Buz yanığı ya da halk arasında bilinen adıyla soğuk ısırması, şiddetli soğuğa maruz kalan vücut bölgesinin hasar görmesi neticesinde ortaya çıkar. Sıcak gibi soğuk da yanığa yol açar.
Özellikle kış döneminde görülen buz yanığı, önlenebilir bir rahatsızlıktır. Bu yazıda; soğuk ısırmasının ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini, teşhisini ve tedavisini bulabilirsiniz.
| İçindekiler: |
Hem sıcak hem de soğuk insan cildinde yanıklara neden olabilir. Şiddetli soğuklara maruz kalan deride hasar meydana gelir ve buna buz yanığı denir.
Buz yanığı; soğuk ısırması, soğuk ısırığı, cilt donması ve soğuk yanığı gibi isimlerle de anılabilir. Buz yanığına yol açan başlıca durumlar; donma sıcaklığına maruz kalmak, buz torbası gibi aşırı soğuk bir cisimle temasta bulunmak ve uzun süreli buz uygulamalarıdır.
Buz yanığı kolay kolay oluşmaz. Oluşabilmesi için soğukla veya soğuk cisimlerle uzun süre temasta olmak gerekir. Teşhisi kolaydır ve tedavi edilebilir.
Buza doğrudan temas ettiğinizde veya uzun süre soğuk olan başka bir cisme maruz kaldığınızda soğuk ısırması ortaya çıkabilir.
Aşırı soğuğa maruz kalındığında kan damarları daralır ve kan hayati organları korumak için yönlendirilir. Kan, vücudun merkezi organlarını korumak için kullanılır ve eller, ayaklar ve el – ayak parmakları soğuk maruziyetine açık hale gelir.
Buz yanığının başlıca nedenleri şunlardır:
|
Uzun süre soğuğa maruz kaldığınızda, cildinizin yüzeysel bölgelerindeki hücrelerdeki su donmaya başlar. Bu sayede deriye zarar verebilecek keskin buz kristalleri oluşur.
Buz yanığı oluşumu esnasında ciltte şu değişiklikler gözlenir:
- Ciltteki hücrelerde bulunan su donmaya başlar.
- Donan su derideki hücrelere zarar veren keskin buz kristallerini oluşturur.
- Kan damarları daralır, etkilenen bölgede kan akışı azalır.
- Kan akışı azaldığı için etkilenen bölgeye oksijen, besin ve ısı ulaştırılamaz.
- Küçük kan pıhtıları oluşabilir, kan akışı ve oksijen daha da kısıtlanır.
- Soğuk etkisiyle pıhtılaşmayı sağlayan proteinler devre dışı kalabilir, bu nedenle kanama oluşabilir.
Buz yanığı, sık karşılaşılan bir durum değildir. Soğuk şartlarda veya yüksek hızlı rüzgarlarda çok fazla zaman geçirirseniz bu yanığı oluşturma riskiniz artar.
Soğuk ısırığı oluşumuna yol açan önemli etkenlerde biri dolaşım bozukluklarıdır. Çeşitli yaşam tarzı alışkanlıkları ve yaralanmalar dolaşım bozukluklarına neden olur.
Buz yanığı oluşumu riskini arttıran faktörler şunlardır:
- Evsizlik
- Kış sporları ile uğraşmak
- Sigara içmek
- Beta blokör kullanımı
- Diyabet
- Çeşitli periferik vasküler hastalıklar
- Periferik nöropatiler
- Raynaud fenomeni
Yaşlılar ve küçük çocuklar, vücut ısılarını dengeli bir şekilde ayarlayamadıkları ve daha hızlı ısı kaybettikleri için buz yanığına daha açıktırlar.
Alkol ve uyuşturucu kullanımı diğer bir risk faktörüdür. Bu kişiler, soğuğa maruz kalsalar dahi duyumsamaları güçlü olmadığından soğuğu fark etmeyebilirler.
Buz yanığı (soğuk ısırması) vakaları – Saglik.li
Buz yanığı, genel hatlarıyla güneş yanığına benzemektedir. Etkilenen deri bölgesinde renk değişikliği gözlenir. Deri parlak kırmızı bir renk alır. Bazen beyaz ve sarımsı renge de dönüşebilir.
