kadar ciddi olduğuna, kırığın tipine ve kırığın yer aldığı bölgeye bağlıdır. Fibula kırığı tedavisi iki başlık altında incelenebilir:
- Kapalı (sağlam cilt – basit) fibula kırığı
- Açık (bozulmuş cilt – bileşik) fibula kırığı
Açık ve kapalı kırıkta, doktorunuz kemikleri ağızlaştırdıktan sonra bacağınızı atele veya alçıya alacaktır. Bu sayede bacağınızın hareketi önlenmiş olur ve kırık iyileşme şansı bulur.
Kapalı Fibula Kırığı Tedavisi
Fibula kemiği kırığına kapalı demek için ciltte herhangi bir bozulma olmaması gerekir. Kırık ağızları cilt içinde kalmalıdır.
Kapalı fibula kemiği kırığı tedavisinde cerrahiye ihtiyaç duyulabilir veya duyulmayabilir. Doktorunuz kemik uçlarının birbirine göre konumunu röntgen ile görecek ve değerlendirecektir.
Fibula kırığı esnasında hiza bozulmamış ise veya dışarıdan müdahale ile hizalanabilecekce ameliyata gerek yoktur. Kapalı redüksiyon ile fibula kemiği ağızlaştırılır. Daha sonra atel veya alçıya alınır.
Kapalı (basit) fibula kemiği kırığı birbirine hizalanamayacaksa ek tedaviye ihtiyaç var demektir. Doktorunuz şunları önerebilir:
| Kapalı redüksiyon | Ciltte herhangi bir kesi yapılmadan, kırığa uygun fiziksel bir müdahale ile kemik uçları hizalanır. |
| Açık redüksiyon | Kemik uçları uç uca getirilemezse cerrahi işleme ihtiyaç duyulabilir. Doktorunuz bu tür fibula kemiği kırığı için ameliyat önerebilir. |
Kapalı kemik kırığını tedavi etmek istemenin temel amacı kemiği tekrar olması gereken yere yerleştirmektedir. Ağrıyı kontrol etmek, kırığın iyileşmesi için zaman tanımak, komplikasyonları önlemek için zaman zaman gözden geçirmek ve fizyoterapi ile işlevsel hale getirmek diğer amaçlardır.
Kapalı fibula kırığı için bacağınız ve ayak bileğiniz alçı veya atel içerisinde olmak zorundadır. İyileşme süreci tamamlanıncaya kadar ayağınız alçı veya atel içerisinde kalmalıdır.
Açık Fibula Kırığı Tedavisi
Açık fibula kemiği kırığı önemsenmeli ve acil tıbbi yardım alınmalıdır. Bu tür kırıkta, kemik uçlarından biri veya birkaçı deriden dışarıya doğru çıkar.
Açık kırıklar damar ve sinir yaralanmalarına neden olabilir. Bu yüzden kısa sürede bir sağlık kuruluşuna ulaşılmalıdır. Bu tür kemik kırıkları ameliyat ile tedavi gerektirir.
Ameliyat öncesinde kısa sürede şunlar yapılacaktır:
- Kirlenen dokunun temizlenmesi
- Enfeksiyonu önlemek için dokudaki yabancı maddelerin uzaklaştırılması
- Ameliyat öncesi bacağın stabilize edilerek ek yaralanmaların önlenmesi
- Görüntüleme testleri ile gereken cerrahinin planlanması
- Tetanoz aşısının planlanması veya yapılması
- Enfeksiyonu oluşumunu engellemek için antibiyotik proflasksisinin uygulanması
Açık fibula kırığı için cerrahi yöntem gerekir. Ameliyatta fibulayı sabitlemek için iç veya dış fiksatörler kullanılır. Nispeten daha küçük kırıklarda iç fiksatörler kullanılır. Kemiği bir arada tutmak için metal implantlar kullanılır.
Şiddetli açık fibula kırıkları için dış fiksatörler kullanılabilir. Metal vidaların, implantın ve kemiğin yerinde kalması için cildin dışında yer alan sabitleyiciler gerekir.
Kemikteki eksiklikler için kemik grefti kullanılabilir. Ameliyat sonrasında iyileşmeyi sağlamak için alçı ile sabitleme yapılır.
Fibula kırığının cerrahi yöntemler ile tedavisi – https://Saglik.li
Fibula kırığının iyileşme süresi pek çok faktöre bağlıdır. Sağlık durumunuz, kırığın türü, kırığın yeri, uygulanan tedavi metodu ve komplikasyon olup olmaması fibula kırığının ne kadar sürede iyileşebileceğini belirleyecektir.
