Hiperkeratoz, derinin dış katmanlarının kalınlaşması anlamına gelen tıbbi kelimedir. Doğuştan gelen veya sonradan ortaya çıkan nedenler sonucunda cildin dış katmanı kalınlaşabilir.
Bu yazıda; hiperkeratoz nedir, hiperkeratozun tipleri nelerdir, hiperkeratozun nedenleri ve belirtileri nelerdir, hiperkeratoz tedavisi nasıl yapılır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Hiperkeratoz, cildin dış katmanlarının kalınlaşması anlamına gelen tıbbi terimdir. İnsan cildinin herhangi bir bölümü normale göre daha kalın bir hal alabilir.
Keratin adı verilen protein vücudun pek çok dokusunda bulunur ve koruyucu rolü vardır. Keratinin en fazla bulunduğu vücut bölümleri şunlardır:
- Tırnaklar
- Saç
- Vücut kılları
- Deri
Keratin adı verilen bu protein bazı nedenler sonucunda olması gerekenden daha fazla üretilir. Bu durumda özellikle deride kalınlaşma ortaya çıkar ve bu durum hiperkeratoz olarak isimlendirilir.
Hiperkeratozun başlıca özellikleri şunlardır:
|
Hiperkeratozun ortaya çıkışı bazen genetik sebepler dolayısıyla olabilirken, bazen de çevresel etkenler sonucunda ortaya çıkabilir.
Deri kalınlaşması genellikle yaşamın ileri yıllarında gelişen nedenler sonucunda ortaya çıkar. Tanısı kolaydır ve kısa sürede tedavi adımlarına geçilebilir.
Hiperkeratozun birçok farklı tipi vardır. Çoğu vaka önleyici tedbirlerin alınması ve ilaç tedavileriyle kısa sürede iyileşebilmektedir.
Hiperkeratoz, genellikle cildin sürtünmeye ve tahrişe karşı oluşan tepkisi sonucunda ortaya çıkar. Ellerde ve ayaklarda ortaya çıkan nasır veya kornlar aslında hiperkeratozun birer şeklidir.
Hiperkeratozun oluşumuna yol açan keratin, sert bir protein türüdür ve cildin dış etkenlerden korunmasına aracılık eder.
Hiperkeratoz tipleri şunlardır:
| Nasır |
Hiperkeratozun en bilindik çeşididir. Genellikle ayak tabanında veya ayak parmakları üzerinde oluşur. Bazen ellerde de oluşabilmektedir.
Cildin uzun süre basınç ve sürtünmeye maruz kalması sonucunda nasır oluşmaktadır. Nasırın olduğu bölümde kalınlaşmış cilt alanları belirgindir. |
| Korn |
Genellikle ayak parmaklarının arasında oluşan bir cilt lezyonu türüdür. Nasıra göre biraz daha yumuşaktır.
Dış halkası daha sert, iç bölümü daha yumuşaktır. Yanlış ayakkabı seçimine bağlı olarak ortaya çıkabilir. |
| Egzema | Egzema; kuru ve pullu bir cilt yapısının meydana geldiği bir durumdur. Ortaya çıkış nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel etkenlerin sonucu olarak ortaya çıktığına inanılıyor. |
| Psöriazis |
Sedef hastalığı (psöriazis), inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Deri hücreleri, olması gerekene göre çok daha hızlı bir şekilde çoğalır.
Ciltte hiperkeratotik, pullu ve sedefi renkte plaklar oluşur. Özellikle deride, kıllı bölgelerde ve tırnaklarda ortaya çıkmaktadır. |
| Aktinik keratoz |
Genellikle çok fazla ultraviyole ışığa maruz kalan vücut bölümlerinde ortaya çıkan küçük, kırmızımsı ve pullu lezyonlardır.
Aktinik keratozun oluşmasında güneş ışığına fazla maruz kalmak en yaygın nedendir. |
| Seboreik kereatoz |
Özellikle yetişkinlerde ortaya çıkan iyi huylu cilt lezyonlardır. Kahverengi veya siyah renkte lekeler oluşabilir.
