Üretra, idrar kesesi ile vücudun dış bölümü arasındaki geçiş yoludur. İdrarın vücuttan atılmasını sağlayan ince ve küçük bir kanaldır. Erkeklerde spermlerin vücuttan atıldığı yoldur.
Bu yazıda; üretra nedir, kadınlarda ve erkeklerde üretra anatomisi nasıldır, üretranın hastalıkları nelerdir, üretra sağlığı için neler yapılmalıdır sorularının kapsamlı yanıtını bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Üretra, mesane (idrar kesesi) ile vücudun dış kısmı arasındaki geçiş yoludur. İdrarın vücuttan atılmasına izin veren ince ve küçük bir borudur. Sidik yolu veya idrar yolu olarak da bilinir.
Üretranın fizyolojik fonksiyonu, mesanede toplanan idrarın vücudun dışına atılmasına aracılık etmesi ve izin vermesidir.
Üretra hakkında bazı önemli bilgiler şunlardır:
|
Mesanede bolca reseptör bulunur. Mesanede idrarın birikmesiyle birlikte bu reseptörler uyarılır ve idrarın üretraya geçmesi için bir tepki oluşturur.
Mesanedeki sfinkterin açılması hem istemli hem de istemsiz şekilde kontrol edilebilmektedir. Bu sayede mesane tam dolmasa da istemli olarak boşaltılabilir.
Üretranın görevi sadece idrarı vücuttan uzaklaştırmak değildir. Erkeklerde spermin vücuttan atılması için kullanılan bir geçit görevi görür.
Tüm bu özellikler sonucunda üretranın görevleri şu şekilde sıralanabilir:
- Kadınlarda ve erkeklerde idrarın vücuttan uzaklaştırılması için kanal görevi görmek
- Erkeklerde spermin vücuttan atılması için (boşalma esnasında) geçit görevi görmek
Görece az fonksiyonu olduğu düşünülse de, üriner sistemin son adımında yer alması nedeniyle üretra oldukça önemli bir yapıdır.
Üretra, mesanenin alt açık ucundan başlayan ve dış üretral delik adı verilen bölüme dek uzayan ince ve fibromüsküler bir tüptür.
Üretranın anatomisi erkekler ve kadınlarda benzer olsa da, uzunluğu ve diğer bazı özellikleri ile farklılıklar göstermektedir.
Kadın Üretra Anatomisi
Kadın üretrası, idrar kesesinin boyun olarak adlandırılan bölümünde başlar ve Pelvik taban kasları arasından aşağıya doğru uzanır.
Kadın üretrasının bazı özellikleri şunlardır:
- Üretranın başlangıç bölümünde üretral sfinkter adı verilen bir yapı bulunur.
- Üretral sfinkter, idrarın uzaklaştırılmasından önce vücut içinde tutulmasına yardımcı olan kaslı yapıdır.
- Üretral sfinkterin gevşemesi ile idrar üretradan geçerek vücuttan atılır.
- Kadın üretrasının dışarıya açıldığı yer labia minorların arasında ve üst bölümündedir.
- Üretral açıklık kadınlarda vajinal açıklığın hemen üstündedir.
- Kadın üretrası epitel adı verilen bir hücre tabakası ile kaplıdır.
- Üretranın içerisindeki bezler mukus üretir.
- Üretradaki mukus, üretranın dış dokusunu idrarın aşındırıcı etkisinden korur.
Kadın üretrasının en önemli özelliği oldukça kısa olmasıdır. Kadın üretrası 4-5 cm boyutundadır. Bu uzunluk erkek üretrasına göre oldukça kısadır.
Kadın üretrasının çok kısa olması, kadınların daha sık idrar yolu enfeksiyonu geliştirmesine imkan sağlar. Kadınlarda İYE’lerin daha sık görülmesinin nedeni budur.
Erkek Üretra Anatomisi
Erkek üretrasının en önemli farklarından biri, penis içerisinden geçerek vücudun dışarısına açılmasıdır. Bu nedenle daha uzundur ve daha fazla görevi vardır.
Erkek üretrası 3 farklı bölümden oluşur:
| Prostatik üretra |
Prostatik üretranın başlıca özellikleri şunlardır:
Erkek üretrasının en geniş kısmı prostatik üretradır. Orgazm ile birlikte gerçekleşen boşalma esnasında sperm ve prostat sıvısı bu bölümdeki kanallar ile üretraya boşalır. |
| Membranöz üretra |
Membranöz üretranın başlıca özellikleri şunlardır:
Üretranın en dar ve en az genişleyen bölümüdür. |
| Penil (bulboz) üretra |
Penil üretranın başlıca özellikleri şunlardır:
Erkek üretrasının en uzun bölümü penil üretradır. İdrarın ve spermin dışarı atılması bu bölüm sayesinde gerçekleşir. |
Erkek üretrası bir idrar kanalından daha fazlasıdır. Cinsel ilişki esnasından spermin içerisinde bulunduğu semen sıvısının atılması için bir kanal görevi görür.