Tedaviniz bittikten sonra doktorunuz ortalama bir süreyi sizinle paylaşacaktır. Ne zaman kontrole geleceğinizi belirtecektir.
Bacağınız ve ayağınız birkaç hafta boyunca alçı veya atel içerisinde kalacaktır. Alçı çıkarıldıktan sonra bir yürüyüş botu alabilirsiniz.
İyileşme süreciniz şu faktörlere bağlıdır:
- Kırığın ciddiyeti
- Ek yaralanmanın varlığı
- Yaşınız
- Sağlık durumunuz
- Doktorunuzun önerilerini ne kadar dikkate aldığınız
- Açık veya kapalı kırık olması
- Ameliyat gerekip gerekmediği
- Fizik tedaviye duyulan ihtiyaç süresi
- Kemik iyileşmesini etkileyen hastalıklar
İyileşme süreci boyunca kemiklerinizin doğru şekilde kaynadığını görebilmek için aralıklarla röntgen çektirmeniz gerekebilir.
Fibula kemiği kırığının iyileşme süresini kısaltmak için evde uygulanabilecek ipuçları şunlardır:
|
Fibula kırığının tam olarak iyileşmesi 12-16 hafta kadar sürebilir. Bu süre pek çok değişkenden etkilenebilir.
Fibula kemiği kırığı nedeniyle bacağınız bir süre alçıya alınır. Alçı veya atel çıkarıldığında, bacağınızın zayıfladığını ve eklemlerin sertleştiğini farkedeceksiniz.
Kırılan bacağın gücünü tam olarak kazanabilmesi ve esnekliğini yeniden sağlayabilmesi için fizik tedavi ve rehabilitasyona ihtiyaç duyulacaktır.
Fizik tedavinizi yapacak uzman, sizin için en iyi tedavi planını belirlemek için çeşitli ölçümler yapacaktır. Bu ölçümlerden bazıları şunlardır:
- Eklem hareket açıklığı
- Bacağın kuvveti – gücü
- Cerrahi dokunun değerlendirilmesi
- Yürüme ve taşımanın değerlendirilmesi
- Ağrı ve ağrının toleransı
| Fibula kırığının fizik tedavisi, ayak bileğinin güçlendirilmesi ve hareket yeteneği kazandırılması ile başlar. Kırık bacağa ağırlık verilecek kadar güçlendiğinde yürüme ve basma egzersizlerine başlanır. |
Fizik tedavinin diğer parçası dengedir. Dengeli ve yardımsız yürüyebilme yeteneğinin kazandırılması için ek egzersizler yapılır. Fibula kemiğinin rehabilitasyonu ve fizik tedavisi için evde yapacağınız egzersizler de sizinle paylaşılacaktır.
Uçları ayrılmamış fibula kemiği kırığı çoğu zaman başka bir probleme yol açmadan iyileşir. Daha travmatik kırıklarda komplikasyonlar oluşabilir.
Fibula kırığının komplikasyonları şunlardır:
- Dejeneratif artrit
- Ayak bileği deformitesi
- Kalıcı sakatlık
- Uzun süren ağrı
- Sinir veya damar yaralanması
- Kas fonksiyonlarında bozulma
- Alt ekstremitenin anormal şişliği
Fibula kırıklarında komplikasyona çok az rastlanır. Birkaç ay içerisinde çoğu hasta tamamen iyileşir ve günlük aktivitelerine döner.
Hem fibula kemiği kırığı için hem de diğer vücut kemiği kırıklarını önlemek için şu önerileri dikkate almalısınız:
- Egzersiz yaparken bilek desteği olan ayakkabıları tercih edin.
- Dibi aşınan ve eski ayakkabıları değiştirin.
- Kas ve kemik sağlığı için düzenli egzersiz yapın.
- Yiyeceklerinizde yeterince D vitamini ve kalsiyum bulunsun.
- Düşmeyi önleyecek önlemler alın. Kaygan veya dağınık zemin olmamasına dikkat edin.
- Evde gece lambaları bulundurun.
- Gerekli yerlere tutunma çubukları ekleyin.
Gerekli tüm tedbirler alındığında kırıklar önlenebilir. Kırık riskini azaltmak için bu önerileri uygulamanız faydalı olacaktır.