Seboreik keratozun görüldüğü vücut bölümleri şunlardır:
Seboreik keratoz, bir cilt kanseri tipi değildir. Görünümü nedeniyle kanserli lezyonlar olarak algılanabilir. |
| Epidermolitik hiperkeratoz |
Doğumdan itibaren görülen cilt lezyonlarıdır. Yenidoğanlarda kırmızımsı bir cilt yapısı ve kabarcıklar ile karakterizedir. Epidermolitik hiperkeratozun iki farklı tipi vardır:
|
| Keratosis pilaris |
Halk arasında “tavuk eti cildi” olarak tanımlanır. Büyük oranda zararsızdır. Genellikle üst kolda ortaya çıkar. Bacaklarda ve kalçalarda da görülebilir.
Deride olması gerekene göre daha fazla protein bulunması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. |
| Foliküler hiperkeratoz | Genellikle orta yaşlı veya ileri yaştaki yetişkinlerin yüzünde tek bir yumru olarak ortaya çıkar. Görünüm itibariyle kanseri andırsa da, iyi huylu lezyonlardır. |
Hiperkeratozun ortaya çıkışına yol açan bir dizi çevresel faktör bulunmaktadır. Hiperkeratoza yol açabilen dış nedenler şunlardır:
- Aşırı basınç
- Sürekli yaralanma
- İltihaplanma
- Cildin tahriş olması
Belirli bir cilt bölgesinin sürekli olarak tahriş olması veya sürekli olarak aşırı basınca maruz kalması sonucunda hiperkeratozun oluştuğu görülebilir.
Vücut, sürekli tahriş olan veya sürekli aşırı basınca maruz kalan bölgeyi koruma altına almak isteyecektir. Bu nedenler ekstra keratin ürertilmektedir.
Keratin miktarı artan doku sertleşecek ve farklı bir doku yapısına dönüşecektir. Bu durum hiperkeratozun oluşum mekanizmasıdır.
Hiperkeratoz oluşumuna yol açan diğer bir neden de kalıtsal etkenlerdir. Gen yapısındaki bozukluklar nedeniyle keratin üretimi normale göre daha fazla olabilir ve bu durum birçok vücut bölümünde hiperkeratoza yol açabilir.
Hiperkeratozun çeşitli belirtileri olabilir. Ortaya çıkacak belirtiler hiperkeratozun çeşidine ve ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir.
Hiperkeratoz belirtileri şunlar olabilir:
|
Hiperkeratozun ana belirtisi sürekli basınca veya tahrişe maruz kalan cilt bölgesinde kalınlaşmadır. Kalınlaşma düzeyi basıncın düzeyine veya süresine göre değişiklik gösterebilir.
Hiperkeratozun çeşitlerinden bazıları ağrılı olabilir. Ağrılı olan hiperkeratoz tipleri şunlardır:
- Nasır
- Korn
Hiperkeratozun diğer çeşitleri genellikle ağrılı değildir. Cilt lezyonlarının tedavi edilmemesi nedeniyle ilerleyen aşamalarda ağrı veya enfeksiyon gelişebilir.
Hiperkeratoz lezyonlarının bazıları kanserli büyümelere benzer, ancak çok büyük bir oranda iyi huylu cilt lezyonlardır. Cilt lezyonları hakkında daha fazla bilgi almak için doktorunuzla konuşmalısınız.
Hiperkeratoz şu semptomlara yol açıyorsa yakın zamanda bir doktora muayene olmalısınız:
- Ağrı oluşturuyorsa
- Rahatsızlık veriyorsa
- Sürekli olarak kaşınıyorsa
- Kızarık veya şişse
- İrin dolduysa veya apseleştiyse
- Enfekte bir görünüme sahipse
| Cildinizin herhangi bir bölümünde ortaya çıkan kalınlaşma için doktora gitmeniz faydalı olacaktır. Kalınlaşma düzeyi artıyorsa ve ek belirtileriniz varsa yakın zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. |
Doktorunuz öncelikle şikayetlerinizi dinleyecek ve tıbbi öykünüzü alacaktır. Ciltteki kalınlaşmaya yol açan nedenleri belirlemek için bazı sorular soracaktır.
Daha sonra fiziksel muayenenizi yapacak ve cilt kalınlaşmasını detaylı olarak inceleyecektir. Daha sonra lezyonun özelliğine göre bazı tanı testleri yaptırmanız gerekebilir.