Erkek üretrasının boyu 16-20 cm kadardır. Erkek üretrasının uzun olması, patojenlerin mesaneye ulaşmasını zorlaştırır. Bu nedenle erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu oluşma ihtimali daha düşüktür.
Üretra anatomisi – Saglik.li
Üretradan kaynaklanan birkaç hastalık çeşidi bulunmaktadır. Üretranın enfekte olması, anatomik yapısının bozulması veya anormal hücre çoğalması ile bu hastalıklar oluşabilir.
Üretranın hastalıklarını ve açıklamalarını hemen aşağıda bulabilirsiniz:
Üretrit
Üretrit, üretranın çeşitli patojenler nedeniyle iltihaplanması durumudur. Üretranın en sık hastalığı üretrittir.
Üretrit aşağıdaki semptomlara neden olabilir:
- İdrar yapma isteğinin artması
- İdrar yaparken yanma hissi
- İdrar yaparken az miktarda idrar çıkarmak
- Bulanık idrar
- İdrarda kötü koku
- İdrarda kan görülmesi
- Penis içerisinde ağrı
- Pelvik bölgede ağrı
Üretrit genellikle bir enfeksiyon etkeninden kaynaklanır. Bu enfeksiyon etkeni çoğu zaman bakterilerdir. Bazen virüsler de üretrada enfeksiyona neden olabilir.
Üretrit bazı durumlarda idrar kateteterine bir tepki olarak da gelişebilir. Travmatize olan üretrada iltihaplanma gelişebilir.
Üretrite yol açan bir diğer önemli neden de cinsel yolla bulaşan hastalıklardır. Üretrite yol açan CYBE etkenleri şunlardır:
- Gonore
- Klamidya
- HSV
Kateter yerleşimi sonucunda gelişen üretrit, genellikle kısa zaman içerisinde kendiliğinden düzelir. Üretrite yol açan enfeksiyon etkenleri için antibiyotik veya antiviral tedavi gerekebilir.
Üretra Darlığı
Üretral açıklık çeşitli nedenler sonucunda daralabilir ve tıkanabilir. Bu durum üretral darlık olarak isimlendirilir.
Erkekler daha uzun üretraya sahip oldukları için üretral darlık geliştirme olasılıkları daha yüksektir. Bu durum bazen kadınları da etkileyebilir.
Üretra darlığının belirtileri şunlardır:
|
Yaralanmalar, kazalar ve cerrahi müdahaleler sonucunda üretral darlık gelişebilir. CYBE’ler ve diğer enfeksiyonlar da üretranın daralmasına neden olabilir.
Çoğu vakada üretradaki darlığı düzeltmek ve tıkanıklığı gidermek için küçük bir cerrahi müdahaleyi gerektirir.
Üretral Kanser
Üretral kanserler oldukça nadir görülen kanser türlerinden biridir. Üretradan başlayan kanserler yakın komşuluğu bulunan mesane, vajina veya penisteki dokulara yayılabilir.
Üretral kanserler erken evrelerde herhangi bir belirtiye neden olmayabilir. İlerleyen aşamalarda şu belirtiler ile kendini gösterebilir:
- İdrarda kan görülmesi
- Üretradan kaynaklı kanama
- Üretra kaynaklı akıntı
- İdrara çıkma ihtiyacının artması
- İdrar akışının azalması
Üretra kanserinin kesin nedeni halen tam olarak bilinmemektedir. Bazı risk faktörlerine sahip olmak üretral kanser oluşma ihtimalini arttırabilir. Risk faktörleri şunlardır:
- Yaşlılık
- Mesane kanseri öyküsü
- Sık sık İYE geçirmek
- CYBE nedeniyle üretranın kronik iltihabı
Üretral kanser tedavisinde; cerrahi tedavi, kemoterapi, radyoterapi veya her üçünün bir kombinasyonu kullanılabilir.
Üretral Sendrom
Üretral sendrom, altta yatan herhangi bir ürolojik bozukluk saptanmamasına rağmen hastaların sık sık idrar ile ilgili problemler yaşamasıdır. Genellikle kadınlarda görülen bir rahatsızlıktır.