Buz yanığının belirtileri şunlardır:
- Kırmızı, beyaz, koyu veya gri ten rengi
- Etkilenen cilt bölgesinde uyuşukluk
- Kaşıntı hissi
- Karıncalanma hissi
- Ağrı
- Deride kabarcıkların oluşması
- Cildin sertleşmesi (balmumu cilt)
İnsanlar çoğu zaman yüzeysel buz yanıkları için sağlık kuruluşlarına başvurmaz. İlk yardım malzemelerini kullanarak evde tedavi edebilirler. Bu tür basit yanıklar daha fazla tıbbi müdahaleye ihtiyaç duymadan iyileşir.
Daha ciddi buz yanığınız var ise bir doktora başvurmalı ve hastanede tedavi görmelisiniz. Ciddi buz yanıklarının belirtileri şunlardır:
|
Bu belirtiler ciddi soğuk ısırmasının göstergesi olabilir ve tıbbi tedavi gerektirmektedir. İlerleyen durumlarda cerrahi tedaviye dahi başvurulabilir.
Soğuk yanığının olduğu bölgede enfeksiyon belirtilerinin görülmesi daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Buz yanığı bölgesinde şu belirtiler oluşursa bir doktora görünmelisiniz:
- Yanık renginde değişiklikler
- Yanık bölgesinde irin veya akıntının sızması
- Ateş yüksekliği
- Gittikçe artan ağrı
- Etkilenen vücut bölgesinin işlevinin gittikçe azalması
Soğuk yanığı nedeniyle etkilenen vücut bölümü beyaz veya gri bir renk alması, durumun daha ciddi olduğuna işaret eder. Buz yanığından şüphelenen herkes doğru tanı ve tedavi için bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Soğuk ısırması oluştuğunu düşünüyorsanız hızlıca soğuk ısı kaynağından uzaklaşın ve cildinizi yavaş yavaş ısıtmak için gerekli adımları atın.
Aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşarsanız tıbbi yardım isteyin:
- Cildiniz uyuşmaya başladıysa ve ısınırken yanma hissi oluşuyorsa
- Cilt renginiz ilk anda beyazsa ve ısınmasına karşın pembemsi cilt rengine dönüşmediyse
- Etkilenen cilt bölgesi beyaz, soğuk ve sert ise
- Deride kabarcıklar oluşmaya başladıysa
Bu durumlar tedavi gerektiren ciddi doku hasarını gösteriyor olabilir. Doktorunuz, sizlerden alacağı hikayeyle ve yapacağı fizik muayene ile teşhisini koyacaktır.
Buz yanığı önemli bir tıbbi acil durumu teşkil edebilir. Tıbbi acil durumlarında ilk yardım yapılmalı ve hızlıca bir sağlık kuruluşuna ulaşılmalıdır.
Soğuk ısırması için ilk yardım işlemleri şunları içerir:
|
İlk acil müdahaleyi sağladıktan sonra bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Soğuk yanığı tedavisi etkilenen vücut bölgesine, bölgenin genişliğine ve etkinin büyüklüğüne bağlı olarak değişecektir.
Tıbbi tedavi için şunlar uygulanabilir:
- Hidrasyon kaybını yerine koymak için sıvı desteği
- Etkilenen bölgenin temizlenmesi, merhem uygulanması
- Cildi kir ve mikroplardan korumak için yapışmayan gazlı bez kullanma
- Ağrı kesiciler ile ağrının giderilmesi
- Gerekli durumlarda tetanoz aşısının yapılması
- Bazı durumlarda yara debritmanının uygulanması
Soğuk yanığı vakalarına uygulanacak aşırı sıcak, yaralanmanın hasarını daha da kötüleştirecektir. Sıcak su veya sıcak buhar kullanmak yerine cildi yavaş yavaş ısıtmak gereklidir.
Buz yanığını önlemenin temel ögesi soğuktan korunmaktır. Bu amaçla sizlere bazı tavsiyelerde bulunacağız.
Buz yanığını önlemek için şunlara dikkat edebilirsiniz:
- Soğuk yüzeyler ile uzun süre temasta kalmayın
- Buz torbası ile uygulama yaparken cilt ile buz arasına bez veya havlu koyun
- Buz uygulaması esnasında aralık verin, uzun süre uygulamayın
- Yüksek hızlı rüzgarda uygun kıyafetler giyin
- Aşırı soğuklara uygun kıyafetler giyinin
- Islak giysilerinizi değiştirin
Soğuk havalara uygun şekilde giyinerek, ıslaklıktan uzak durarak ve soğuk cisimlere uzun süre temastan kaçınarak buz yanığını önleyebilirsiniz.