Doktorunuz sizlerden şu testleri yaptırmanızı isteyebilir:
- Tam kan testi
- Kan biyokimyası
- Çeşitli hormon testleri
- Çeşitli görüntüleme testleri
- Cilt biyopsisi
Hiperkeratoz çeşitlerinden bazıları için deri biyopsisi yapılması gerekebilir. Kanserli bir görünüme sahip cilt lezyonları için patolojik örnekleme yapılması önemlidir.
Hiperkeratozun teşhisi büyük oranda fiziksel muayene ile yapılmaktadır. Bazı noktalarda ayırıcı tanı testlerine ihtiyaç duyulabilir.
Hiperkeratoz tedavisi büyük oranda lezyonun hangi formda olduğuyla ilgilidir. Lezyonun çeşidine ve özelliklerine göre tedavi seçenekleri değişebilmektedir.
Hiperkeratoz tipine göre uygulanabilecek tedavi seçenekleri şunlar olabilir:
| Nasır ve korn |
Nasır ve kornlar genellikle cilt tahrişine yol açan bir neden sonucunda oluşur. Cilt tahrişine yol açan kaynak giderildiğinde zamanla kaybolurlar.
Nasır ve kornlar için şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
Bazı durumlarda nasır veya kornların kesilerek çıkarılması gerekebilir. Bu işlemi bir doktorun yapması gerekir, evde nasır veya kornu kesmeye çalışmamalısınız. |
| Egzema |
Egzema, bazı dönemlerde alevlenmelerle seyredebilir. Doktorunuz egzema için topikal steroid reçete edebilir.
Egzema için şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
|
| Psöriazis |
Psöriazis tedavisi için geliştirilmiş birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Sedef hastalığının şiddetine göre reçete edilecek ilaçlar değişiklik gösterebilir.
Işık tedavisi, topikal kremler, sistemik ilaçlar doktorunuz tarafından reçete edilebilir. |
Hiperkeratozun diğer seçenekleri için de ayrı ayrı birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Öncelikle lezyonun tipi belirlenmeli ve lezyon tipine uygun tedavi yaklaşımı sergilenmelidir.
Hiperkeratozun diğer çeşitlerinin tedavisinde şu yöntemler uygulanabilir:
- Kriyoşirürji
- Kremler
- Merhemler
- Sistemik ilaçlar
- Küretle kazıma
- Gen terapisi
- Cerrahi tedavi
Hiperkeratozun bazı çeşitleri kendiliğinden geçerken bazıları uzun süreli tedavi gerektirebilir. Doktorunuz hiperkeratoz tedavisi için sizleri bilgilendirecektir.
Acıya neden olamayan birçok hiperkeratoz çeşidi vardır. Siğiller ve nasırlar gibi bazı çeşitleri küçük bir kesi ile çıkarılabilirken, diğer tipleri çeşitli ilaçlar ile tedavi edilebilir.
Vücudunda kalınlaşmış deri olan bir kişi, bu durumun ilerlediğini veya ek belirtilerin olduğunu farkederse bir dermatologa gitmelidir.
Ciltte kalınlaşmayı önlemek her zaman mümkün değildir. Bazı risk faktörlerini azaltmak veya lezyonları kontrol altına almak için şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Rahat ve ayağınıza uygun ayakkabılar giyinin.
- Nasır veya korn üzerine tampon görevinde bir cisim takmalısınız.
- Mantar yoğunluğu fazla olan yerlerde (soyunma odaları, spor salonları veya havuzlar) yalınayak gezinmein.
- Kuru havaya uzun süre maruz kalmayın. Kuru havanın etkilerinden korunmak için vücudunuzu nemlendirin.
- Sert kimyasallar ve parfümlü sabunlar gibi maddeleri cildiniz üzerinde kullanmayın.
- Çok sıcak veya çok sıcak ortamlardan korunun.
- Deri iltihaplanmasına yol açabilecek durumlardan korunun.
- Güneş kremi kullanın.
- Güneşe çıkarken şapka veya uzun kollu giysiler giyinin.
Bu önerileri dikkate alarak yeni hiperkeratotik lezyonlardan korunabilir veya hiperkeratoz cilt lezyonlarını daha iyi yönetebilirsiniz.