Üretral sendromun ana belirtisi, pelvis çevresinde ve idrar yollarındaki kronik ağrıdır. Bazı hastalarda sabit ağrı mevcuttur. Diğer hastalarda şu nedenler ağrıyı tetikleyebilir:
- Egzersiz
- Alerji
- Dehidratasyon
- Tahriş edici maddelere maruz kalmak
|
Üretral sendromda idrar yaparken ağrı ve idrara çıkma ihtiyacında artma diğer önemli belirtilerdir. Üretral sendroma yol açan neden tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Altta yatan bakteriyel veya viral bir neden yoktur.
Egzersiz ve fizik tedavi programları üretral sendromun tedavisine yardımcı olabilir. Kimyasal içerikli duş ürünlerinden kaçınmak da tedavi için yardımcı olabilir. |
Alerjilere veya gıda hassasiyetlerine bağlı olarak gelişen üretral sendrom için aşağıdaki ürünleri kullanmamak semptomları hafifletebilir:
- Baharatlar
- Baharatlı yiyecekler
- Alkol
- Fazla kafein
- Sigara
Üretral Karunkül
Üretral karunkül, genellikle kadınlarda menopoz sonrasında ortaya çıkan, üretranın dışarıya açılan ucunda bulunan iyi huylu bir kitledir.
Üretral karunkül çoğu hastada bir belirtiye neden olamaz. Bazı hastalar idrar yaparken zorlanabilir veya idrar yaparken ağrı hissedebilir.
Bu rahatsızlığa neyin sebep olduğu tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Menopoz ile birlikte azalan östrojen seviyelerinin üretral karunkül oluşumuna yol açtığı düşünülmektedir.
Üretral karunkül nadiren erkeklerde de ortaya çıkabilmektedir. Semptomatik olan vakalar için cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Hafif vakalar için antiinflamatuar ilaçlar ve östrojen kremleri reçete edilebilir.
Üretrada ortaya çıkan hastalıklar çeşitli belirtilere neden olmaktadır. Ortaya çıkan belirtiler kişiler ve cinsiyetler arasında farklılıklar göstermektedir.
Yine de üretra hastalıklarının ortak olarak görülen belirtileri mevcuttur. Aşağıdaki belirtilere sahipseniz üretral hastalıklar açısından bir doktora muayene olmalısınız:
|
Yukarıdaki semptomlardan birine veya birkaçına sahipseniz, bu şikayetleriniz bir süredir devam ediyor ve artıyorsa yakın zamanda bir doktora gitmeli ve tıbbi yardım almalısınız.
İdrar yollarının en alt bölümü olan üretra, çeşitli nedenler sonrasında iltihaplanabilir veya hastalanabilir. Bu hastalıkları önlemek için bazı yaşam tarzı değişiklerini uygulamalısınız.
Üretra sağlığı için aşağıdaki önerileri dikkate almalısınız:
- İdrar yolundaki bakterileri ve diğer enfeksiyon etkenlerini temizlemek için bolca su için. Her gün yeterince su tükettiğinizden emin olun.
- Tuvalete gittikten sonra temizliğinizi önden arkaya doğru yapmalısınız. Arkadan öne doğru yapılan temizlik anal bölgedeki patojenleri üretra bölgesine taşıyabilir ve enfeksiyona neden olabilir.
- Yeterli ve dengeli beslenin. C vitamini idrarın asidik bir yapıda olmasına neden olur. Asidik idrar bakterilere karşı daha koruyucudur.
- Seks yaparken gerekli korunma yöntemlerini kullanın ve güvenli seks yapın. Partnerinizin CYBE geçmişi hakkında bilgi alın ve cinsel ilişki esnasında prezervatif kullanın.
- Cinsel ilişkiden sonra idrarınızı yapın. Bu durum üretraya doğru ilerleyen veya üretra çevresinde bulunan bakterilerin yok edilmesine yardımcı olur.
- Genital bölgenizi tahriş edici maddelerden koruyun. Kokulu spreyler, sabunlar ve şampuanlar üretrayı tahriş edebilir.
- Bakteriler genellikle sıcak ve nemli ortamlarda gelişir. Gevşek giysiler ve nefes alabilen pamuklu iç çamaşırları giymek daha fazla nem oluşmasını engeller.
Üretra, üriner sistem ve genital sistemin sağlığı için düzenli olarak doktor kontrollerine gitmelisiniz. Pap smear testleri, pelvik muayeneler ve CYBE testleri için doktorunuza danışın.
Düzenli aralıklarla doktor kontrollerine gitmek, olası üretra problemlerinin daha erken teşhis ve tedavi edilmesini sağlayabilir.
